Matthäus-Passion
BWV 244 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
en het Kampen Boys Choir
onder leiding van Jos van Veldhoven
Grote Kerk, Naarden
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
MATTHÄUS-BASICS
Verraad, veroordeling en dood, maar boven alles ook liefde; hoewel het grootste deel van de tekst van de Matthäus-Passion bijna 2000 jaar oud is, is de boodschap nog steeds actueel
De Matthäus-Passion vertelt het verhaal van Jezus’ laatste dagen. Hij wordt verraden, berecht, gekruisigd en begraven. De tekst is samengesteld door Picander, pseudoniem van Christian Friedrich Henrici, waarschijnlijk in nauwe samenspraak met Bach zelf. Als rode draad gebruikten ze het verhaal zoals verteld door de Evangelist Matteüs. Wanneer verschillende groepen of personen aan het woord komen, krijgen de zangers verschillende rollen toebedeeld – Christus, Judas, Petrus, een slavin, de leerlingen, de hogepriesters, het volk, de soldaten, enzovoort.
Op sleutelmomenten in het verhaal voegden Bach en Picander koralen en aria’s toe, als reflectie op het bijbelverhaal. De handeling wordt stilgezet en het gebeurde wordt in de theologische context van Bachs tijd geplaatst. De koraalteksten en melodieën zijn afkomstig uit het lutherse gezangboek en waren voor de kerkgangers in Leipzig dagelijkse kost. Al waren Bachs harmonisaties nieuw, iedereen zal de melodie en tekst herkend hebben. De teksten voor openingskoor, slotkoor en de aria’s waren gloednieuw. Zowel de aria’s als de koralen sluiten vaak naadloos aan op de evangelietekst.
In zijn tekst maakt Picander onderscheid tussen twee groepen mensen: de ‘Dochters van Sion’ (Jeruzalem) enerzijds, en de gelovigen van alle tijden anderzijds. Vaak laat Picander deze twee groepen met elkaar in dialoog gaan. Bach versterkte dit dialoogeffect door te kiezen voor twee afzonderlijke ensembles van zangers en instrumentalisten die hij coro I en coro II noemt. De twee ensembles hebben elk hun eigen functie. Het eerste koor is onderdeel van het verhaal en levert de belangrijkste emotionele reacties, zoals in aria’s als ‘Erbarme dich’ en ‘Aus Liebe’. Het tweede koor stelt vragen, levert commentaar en trekt conclusies.
In de koralen voegt Bach de twee ensembles samen: de hele gemeenschap stemt in met het gesprokene. Ook daar waar hij met maximaal effect de woedende menigte wil weergeven, zoals in ‘Lass ihn kreuzigen’, zet hij de koren samen in. Het eerste koor is altijd leidend, het tweede meer volgend.
De ‘Nederlandse’ passie
Klassieke muziekliefhebber of niet, in Nederland kent vrijwel iedereen de Matthäus-Passion. Jaarlijks ontstaat in de maand voor Pasen een ware ‘Matthäus-gekte’. Elk dorp heeft zijn eigen uitvoering en een beetje grote concertzaal heeft er minstens twee of drie. De eerste uitvoering van de Matthäus-Passion in Nederland was in Rotterdam in 1870. Amsterdam volgde in 1874. Met het Concertgebouworkest vestigde Willem Mengelberg in Amsterdam vervolgens een passietraditie die tot vandaag de dag voortduurt. Als reactie op de uitvoeringen van Mengelberg ontstond in 1921 de Nederlandse Bachvereniging. De oprichters vonden dat de Matthäus moest klinken waar hij thuishoort, in een kerk. De jaarlijkse uitvoering van de Bachvereniging in Naarden groeide uit tot ‘de’ Nederlandse Matthäus.
- BWV
- 244
- Titel
- Passio Domini Nostri J.C. secundum Matthaeum
- Bijnaam
- Matthäus-Passion
- Instrument
- alt, bas, viola da gamba, sopraan, tenor
- Genre
- oratoria en passies
- Jaartal
- ca. 1725-28 / 1729 / 1736
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- Samengesteld door Christian Friedrich Henrici (Picander)
- Bestemming
- Vesperdienst van Goede Vrijdag in de Thomaskirche in Leipzig
- Eerste uitvoering
- Tussen 1725 en 1728, of in 1729
- Bijzonderheden
- Bachs handschrift van 1736 is bewaard gebleven. Een eerdere uitvoering vond met zekerheid plaats in 1729, en waarschijnlijk ook al ergens tussen 1725 en 1728. Tien delen uit Bachs treurmuziek voor zijn voormalige broodheer Leopold von Anhalt-Köthen, geschreven voor de uitvaart in maart 1729, zijn afgeleid van of dienden als voorbeeld voor Matthäus-Passion.
Achtergrondvideo's
Musici over de Matthäus-Passion
“Deze korte documentaire gaat over de Matthäus-Passion zoals die wordt uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging.”
Violist Shunske Sato
“In deze aria gaat het om opperste wanhoop. En hoe meer ik riskeer, hoe indringender het zal klinken.”
Tenor Charles Daniels
“Tenor Charles Daniels vertelt over twee markante delen uit de Matthäus-Passion.”
