Nimm, was dein ist, und gehe hin
BWV 144 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Jos van Veldhoven
Grote Kerk, Naarden
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Niet zeuren en wegwezen
Met zijn favoriete lied laat Bach de stemming omslaan
Wat je al niet kunt doen met een lied dat je aanspreekt! Bach verwerkte het koraal ‘Was Gott tut, das ist wohlgetan’ maar liefst zeven keer in een cantate. Het optimisme en godsvertrouwen dat eruit spreekt, moet hem bijzonder hebben geraakt.
Hier gebruikt Bach het eerste couplet als keerpunt. De cantatetekst gaat over de ontevreden dagloners, een gelijkenis ontleend aan Mattheus. De opening valt met de deur in huis: niet zeuren en wegwezen is de strenge, in een fuga vervatte boodschap aan de mannen die menen onderbetaald te zijn. In de aria die volgt, spoort een milde alt aan tot tevredenheid. In de lagere regionen hoor je nog altijd het gemor van het werkvolk doorklinken. Het tweede koraal ‘Was Gott tut, das ist wohlgetan’ vormt het omslagpunt. ‘Heb toch wat vertrouwen’ is hier de boodschap. Tenor en sopraan nemen die wijze les vervolgens ter harte, waarna de cantate treffend afsluit met het onder meer in de Matthäus-Passion voorkomende koraal ‘Was mein Gott will, das g’scheh allzeit’.
De sleutelzin van dat laatste koraal, ‘Sein Will, der ist der beste’, moet ook Severus Gastorius zijn bijgebleven. Toen hij voor zijn vriend Samuel Rodigast de tekst ‘Was Gott tut, das ist wohlgetan’ dichtte, hing Rodigasts leven aan een zijden draadje. Maar hij ging niet dood en kon de tekst op muziek zetten. Of hij een groot componist was staat te bezien. Want hoewel hij later cantor werd in Jena, is er weinig muziek van hem bekend en baseerde hij zich voor ‘Was Gott tut, das ist wohlgetan’ op een melodie uit een eerder verschenen liedbundel. Maar gehecht aan het lied was Rodigast wel, want zijn studenten zongen het wekelijks bij zijn huis. Op zijn verzoek werd het ook uitgevoerd toen hij zeven jaar later, in 1682, wél overleed.
- BWV
- 144
- Titel
- Nimm, was dein ist, und gehe hin
- Bijnaam
- Concerto
- Genre
- cantates
- Jaartal
- 1724
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- onbekend/Samuel Rodigast
- Bestemming
- Zondag Septuagesimae (Negende zondag voor Pasen)
- Eerste uitvoering
- 6 februari 1724
- Bijzonderheden
- Bach gebruikte tekst en melodie van 'Was Gott tut, das ist wohlgetan' maar liefst zeven keer in zijn cantates.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
1. Chor
Nimm, was dein ist, und gehe hin.
2. Arie (Alt)
Murre nicht, lieber Christ,
wenn was nicht nach Wunsch geschicht;
sondern sei mit dem zufrieden,
was dir dein Gott hat beschieden,
er weiss, was dir nützlich ist.
3. Choral
Was Gott tut, das ist wohlgetan,
es bleibt gerecht sein Wille;
wie er fängt meine Sachen an,
will ich ihm halten stille.
Er ist mein Gott,
der in der Not
mich wohl weiss zu erhalten:
drum lass’ ich ihn nur walten.
4. Rezitativ (Tenor)
Wo die Genügsamkeit regiert
und überall das Ruder führt,
da ist der Mensch vergnügt
mit dem, wie es Gott fügt.
Dagegen, wo die Ungenügsamkeit das Urtel spricht,
da stellt sich Gram und Kummer ein,
das Herz will nicht zufrieden sein,
und man gedenket nicht daran:
was Gott tut, das ist wohlgetan.
