Gleichwie der Regen und Schnee vom Himmel fällt
BWV 18 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Shunske Sato
Groote Kerk, Maassluis
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Donkere kleur
Het derde deel van deze cantate is heel bijzonder
Deze cantate voor zondag sexagesima (de tweede zondag vóór Aswoensdag en ongeveer zestig dagen voor Pasen) is een van Bachs vroegste. En zoals in al zijn vroege cantates is ook hier de bezetting niet standaard. Bach vraagt om een basgroep met in elk geval specifiek een fagot, een cello, een violone, een orgel en vier altviolen. Er zijn geen blazers of hoge strijkers. Artistiek leider Shunske Sato: “Heel gewaagd: dit zie je nergens anders in zijn oeuvre. Later, in Leipzig, heeft Bach een versie gemaakt waar hij blokfluiten aan toevoegde. Die aangepaste versie hoor je vaker, wij gaan juist voor de oerversie. Ik houd van die donkere kleur.”
Erg bijzonder is het derde deel. Bach verweeft hier een parafrase van de evangelielezing van de dag, de gelijkenis van de zaaier uit Lucas 8, met een traditionele lutherse litanie. In het verhaal uit Lucas vergelijkt Jezus Gods boodschap met het zaad van een zaaier. Als dat over de aarde wordt uitgeworpen, leidt het tot verschillend resultaat. Een deel vindt vruchtbare bodem en zorgt voor een rijke oogst, een deel wordt vertrapt, het verdroogt, het verrot of het wordt vergeten. Terwijl tenor en bas mijmeren over de bijbellezing, breekt de sopraan telkens in met een meer algemener verzoek om hulp. Zij zingt een litanie, een biddend verzoek om hulp. Haar melodie is een soort formule, op een herhaalde noot waarna alt, tenor en bas bijvallen als een soort gezamenlijk antwoord. Neumeister en Bach maakten hiervoor gebruik van een standaard tekst van Luther.
De passages van tenor en bas zijn heel beeldend, met voor de bas bijvoorbeeld onheilspellende trillers op de woorden ‘Teufels Trug’ en voor de tenor een lange en lastige reeks noten op ‘Verfolgung’. Na de bespiegelingen van de tenor over geloofsdwaling en vervolging vraagt de sopraan om bescherming voor ‘des Türken und des Papsts grausamen Mord und Lästerungen, Wüten und Toben’. Deze tekst voelt nu wellicht misplaatst, in de tijd dat Luther ze schreef waren ze heel actueel, de Turken belegerden de stad Wenen en het opkomende protestantisme werd vanuit Rome fel bestreden.
- BWV
- 18
- Titel
- Gleichwie der Regen und Schnee vom Himmel fällt
- Instrument
- bas, sopraan, tenor
- Genre
- cantates
- Jaartal
- ca. 1715
- Stad
- Weimar, heropvoering in Leipzig in 1724
- Tekstdichter
- Erdmann Neumeister
- Bestemming
- zondag Sexagesimae
- Eerste uitvoering
- 24 februari 1715 later uitgevoerd op 13 februari 1724
Met steun van
Stichting Elise Mathilde Fonds
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
1. Sinfonia
2. Rezitativ (Bass)
Gleichwie der Regen und Schnee
vom Himmel fällt
und nicht wieder dahin kommet,
sondern feuchtet die Erde
und macht sie fruchtbar und wachsend,
daß sie gibt Samen zu säen
und Brot zu essen:
Also soll das Wort,
so aus meinem Munde gehet, auch sein;
es soll nicht wieder zu mir leer kommen,
sondern tun, das mir gefället,
und soll ihm gelingen, dazu ichs sende.
3. Rezitativ (Tenor, Bass) und Chor
(T) Mein Gott, hier wird mein Herze sein:
Ich öffne dirs in meines Jesu Namen;
So streue deinen Samen
Als in ein gutes Land hinein.
Mein Gott, hier wird mein Herze sein:
Laß solches Frucht, und hundertfältig bringen!
O Herr, Herr, hilf!
O Herr, laß wohlgelingen!
Du wollest deinen Geist
und Kraft zum Worte geben;
Erhör uns, lieber Herre Gott!
(B) Nun wehre, treuer Vater, wehre,
Daß mich und keinen Christen nicht
Des Teufels Trug verkehre.
Sein Sinn ist ganz dahin gericht’,
Uns deines Wortes zu berauben
Mit aller Seligkeit,
Den Satan unter unsre Füße treten;
Erhör uns, lieber Herre Gott!
(T) Ach! Viel’ verleugnen Wort und Glauben
Und fallen ab wie faules Obst,
Wenn sie Verfolgung sollen leide
So stürzen sie in ewig Herzeleid,
Da sie ein zeitlich Weh vermeiden.
Und uns vor des Türken
und des Papsts grausamen Mord
und Lästerungen, Wüten und Toben
väterlich behüten;
Erhör uns, lieber Herre Gott!
(B) Ein andrer sorgt nur für den Bauch;
Inzwischen wird der Seele ganz vergessen.
Der Mammon auch
hat vieler Herz besessen.