Dirigent Jos van Veldhoven
“Hoe minder je weet als luisteraar, hoe beter: de retoriek als fundament van Bachs vocale composities.”
Teksten
Origineel
Erster Teil
1. Chor und Choral (I, II)
Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen,
sehet – Wen? – den Bräutigam,
seht ihn – Wie? – als wie ein Lamm!
O Lamm Gottes, unschuldig
am Stamm des Kreuzes geschlachtet,
Sehet – Was? – seht die Geduld,
allzeit erfunden geduldig,
wiewohl du warest verachtet.
seht – Wohin? – auf unsre Schuld.
All Sünd hast du getragen,
sonst müssten wir verzagen.
Sehet ihn aus Lieb und Huld
Holz zum Kreuze selber tragen.
Erbarm dich unser, o Jesu.
2. Rezitativ
Evangelist (I)
Da Jesus diese Rede vollendet hatte,
sprach er zu seinen Jüngern:
Jesus (I)
Ihr wisset, dass nach zweien Tagen
Ostern wird, und des Menschen Sohn
wird überantwortet werden,
dass er gekreuziget werde.
3. Choral (I, II)
Herzliebster Jesu, was hast du verbrochen,
dass man ein solch scharf Urteil hat gesprochen?
Was ist die Schuld, in was für Missetaten
bist du geraten?
4. Rezitativ
Evangelist
Da versammleten sich die
Hohenpriester und Schriftgelehrten und
die Ältesten im Volk in den Palast des
Hohenpriesters, der da hieß Kaiphas,
und hielten Rat, wie sie Jesum
mit Listen griffen und töteten.
Sie sprachen aber:
Chor (I, II)
Ja nicht auf das Fest, auf dass nicht
ein Aufruhr werde im Volk.
Evangelist
Da nun Jesus war zu Bethanien,
im Hause Simonis des Aussätzigen, trat
zu ihm ein Weib, die hatte ein Glas
mit köstlichem Wasser und goß es
auf sein Haupt, da er zu Tische saß.
Da das seine Jünger sahen,
wurden sie unwillig und sprachen:
Chor (I)
Wozu dienet dieser Unrat?
Dieses Wasser hätte mögen teuer verkauft
und den Armen gegeben werden.
Evangelist
Da das Jesus merkete, sprach er zu ihnen:
Jesus
Was bekümmert ihr das Weib?
Sie hat ein gut Werk an mir getan.
Ihr habet allezeit Armen bei euch,
mich aber habt ihr nicht allezeit.
Dass sie dies Wasser hat auf meinen Leib
gegossen, hat sie getan, dass man mich
begraben wird. Wahrlich, ich sage euch:
Wo dies Evangelium geprediget wird
in der ganzen Welt, da wird man auch
sagen zu ihrem Gedächtnis,
was sie getan hat.
5. Arioso (Alt I)
Du lieber Heiland du,
wenn deine Jünger töricht streiten,
dass dieses fromme Weib
mit Salben deinen Leib
zum Grabe will bereiten,
so lasse mir inzwischen zu,
von meiner Augen Tränenflüßen
ein Wasser auf dein Haupt zu gießen!
6. Arie (Alt I)
Buß und Reu
knirscht das Sündenherz entzwei.
Dass die Tropfen meiner Zähren
angenehme Spezerei,
treuer Jesu, dir gebären.
7. Rezitativ
Evangelist
Da ging hin der Zwölfen einer
mit Namen Judas Ischarioth
zu den Hohenpriestern und sprach:
Judas (I)
Was wollt ihr mir geben?
Ich will ihn euch verraten.
Evangelist
Und sie boten ihm dreißig Silberlinge.
Und von dem an suchte er
Gelegenheit, dass er ihn verriete.
8. Arie (Sopran II)
Blute nur, du liebes Herz!
Ach! ein Kind, das du erzogen,
das an deiner Brust gesogen,
droht den Pfleger zu ermorden,
denn es ist zur Schlange worden.
9. Rezitativ
Evangelist
Aber am ersten Tage der süßen Brot
traten die Jünger zu Jesu
und sprachen zu ihm:
Chor (I)
Wo willst du, dass wir dir bereiten,
das Osterlamm zu essen?
Evangelist
Er sprach:
Jesus
Gehet hin in die Stadt zu einem und
sprecht zu ihm: 'Der Meister lässt dir sagen:
Meine Zeit ist hier, ich will bei dir die Ostern
halten mit meinen Jüngern.'
Evangelist
Und die Jünger täten,
wie ihnen Jesus befohlen hatte,
und bereiteten das Osterlamm.
Und am Abend satzte er sich zu Tische
mit den Zwölfen. Und da sie aßen, sprach er:
Jesus
Wahrlich, ich sage euch:
einer unter euch wird mich verraten.
Evangelist
Und sie wurden sehr betrübt
und huben an, ein jeglicher unter ihnen,
und sagten zu ihm:
Chor (I)
Herr, bin ich’s?
10. Choral (I, II)
Ich bin’s, ich sollte büßen,
an Händen und an Füßen
gebunden in der Höll.
Die Geißeln und die Banden
und was du ausgestanden,
das hat verdienet meine Seel.
