Fuga in b klein

Dat kan ik beter!

Bach gaf Corelli een Duits jasje

Zelfstudie en bespiegeling – dat waren volgens Carl Philipp Emanuel Bach de methoden waarvan zijn vader zich bediende bij zijn ontwikkeling tot fugacomponist. Vooral het nauwkeurig onderzoeken van het werk van beroemde tijdgenoten bracht hem verder. Zoals de Sonate da Chiesa a Tre voor twee violen en continuo van Corelli uit 1689. Wanneer Bach deze muziek, gedrukt in Modena in 1689, voor het eerst onder ogen kreeg, is onbekend. En ook wanneer hij het tweede deel van de vierde sonate hieruit gebruikte voor een nieuwe compositie weten we niet. Maar het is goed voor te stellen dat deze fuga een vrucht is van bovengenoemde zelfstudie en bespiegeling.

Bach gebruikte namelijk niet alleen de twee thema’s uit dit Vivace, zoals de titel Thema con Suggeto Sigre. Correlli elabor suggereert. In feite ‘herschreef’, zo niet ‘verbeterde’ hij het snelle deel door het flink te verlengen, een vierde stem toe te voegen en het fugatische aspect ervan veel meer uit te werken. Speciaal dat laatste zal hem hebben uitgedaagd, omdat Corelli zijn thema en tegenthema op een nogal onorthodoxe manier behandelt. Bach zocht duidelijk naar mogelijkheden om Corelli’s joie de vivre in overeenstemming te brengen met de strenge reglementen van de Duitse orgelkunst.

We mogen aannemen dat hij over het resultaat van zijn Corelli-fuga niet ontevreden was. De piepkleine ‘coda’ na afloop lijkt althans zoiets te betekenen als: ‘…zou ik zeggen…’ Leo van Doeselaar koos ervoor om dit onverwachte slot heel zacht te spelen, zoals hij uitlegt in het interview.

BWV: 579
Titel: Fuga in b klein
Bijnaam: Fuga op een thema van Corelli
Instrument: orgel
Genre: orgelwerken
Jaartal: vóór 1710?
Stad: Weimar
Bijzonderheden: Het thema van deze fuga is ontleend aan de Sonata da Chiesa opus 3 nr. 4 van Corelli (1689).

Achtergrondvideo's

Organist Leo van Doeselaar

“Leo van Doeselaar eindigt deze fuga op een onverwachte manier - maar in het interview verklapt hij wel hoe.”

Teksten

Origineel

Vertaling

Credits

Publicatiedatum

20 mei 2016
Opnamedatum

22 oktober 2014
Locatie

Sint-Catharinakerk, Hamburg
Organist

Leo van Doeselaar
Orgel

Verschillende bouwers van de 15de tot de 19de eeuw. Reconstructie: Flentrop 2013
Productie

Frank van der Weij
Cameraregie

Jan Van den Bossche
Directors of photography

Sal Kroonenberg
Camera assistenten

Andreas Grotevent, Lucas Lütz
Muziekproductie, montage en mix

Holger Schlegel
Met dank aan

Vadim Dukart, Andreas Fischer