So kann das Wort zu keiner Kraft gelangen.
Und wieviel Seelen hält die Wollust
nicht gefangen?
So sehr verführet sie die Welt!
Die Welt, die ihnen muß anstatt des Himmels stehen,
Darüber sie vom Himmel irregehen!
Alle Irrige und Verführte wiederbringen;
Erhör uns, lieber Herre Gott!
4. Arie (Sopran)
Mein Seelenschatz ist Gottes Wort.
Außer dem sind alle Schätze solche Netze,
Welche Welt und Satan stricken,
Schnöde Seelen zu berücken.
Fort mit allen, fort, nur fort!
Mein Seelenschatz ist Gottes Wort.
5. Choral
Ich bitt, o Herr, aus Herzensgrund,
Du wollst nicht von mir nehmen
Dein heilges Wort aus meinem Mund;
So wird mich nicht beschämen
Mein Sünd und Schuld,
denn in dein Huld
Setz ich all mein Vertrauen.
Wer sich nur fest darauf verläßt,
Der wird den Tod nicht schauen.
Vertaling
1. Sinfonia
2. Recitatief (bas)
Zoals de regen en de sneeuw
uit de hemel vallen
en daar niet naar terugkeren,
maar de aarde doordrenken
en haar vruchtbaar maken en laten gedijen
zodat ze zaad geeft om te zaaien
en brood om te eten;
zo zal ook het woord zijn
dat uit mijn mond komt;
het zal niet leeg naar mij terugkeren
maar doen wat mij behaagt
en dat volbrengen waarvoor ik het zend.
3. Recitatief (tenor, bas) en Koor
(T) Mijn God, hier is mijn hart,
ik open het voor u in Jezus’ naam,
strooi uw zaad er maar in
als in goede aarde.
Mijn God, hier is mijn hart:
laat het vrucht dragen, honderdvoudig.
O Heer, Heer, help!
O Heer, geef ons voorspoed.
Wil uw geest en kracht
bij het woord voegen;
Verhoor ons, lieve God!
(B) Voorkom, trouwe vader, voorkom
dat het bedrog van de duivel mij
of welke christen dan ook misleidt.
Hij is er helemaal op gericht
ons van uw woord te beroven
en daarmee ook van alle zaligheid.
Wil de Satan onder onze voeten vertrappen;
Verhoor ons, lieve God!
(T) Ach, velen verloochenen het woord en het geloof
en vallen af als rot fruit
wanneer ze vervolging moeten ondergaan.
Dan storten ze in eeuwig harteleed
door een tijdelijke pijn te vermijden.
En wil ons voor de gruwelijke moord
van de Turk en de paus, en voor hun
godslasteringen, hun geraas en getier
vaderlijk behoeden;
Verhoor ons, lieve God!
(B) Een ander zorgt alleen voor zijn buik;
intussen wordt de ziel geheel vergeten.
Ook de Mammon
heeft het hart van velen in bezit genomen.
Zo kan het woord geen kracht krijgen.
En hoeveel zielen houdt de wellust
niet gevangen?
Zo worden ze door de wereld verleid!
De wereld, die zij verkiezen boven de hemel,
waardoor ze van de hemel afdwalen!
Wil alle dwalenden en misleiden terugbrengen;
Verhoor ons, lieve God!
4. Aria (sopraan)
De schat van mijn ziel is het woord van God,
daarbuiten zijn alle schatten als netten
die de wereld en de Satan boosaardig spannen
om verachtelijke zielen te verstrikken.
Weg met al die schatten, weg, weg!
De schat van mijn ziel is het woord van God.
5. Koraal
Ik bid u Heer, uit de grond van mijn hart,
neem uw heilige woord
niet weg van mijn mond;
dan zullen mijn zonden en mijn schuld
mij niet beschamen,
want op uw genade
stel ik al mijn vertrouwen.
Wie zich daarop maar verlaat,
zal de dood niet zien.
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 5 maart 2020
-
- Opnamedatum
- 21 september 2019
-
- Locatie
- Groote Kerk, Maassluis
-
- Altviool en leiding
- Shunske Sato
-
- Sopraan
- Griet De Geyter
-
- Alt
- Bernadett Nagy
-
- Tenor
- Guy Cutting
-
- Bas
- Drew Santini
-
- Altviool
- Pieter Affourtit, Anneke van Haaften, Staas Swierstra
-
- Cello
- Lucia Swarts
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Regie en beeldmontage
- Bas Wielenga
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Martin Struijf, Gideon Krijnen, Jesper Blok, Menco van Duren
-
- Licht
- Zen Bloot, Henry Rodgers, Patrick Galvin, Fiona Verkleij
-
- Regieassistent
- Ferenc Soeteman
-
- Settechniek
- Justin Mutsaers
-
- Projectmanager team eng
- Ron Vermeulen
-
- Productie concert
- Imke Deters, Marco Meijdam
-
- Productie opname
- Jessie Verbrugh
-
- Met dank aan
- Groote Kerk Maassluis, Stichting Muziek tussen Maas en Sluis
-
- Met steun van
- Stichting Elise Mathilde Fonds
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!