11. Rezitativ
Evangelist
Er antwortete und sprach:
Jesus
Der mit der Hand mit mir in die Schüssel
tauchet, der wird mich verraten.
Des Menschen Sohn gehet zwar dahin,
wie von ihm geschrieben stehet;
doch wehe dem Menschen, durch welchen
des Menschen Sohn verraten wird!
es wäre ihm besser, dass derselbige
Mensch noch nie geboren wäre.
Evangelist
Da antwortete Judas,
der ihn verriet, und sprach:
Judas
Bin ich’s, Rabbi?
Evangelist
Er sprach zu ihm:
Jesus
Du sagest’s.
Evangelist
Da sie aber aßen, nahm Jesus das Brot,
dankete und brach’s
und gab’s den Jüngern und sprach:
Jesus
Nehmet, esset, das ist mein Leib.
Evangelist
Und er nahm den Kelch und dankete,
gab ihnen den und sprach:
Jesus
Trinket alle daraus; das ist mein
Blut des neuen Testaments, welches
vergossen wird für viele zur Vergebung
der Sünden. Ich sage euch, ich werde
von nun an nicht mehr von diesem
Gewächs des Weinstocks trinken bis an
den Tag, da ich’s neu trinken werde mit
euch in meines Vaters Reich.
12. Arioso (Sopran I)
Wiewohl mein Herz in Tränen schwimmt,
dass Jesus von mir Abschied nimmt,
so macht mich doch sein Testament erfreut.
Sein Fleisch und Blut, o Kostbarkeit,
vermacht er mir in meine Hände.
Wie er es auf der Welt
mit denen Seinen nicht böse können meinen,
so liebt er sie bis an das Ende.
13. Aria (Sopran I)
Ich will dir mein Herze schenken,
senke dich, mein Heil, hinein.
Ich will mich in dir versenken;
ist dir gleich die Welt zu klein,
ei, so sollst du mir allein
mehr als Welt und Himmel sein.
14. Rezitativ
Evangelist
Und da sie den Lobgesang gesprochen hatten,
gingen sie hinaus an den Ölberg.
Da sprach Jesus zu ihnen:
Jesus
In dieser Nacht werdet ihr euch
alle ärgern an mir.
Denn es stehet geschrieben:
'Ich werde den Hirten schlagen, und die Schafe
der Herde werden sich zerstreuen.'
Wenn ich aber auferstehe,
will ich vor euch hingehen in Galiläam.
15. Choral (I, II)
Erkenne mich, mein Hüter,
mein Hirte, nimm mich an!
Von dir, Quell aller Güter,
ist mir viel Guts getan.
Dein Mund hat mich gelabet,
mit Milch und süßer Kost,
dein Geist hat mich begabet
mit mancher Himmelslust.
16. Rezitativ
Evangelist
Petrus aber antwortete und sprach zu ihm:
Petrus (I)
Wenn sie auch alle sich an dir ärgerten,
so will ich doch mich
nimmermehr ärgern.
Evangelist
Jesus sprach zu ihm:
Jesus
Wahrlich, ich sage dir, in dieser Nacht,
ehe der Hahn krähet,
wirst du mich dreimal verleugnen.
Evangelist
Petrus sprach zu ihm:
Petrus
Und wenn ich mit dir sterben müsste,
so will ich dich nicht verleugnen.
Evangelist
Desgleichen sagten auch alle Jünger.
17. Choral (I, II)
Ich will hier bei dir stehen;
verachte mich doch nicht,
von dir will ich nicht gehen,
wenn dir dein Herze bricht,
wenn dein Herz wird erblassen
im letzten Todessstoß,
alsdenn will ich dich fassen
in meinen Arm und Schoß.
18. Rezitativ
Evangelist
Da kam Jesus mit ihnen zu
einem Hofe, der hieß Gethsemane,
und sprach zu seinen Jüngern:
Jesus
Setzet euch hie,
bis dass ich dort hingehe und bete.
Evangelist
Und nahm zu sich Petrum und die
zween Söhne Zebedäi und fing an
zu trauern und zu zagen.
Da sprach Jesus zu ihnen:
Jesus
Meine Seele ist betrübt bis an den Tod,
bleibet hier und wachet mit mir.
19. Arioso (Tenor I) und Choral (II)
O Schmerz,
hier zittert das gequälte Herz;
wie sinkt es hin,
wie bleicht sein Angesicht!
Was ist die Ursach aller solcher Plagen?
Der Richter führt ihn vor Gericht.
Da ist kein Trost, kein Helfer nicht.
Ach! meine Sünden haben dich geschlagen;
Er leidet alle Höllenqualen,
er soll vor fremden Raub bezahlen.
ich, ach Herr Jesu, habe dies verschuldet,
was du erduldet.
Ach, könnte meine Liebe dir,
mein Heil, dein Zittern und dein Zagen
vermindern oder helfen tragen,
wie gerne blieb ich hier!
20. Arie (Tenor I) und Chor (II)
Ich will bei meinem Jesu wachen.
So schlafen unsre Sünden ein.
Meinen Tod büßet seine Seelennot;
sein Trauren machet mich voll Freuden.
Drum muss uns sein verdienstlich Leiden
recht bitter, und doch süße sein.
