Sanctus in D groot
BWV 238 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Jos van Veldhoven
Waalse Kerk, Amsterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Meertalig
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, pleitte Luther voor meertaligheid in de kerk
“Ik heb niks op met mensen die zich helemaal op één taal richten en alle andere veronachtzamen”, schreef Martin Luther in de inleiding tot zijn Deutsche Messe, en “ik wil geenszins de Latijnse taal geheel uit de godsdienst weghalen”. Hoewel we bij Bach en Luther vooral aan het Duits denken was de werkelijkheid meertaliger. Zeker in universiteitssteden als Leipzig bleef het Latijn in de kerk belangrijk. Het liedboek van Gottfried Vopelius dat in Leipzig werd gebruikt staat vol Latijn. Er staan drie versies van het Sanctus in: twee Gregoriaanse melodieën en een zesstemmige zetting voor belangrijke feestdagen.
Bach zelf bezat ook een reeks feestelijke Sanctus-zettingen voor zulke gelegenheden, deels door hemzelf gecomponeerd, deels composities van anderen. Het ongebruikelijke van het Sanctus, BWV 238 is dat er maar twee zelfstandige instrumentale partijen zijn: de baspartij en de eerste violen. De andere instrumenten dubbelen het vierstemmige koor. Het geheel is dus zes-stemmig, net als Vopelius’ Sanctus. Dat is waarschijnlijk vanwege de Bijbelse bron van het Sanctus. Het boek Jesaja spreekt namelijk over Serafijnen met “zes vleugels” die elkaar het Sanctus toeroepen.
Behalve Latijn en Duits had Luther het liefst nog meer variatie gehad: “als de Griekse en Hebreeuwse taal ons net zo bekend waren als de Latijnse [...] dan zouden we om de beurt in alle vier de talen, Duits, Latijn, Grieks en Hebreeuws, de mis moeten doen”. Het Sanctus zelf geeft al een voorzetje: “Sanctus dominus Deus sabaoth...” begint de tekst. Dat laatste woord (“leger” of “grote groep”) komt via het Griekse Σαβαώθ van het Hebreeuwse צבאות. Luther zelf liet het maar bij Zebaoth. Hoe meertaliger hoe beter, dacht hij misschien.
- BWV
- 238
- Titel
- Sanctus (in D groot)
- Genre
- Latijnse kerkmuziek
- Jaartal
- 1723
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- mistekst
- Bestemming
- kerst 1723
- Eerste uitvoering
- 25 december 1723
- Bijzonderheden
- waarschijnlijk tijdens Bachs eerste kerst in Leipzig uitgevoerd in de ochtenddienst, samen met cantate BWV 63
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Sanctus Dominus
Deus Sabaoth.
Pleni sunt coeli et terra
gloria eius.
Vertaling
Heilig de Heer,
de God der hemelse machten.
Vol zijn hemel en aarde
van uw heerlijkheid.
Credits
-
- Publicatiedatum
- 30 november 2018
-
- Opnamedatum
- 11 februari 2018
-
- Locatie
- Waalse Kerk, Amsterdam
-
- Dirigent
- Jos van Veldhoven
-
- Sopraan
- Maria Keohane
-
- Alt
- Tim Mead
-
- Tenor
- Daniel Johannsen
-
- Bas
- Matthew Brook
-
- Ripiënisten sopraan
- Hilde Van Ruymbeke, Marjon Strijk
-
- Ripiënisten alt
- Barnabás Hegyi, Marleene Goldstein
-
- Ripiënisten tenor
- Kevin Skelton, Guy Cutting
-
- Ripiënisten bas
- Drew Santini, Matthew Baker
-
- Viool 1
- Shunske Sato, Anneke van Haaften, Pieter Affourtit
-
- Viool 2
- Sayuri Yamagata, Lidewij van der Voort, Paulien Kostense
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Jan Willem Vis
-
- Cello
- Richte van der Meer, Lucia Swarts
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Hobo
- Martin Stadler
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Regie en beeldmontage
- Bas Wielenga
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Merijn Vrieling, Ivo Palmen, Martin Struijf, Bjorn Tiebout
-
- Director of photography
- Merijn Vrieling
-
- Licht
- Zen Bloot, Henry Rodgers, Patrick Galvin
-
- Regieassistent
- Ferenc Soeteman
-
- Beeldtechniek
- Vincent Nugteren
-
- Settechniek
- Dennis van Hoek
-
- Datahandling
- Jesper Blok
-
- Projectmanager NEP
- Peter Ribbens
-
- Interview
- Onno van Ameijde, Marloes Biermans
-
- Productie concert
- Imke Deters
-
- Productie opname
- Jessie Verbrugh
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!