5. Arie (Sopran)
Genügsamkeit
ist ein Schatz in diesem Leben,
welcher kann Vergnügung geben
in der grössten Traurigkeit,
denn es lässet sich in allen
Gottes Fügung wohl gefallen.
Genügsamkeit.
6. Choral
Was mein Gott will, das g’scheh allzeit,
sein Will, der ist der beste.
Zu helfen den'n er ist bereit,
die an ihn glauben feste.
Er hilft aus Not, der fromme Gott,
und züchtiget mit Massen.
Wer Gott vertraut, fest auf ihn baut,
den will er nicht verlassen.
Vertaling
1. Koor
Neem wat van jou is en ga heen.
2. Aria (alt)
Mor niet, beste christen,
als er iets gebeurt wat niet naar je zin is,
maar wees tevreden met dat
wat God je heeft toebedeeld,
hij weet wat nuttig voor je is.
3. Koraal
Wat God doet dat is welgedaan,
zijn wil blijft rechtvaardig;
wat hij voor mij beschikt
zal ik stil aanvaarden.
Hij is mijn God,
die mij in de nood
weet te bewaren;
daarom laat ik hem maar regeren.
4. Recitatief (tenor)
Waar tevredenheid regeert
en overal aan de macht is,
daar is de mens tevreden
met wat God beschikt.
Maar waar ontevredenheid oordeelt,
daar ontstaan verdriet en ergernis,
het hart wil niet tevreden zijn,
en men bedenkt niet:
wat God doet dat is welgedaan.
5. Aria (sopraan)
Tevredenheid
is een schat in dit leven,
die vreugde kan geven
in de grootste droefheid;
want in alles kan men vrede hebben
met Gods beschikking.
Tevredenheid.
6. Koraal
Wat mijn God wil geschiede altijd,
zijn wil is de beste;
hij is bereid hen te helpen
die vast in hem geloven.
Hij helpt uit nood, de goede God
en kastijdt met mate.
Wie op God vertrouwt, vast op hem bouwt
die zal hij niet verlaten.
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 30 oktober 2015
-
- Opnamedatum
- 7 februari 2015
-
- Locatie
- Grote Kerk, Naarden
-
- Dirigent
- Jos van Veldhoven
-
- Sopraan
- Gerlinde Sämann
-
- Alt
- Damien Guillon
-
- Tenor
- Charles Daniels
-
- Bas
- Peter Kooij
-
- Ripiënisten sopraan
- Marjon Strijk, Hilde Van Ruymbeke
-
- Ripiënisten alt
- Elsbeth Gerritsen, Barnabás Hegyi
-
- Ripiënisten tenor
- Kevin Skelton, Endrik Üksvärav
-
- Ripiënisten bas
- Michiel Meijer, Drew Santini
-
- Viool 1
- Sayuri Yamagata, Pieter Affourtit, Hanneke Wierenga
-
- Viool 2
- Anneke van Haaften, Paulien Kostense, Lidewij van der Voort
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Jan Willem Vis
-
- Cello
- Lucia Swarts, Richte van der Meer
-
- Contrabas
- Maggie Urquhart
-
- Hobo
- Martin Stadler
-
- Fagot
- Yukiko Murakami
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Cameraregie en montage
- Lucas van Woerkum
-
- Muziekopname, -montage en mix
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt
-
- Director of photography
- Jorrit Garretsen
-
- Camera
- Jorrit Garretsen, Ruben van den Broeke, Diderik Evers, Maarten van Rossem
-
- Licht
- Zen Bloot, Harm Bredero
-
- Regie-assistent
- Stijn Berkouwer
-
- Licht-assistent
- Marcel Brugman
-
- Geluids-assistent
- Micha de Kanter
-
- Camera-assistent
- Wesley Westerhuis
-
- Interview
- Onno van Ameijde
-
- Productie concert
- Erik van Lith, Marco Meijdam
-
- Productie opname
- JeanMarc van Sambeek, Jessie Verbrugh
-
- Met dank aan
- Angela Mast, Marlo Reeders
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!