21. Rezitativ
Evangelist
Und ging hin ein wenig, fiel nieder auf
sein Angesicht und betete und sprach:
Jesus
Mein Vater, ist’s möglich,
so gehe dieser Kelch von mir;
doch nicht wie ich will, sondern wie du willt.
22. Arioso (Bass II)
Der Heiland fällt vor seinem Vater nieder;
dadurch erhebt er mich und alle
von unserm Falle
hinauf zu Gottes Gnade wieder.
Er ist bereit, den Kelch,
des Todes Bitterkeit zu trinken,
in welchen Sünden dieser Welt
gegossen sind und hässlich stinken,
weil es dem lieben Gott gefällt.
23. Arie (Bass II)
Gerne will ich mich bequemen,
Kreuz und Becher anzunehmen,
trink ich doch dem Heiland nach.
Denn sein Mund,
der mit Milch und Honig fließet,
hat den Grund
und des Leidens herbe Schmach
durch den ersten Trunk versüßet.
24. Rezitativ
Evangelist
Und er kam zu seinen Jüngern und
fand sie schlafend und sprach zu ihnen:
Jesus
Könnet ihr denn nicht eine Stunde mit
mir wachen? Wachet und betet,
dass ihr nicht in Anfechtung fallet!
Der Geist ist willig,
aber das Fleisch ist schwach.
Evangelist
Zum andernmal ging er hin,
betete und sprach:
Jesus
Mein Vater, ist’s nicht möglich, dass
dieser Kelch von mir gehe, ich trinke ihn denn,
so geschehe dein Wille.
25. Choral (I, II)
Was mein Gott will, das g’scheh allzeit,
sein Will, der ist der beste,
zu helfen den’n er ist bereit,
die an ihn gläuben feste.
Er hilft aus Not, der fromme Gott,
und züchtiget mit Maßen.
Wer Gott vertraut, fest auf ihn baut,
den will er nicht verlassen.
26. Rezitativ
Evangelist
Und er kam und
fand sie aber schlafend,
und ihre Augen waren voll Schlafs.
Und er ließ sie und ging abermal hin
und betete zum dritten Mal
und redete dieselbigen Worte.
Da kam er zu seinen Jüngern
und sprach zu ihnen:
Jesus
Ach! wollt ihr nun schlafen und ruhen?
Siehe, die Stunde ist hie,
dass des Menschen Sohn
in der Sünder Hände überantwortet wird.
Stehet auf, lasset uns gehen;
siehe, er ist da, der mich verrät.
Evangelist
Und als er noch redete, siehe,
da kam Judas, der Zwölfen einer,
und mit ihm eine große Schar
mit Schwerten und mit Stangen
von den Hohenpriestern und Ältesten des Volks.
Und der Verräter hatte ihnen ein Zeichen gegeben
und gesagt: 'Welchen ich küssen werde,
der ist’s, den greifet!'
Und alsbald trat er zu Jesu und sprach:
Judas
Gegrüßet seist du, Rabbi!
Evangelist
Und küssete ihn. Jesus aber sprach zu ihm:
Jesus
Mein Freund, warum bist du kommen?
Evangelist
Da traten sie hinzu und legten die Hände an Jesum
und griffen ihn.
27. Arie (Sopran I, Alt I) und Chor (II)
So ist mein Jesus nun gefangen.
Lasst ihn, haltet, bindet nicht!
Mond und Licht
ist vor Schmerzen untergangen,
weil mein Jesus ist gefangen.
Lasst ihn, haltet, bindet nicht!
Sie führen ihn, er ist gebunden.
Chor (I, II)
Sind Blitze, sind Donner in Wolken verschwunden?
Eröffne den feurigen Abgrund, o Hölle,
zertrümmre, verderbe,
verschlinge, zerschelle
mit plötzlicher Wut
den falschen Verräter,
das mördrische Blut!
28. Rezitativ
Evangelist
Und siehe, einer aus denen, die mit Jesu waren,
reckete die Hand aus und schlug des
Hohenpriesters Knecht und hieb ihm ein Ohr ab.
Da sprach Jesus zu ihm:
Jesus
Stecke dein Schwert an seinen Ort; denn
wer das Schwert nimmt, der soll durchs
Schwert umkommen. Oder meinest du, dass ich
nicht könnte meinen Vater bitten, dass er mir
zuschickte mehr denn zwölf Legion Engel?
Wie würde aber die Schrift erfüllet?
Es muss also gehen.
Evangelist
Zu der Stund sprach Jesus zu den Scharen:
Jesus
Ihr seid ausgegangen als zu einem
Mörder, mit Schwerten und mit Stangen,
mich zu fahen; bin ich doch täglich
bei euch gesessen und habe gelehret
im Tempel, und ihr habt mich nicht
gegriffen. Aber das ist alles geschehen,
dass erfüllet würden
die Schriften der Propheten.
Evangelist
Da verließen ihn alle Jünger
und flohen.
29. Choral (I, II)
O Mensch, bewein dein Sünde groß,
darum Christus seins Vaters Schoß
äußert und kam auf Erden;
Von einer Jungfrau rein und zart
für uns er hie geboren ward,
er wollt der Mittler werden.
Den Toten er das Leben gab
und legt darbei all Krankheit ab,
bis sich die Zeit herdrange,
dass er für uns geopfert würd,
trüg unsrer Sünden schwere Bürd
wohl an dem Kreuze lange.
Zweiter Teil
30. Arie (Alt I) und Chor (II)
Ach! nun ist mein Jesus hin!
Wo ist denn dein Freund hingegangen,
o du Schönste unter den Weibern?
Ist es möglich, kann ich schauen?
Wo hat sich dein Freund hingewandt?
Ach! mein Lamm in Tigerklauen,
Ach! wo ist mein Jesus hin?
So wollen wir mit dir ihn suchen.
Ach! was soll ich der Seele sagen,
wenn sie mich wird ängstlich fragen?
Ach! wo ist mein Jesus hin?
31. Rezitativ
Evangelist
Die aber Jesum gegriffen hatten,
führeten ihn zu dem Hohenpriester
Kaiphas, dahin die Schriftgelehrten
und Ältesten sich versammlet hatten.
Petrus aber folgete ihm nach von ferne
bis in den Palast des Hohenpriesters
und ging hinein und satzte sich bei
die Knechte, auf dass er sähe,
wo es hinaus wollte.
Die Hohenpriester aber und Ältesten
und der ganze Rat suchten falsche
Zeugnis wider Jesum, auf dass sie ihn
töteten, und funden keines.
32. Choral (I, II)
Mir hat die Welt trüglich gericht’
mit Lügen und mit falschem G’dicht,
viel Netz und heimlich Stricke.
Herr, nimm mein wahr in dieser G’fahr,
b’hüt mich für falschen Tücken!
33. Rezitativ
Evangelist
Und wiewohl viel falsche Zeugen herzutraten,
funden sie doch keins.
Zuletzt traten herzu zween falsche Zeugen
und sprachen:
Zwei Zeugen (II)
Er hat gesagt: 'Ich kann den Tempel Gottes abbrechen
und in dreien Tagen denselben bauen.'
Evangelist
Und der Hohepriester stund auf und sprach zu ihm:
Hohepriester (I)
Antwortest du nichts zu dem, das diese wider dich zeugen?
Evangelist
Aber Jesus schwieg stille.
34. Arioso (Tenor II)
Mein Jesus schweigt
zu falschen Lügen stille,
um uns damit zu zeigen,
dass sein Erbarmens voller Wille,
vor uns zum Leiden sei geneigt,
und dass wir in dergleichen Pein
ihm sollen ähnlich sein
und in Verfolgung stille schweigen.
35. Aria (Tenor II)
Geduld! Geduld,
wenn mich falsche Zungen stechen.
Leid ich wider meine Schuld
Schimpf und Spott,
ei, so mag der liebe Gott
meines Herzens Unschuld rächen.
36. Rezitativ
Evangelist
Und der Hohepriester antwortete
und sprach zu ihm:
Hohepriester
Ich beschwöre dich bei dem lebendigen
Gott, dass du uns sagest, ob du seiest
Christus, der Sohn Gottes?
Evangelist
Jesus sprach zu ihm:
Jesus
Du sagest’s. Doch sage ich euch, von
nun an wird’s geschehen, dass ihr sehen werdet
des Menschen Sohn sitzen zur Rechten der Kraft
und kommen in den Wolken des Himmels.
Evangelist
Da zerriss der Hohepriester
seine Kleider und sprach:
Hohepriester
Er hat Gott gelästert; was dürfen wir
weiter Zeugnis?
Siehe, itzt habt ihr seine Gotteslästerung gehöret.
Was dünket euch?
Evangelist
Sie antworteten und sprachen:
Chor (I, II)
Er ist des Todes schuldig!
Evangelist
Da speieten sie aus in sein Angesicht
und schlugen ihn mit Fäusten.
Etliche aber schlugen ihn ins Angesicht
und sprachen:
Chor (I, II)
Weissage uns, Christe,
wer ist’s der dich schlug?
37. Choral (I, II)
Wer hat dich so geschlagen,
mein Heil, und dich mit Plagen
so übel zugericht’?
Du bist ja nicht ein Sünder
wie wir und unsre Kinder;
von Missetaten weißt du nicht.
38. Rezitativ
Evangelist
Petrus aber saß draußen im Palast;
und es trat zu ihm eine Magd und sprach:
Erste Magd (I)
Und du warest auch mit dem Jesu aus Galiläa.
Evangelist
Er leugnete aber vor ihnen allen und sprach:
Petrus
Ich weiß nicht, was du sagest.
Evangelist
Als er aber zur Tür hinausging,
sahe ihn eine andere
und sprach zu denen, die da waren:
Zweite Magd (II)
Dieser war auch mit dem Jesu von Nazareth.
Evangelist
Und er leugnete abermal
und schwur dazu:
Petrus
Ich kenne des Menschen nicht.
Evangelist
Und über eine kleine Weile traten hinzu,
die da stunden, und sprachen zu Petro:
Chor (II)
Wahrlich, du bist auch einer von denen;
denn deine Sprache verrät dich.
Evangelist
Da hub er an, sich zu verfluchen
und zu schwören:
Petrus
Ich kenne des Menschen nicht.
Evangelist
Und alsbald krähete der Hahn.
Da dachte Petrus an die Worte Jesu,
da er zu ihm sagte:
'Ehe der Hahn krähen wird,
wirst du mich dreimal verleugnen.'
Und ging heraus und weinete bitterlich.
39. Arie (Alt I)
Erbarme dich,
mein Gott, um meiner Zähren willen.
Schaue hier,
Herz und Auge weint vor dir
bitterlich.
40. Choral (I, II)
Bin ich gleich von dir gewichen,
stell ich mich doch wieder ein;
hat uns doch dein Sohn verglichen
durch sein Angst und Todespein.
Ich verleugne nicht die Schuld;
aber deine Gnad und Huld
ist viel größer als die Sünde,
die ich stets in mir befinde.
41. Rezitativ
Evangelist
Des Morgens aber hielten alle
Hohepriester und die Ältesten des Volks
einen Rat über Jesum, dass sie ihn töteten.
Und bunden ihn, führeten ihn hin
und überantworteten ihn
dem Landpfleger Pontio Pilato.
Da das sahe Judas, der ihn verraten hatte,
dass er verdammt war zum Tode,
gereuete es ihn und brachte herwieder
die dreißig Silberlinge den Hohenpriestern
und Ältesten und sprach:
Judas
Ich habe übel getan, dass ich
unschuldig Blut verraten habe.
Evangelist
Sie sprachen:
Chor (I, II)
Was gehet uns das an?
Da siehe du zu!
Evangelist
Und er warf die Silberlinge in den Tempel,
hub sich davon, ging hin
und erhängete sich selbst.
Aber die Hohenpriester nahmen
die Silberlinge und sprachen:
Zwei Hohepriester (I)
Es taugt nicht,
dass wir sie in den Gotteskasten legen,
denn es ist Blutgeld.
42. Arie (Bass II)
Gebt mir meinen Jesum wieder!
Seht, das Geld, den Mörderlohn,
wirft euch der verlorne Sohn
zu den Füßen nieder!
43. Rezitativ
Evangelist
Sie hielten aber einen Rat und kauften
einen Töpfersacker darum zum
Begräbnis der Pilger. Daher ist derselbige Acker
genennet der Blutacker bis auf den heutigen Tag.
Da ist erfüllet, das gesagt ist durch den
Propheten Jeremias, da er spricht:
‘Sie haben genommen dreißig Silberlinge,
damit bezahlet ward der Verkaufte,
welchen sie kauften von den Kindern Israel,
und haben sie gegeben um einen Töpfersacker,
als mir der Herr befohlen hat.’
Jesus aber stund vor dem Landpfleger;
und der Landpfleger fragte ihn und sprach:
Pilatus (I)
Bist du der Jüden König?
Evangelist
Jesus aber sprach zu ihm:
Jesus
Du sagest’s.
Evangelist
Und da er verklagt war von den
Hohenpriestern und Ältesten,
antwortete er nichts.
Da sprach Pilatus zu ihm:
Pilatus
Hörest du nicht,
wie hart sie dich verklagen?
Evangelist
Und er antwortete ihm nicht auf ein Wort,
also, dass sich auch der Landpfleger
sehr verwunderte.
44. Choral (I, II)
Befiehl du deine Wege
und was dein Herze kränkt
der allertreusten Pflege
des, der den Himmel lenkt.
Der Wolken, Luft und Winden
gibt Wege, Lauf und Bahn,
der wird auch Wege finden,
da dein Fuß gehen kann.
45. Rezitativ
Evangelist
Auf das Fest aber hatte der Landpfleger
Gewohnheit, dem Volk einen Gefangenen
loszugeben, welchen sie wollten.
Er hatte aber zu der Zeit einen Gefangenen,
einen sonderlichen vor andern, der hieß Barrabas.
Und da sie versammlet waren,
sprach Pilatus zu ihnen:
Pilatus
Welchen wollet ihr, dass ich euch losgebe?
Barrabam oder Jesum,
von dem gesaget wird, er sei Christus?
Evangelist
Denn er wußte wohl, dass sie ihn aus Neid
überantwortet hatten.
Und da er auf dem Richtstuhl saß, schickete
sein Weib zu ihm und ließ ihm sagen:
Pilati Weib (I)
Habe du nichts zu schaffen mit diesem
Gerechten; ich habe heute viel erlitten
im Traum von seinetwegen!
Evangelist
Aber die Hohenpriester und die
Ältesten überredeten das Volk, dass
sie um Barrabam bitten sollten und
Jesum umbrächten. Da antwortete nun
der Landpfleger und sprach zu ihnen:
Pilatus
Welchen wollt ihr unter diesen zweien,
den ich euch soll losgeben?
Evangelist
Sie sprachen:
Chor (I, II)
Barrabam!
Evangelist
Pilatus sprach zu ihnen:
Pilatus
Was soll ich denn machen mit Jesu,
von dem gesagt wird, er sei Christus?
Evangelist
Sie sprachen alle:
Chor (I, II)
Lass ihn kreuzigen!
46. Choral (I, II)
Wie wunderbarlich ist doch diese Strafe!
Der gute Hirte leidet für die Schafe,
die Schuld bezahlt der Herre, der Gerechte,
für seine Knechte.
47. Rezitativ
Evangelist
Der Landpfleger sagte:
Pilatus
Was hat er denn Übels getan?
48. Arioso (Sopran I)
Er hat uns allen wohlgetan,
den Blinden gab er das Gesicht,
die Lahmen macht er gehend,
er sagt' uns seines Vaters Wort,
er trieb die Teufel fort,
Betrübte hat er aufgericht’,
er nahm die Sünder auf und an.
Sonst hat mein Jesus nichts getan.
49. Arie (Sopran I)
Aus Liebe,
aus Liebe will mein Heiland sterben,
von einer Sünde weiß er nichts.
Dass das ewige Verderben
und die Strafe des Gerichts
nicht auf meiner Seele bliebe.
50. Rezitativ
Evangelist
Sie schrieen aber noch mehr und sprachen:
Chor (I, II)
Lass ihn kreuzigen!
Evangelist
Da aber Pilatus sahe, dass er nichts schaffete,
sondern dass ein viel größer Getümmel ward,
nahm er Wasser und wusch die Hände
vor dem Volk und sprach:
Pilatus
Ich bin unschuldig an dem Blut
dieses Gerechten, sehet ihr zu.
Evangelist
Da antwortete das ganze Volk und sprach:
Chor (I, II)
Sein Blut komme über uns
und unsre Kinder.
Evangelist
Da gab er ihnen Barrabam los;
aber Jesum ließ er geißeln
und überantwortete ihn,
dass er gekreuziget würde.
51. Arioso (Alt II)
Erbarm es Gott,
Hier steht der Heiland angebunden,
o Geißelung, o Schläg, o Wunden,
Ihr Henker, haltet ein!
Erweichet euch
der Seelen Schmerz,
der Anblick solches Jammers nicht?
Ach ja! ihr habt ein Herz,
das muss der Martersäule gleich
und noch viel härter sein,
erbarmt euch, haltet ein!
52. Aria (Alt II)
Können Tränen meiner Wangen
nichts erlangen,
o, so nehmt mein Herz hinein.
Aber lasst es bei den Fluten,
wenn die Wunden milde bluten,
auch die Opferschale sein.
53. Rezitativ
Evangelist
Da nahmen die Kriegsknechte des Landpflegers
Jesum zu sich in das Richthaus
und sammleten über ihn die ganze Schar
und zogen ihn aus
und legeten ihm einen Purpurmantel an
und flochten eine dornene Krone
und satzten sie auf sein Haupt
und ein Rohr in seine rechte Hand
und beugeten die Knie vor ihm
und spotteten ihn und sprachen:
Chor (I, II)
Gegrüßet seist du, Jüdenkönig!
Evangelist
Und speieten ihn an
und nahmen das Rohr
und schlugen damit sein Haupt.
54. Choral (I, II)
O Haupt voll Blut und Wunden,
voll Schmerz und voller Hohn,
o Haupt, zu Spott gebunden
mit einer Dornenkron,
o Haupt, sonst schön gezieret
mit höchster Ehr und Zier,
jetzt aber hoch schimpfieret,
gegrüßet seist du mir.
Du edles Angesichte,
dafür sonst schrickt und scheut
das große Weltgewichte,
wie bist du so bespeit,
wie bist du so erbleichet,
wer hat dein Augenlicht,
dem sonst kein Licht nicht gleichet,
so schändlich zugericht’?
55. Rezitativ
Evangelist
Und da sie ihn verspottet hatten,
zogen sie ihm den Mantel aus und zogen ihm
seine Kleider an und führeten ihn hin,
dass sie ihn kreuzigten.
Und indem sie hinausgingen, funden sie
einen Menschen von Kyrene mit Namen Simon;
den zwungen sie,
dass er ihm sein Kreuz trug.
56. Arioso (Bass I)
Ja freilich will in uns das Fleisch und Blut
zum Kreuz gezwungen sein;
je mehr es unsrer Seele gut,
je herber geht es ein.
57. Arie (Bass I)
Komm, süßes Kreuz, so will ich sagen,
mein Jesu, gib es immer her.
Wird mir mein Leiden einst zu schwer,
so hilfst du mir es selber tragen.
58. Rezitativ
Evangelist
Und da sie an die Stätte kamen
mit Namen Golgatha,
das ist verdeutschet Schädelstätt,
gaben sie ihm Essig zu trinken
mit Gallen vermischet; und da er’s schmeckete,
wollte er’s nicht trinken.
Da sie ihn aber gekreuziget hatten,
teilten sie seine Kleider und wurfen das Los darum,
auf dass erfüllet würde, das gesagt ist
durch den Propheten: ‘Sie haben meine Kleider
unter sich geteilet, und über mein Gewand
haben sie das Los geworfen.’
Und sie saßen allda und hüteten sein.
Und oben zu seinen Häupten hefteten sie
die Ursach seines Todes beschrieben, nämlich:
‘Dies ist Jesus, der Jüden König.’
Und da wurden zween Mörder mit ihm gekreuziget,
einer zur Rechten und einer zur Linken.
Die aber vorübergingen, lästerten ihn
und schüttelten ihre Köpfe und sprachen:
Chor (I, II)
Der du den Tempel Gottes zerbrichst
und bauest ihn in dreien Tagen,
hilf dir selber, bist du Gottes Sohn,
so steig herab vom Kreuz!
Evangelist
Desgleichen auch die Hohenpriester
spotteten sein samt den Schriftgelehrten
und Ältesten und sprachen:
Chor (I, II)
Andern hat er geholfen
und kann ihm selber nicht helfen.
Ist er der König Israel,
so steige er nun vom Kreuz,
so wollen wir ihm glauben.
Er hat Gott vertrauet,
der erlöse ihn nun, lüstet’s ihn;
denn er hat gesagt:
'Ich bin Gottes Sohn.'
Evangelist
Desgleichen schmäheten ihn auch die Mörder,
die mit ihm gekreuziget waren.
59. Arioso (Alt I)
Ach Golgatha, unselges Golgatha!
Der Herr der Herrlichkeit
muss schimpflich hier verderben,
der Segen und das Heil der Welt
wird als ein Fluch ans Kreuz gestellt.
Der Schöpfer Himmels und der Erden
soll Erd und Luft entzogen werden.
Die Unschuld muss hier schuldig sterben,
das gehet meiner Seele nah;
Ach Golgatha, unselges Golgatha!
60. Arie (Alt I) und Chor (II)
Sehet, Jesus hat die Hand,
uns zu fassen, ausgespannt,
kommt! – Wohin? – in Jesu Armen.
Sucht Erlösung, nehmt Erbarmen,
suchet! – Wo? – in Jesu Armen.
Lebet, sterbet, ruhet hier,
ihr verlassnen Küchlein ihr,
bleibet – Wo? – in Jesu Armen.
61. Rezitativ
Evangelist
Und von der sechsten Stunde an
war eine Finsternis über das ganze Land
bis zu der neunten Stunde. Und um die
neunte Stunde schriee Jesus laut und sprach:
Jesus
Eli, Eli, lama asabthani?
Evangelist
Das ist: 'Mein Gott, mein Gott,
warum hast du mich verlassen?'
Etliche aber, die da stunden,
da sie das höreten, sprachen sie:
Chor (I)
Der rufet dem Elias!
Evangelist
Und bald lief einer unter ihnen, nahm einen
Schwamm und füllete ihn mit Essig
und steckete ihn auf ein Rohr
und tränkete ihn.
Die andern aber sprachen:
Chor (II)
Halt, lass sehen,
ob Elias komme und ihm helfe?
Evangelist
Aber Jesus schriee abermal laut
und verschied.
62. Choral (I, II)
Wenn ich einmal soll scheiden,
so scheide nicht von mir,
wenn ich den Tod soll leiden,
so tritt du denn herfür.
Wenn mir am allerbängsten
wird um das Herze sein,
so reiß mich aus den Ängsten
kraft deiner Angst und Pein.
63. Rezitativ
Evangelist
Und siehe da, der Vorhang im Tempel
zerriss in zwei Stück von oben an bis unten aus.
Und die Erde erbebete,
und die Felsen zerrissen,
und die Gräber täten sich auf,
und stunden auf viel Leiber der Heiligen,
die da schliefen, und gingen aus den
Gräbern nach seiner Auferstehung
und kamen in die heilige Stadt
und erschienen vielen.
Aber der Hauptmann und die bei ihm waren
und bewahreten Jesum, da sie sahen das Erdbeben
und was da geschah, erschraken sie sehr
und sprachen:
Chor (I, II)
Wahrlich, dieser ist Gottes Sohn gewesen.
Evangelist
Und es waren viel Weiber da, die von ferne
zusahen, die da waren nachgefolget aus Galiläa
und hatten ihm gedienet, unter welchen war
Maria Magdalena und Maria, die Mutter
Jacobi und Joses, und die Mutter der
Kinder Zebedäi.
Am Abend aber kam ein reicher Mann von
Arimathia, der hieß Joseph, welcher auch
ein Jünger Jesu war,
der ging zu Pilato und bat ihn um
den Leichnam Jesu.
Da befahl Pilatus, man sollte ihm ihn geben.
64. Arioso (Bass I)
Am Abend, da es kühle war,
ward Adams Fallen offenbar;
am Abend drücket ihn der Heiland nieder.
Am Abend kam die Taube wieder
und trug ein Ölblatt in dem Munde.
O schöne Zeit, o Abendstunde!
Der Friedensschluß ist nun mit Gott gemacht,
denn Jesus hat sein Kreuz vollbracht.
Sein Leichnam kömmt zur Ruh,
ach, liebe Seele, bitte du,
geh, lasse dir den toten Jesum schenken,
o heilsames, o köstlichs Angedenken.
65. Arie (Bass I)
Mache dich, mein Herze, rein,
ich will Jesum selbst begraben,
denn er soll nunmehr in mir
für und für seine süße Ruhe haben.
Welt, geh aus, lass Jesum ein!
66. Rezitativ
Evangelist
Und Joseph nahm den Leib
und wickelte ihn in ein rein Leinwand
und legte ihn in sein eigen neu Grab,
welches er hatte lassen in einen Fels hauen,
und wälzete einen großen Stein vor die
Tür des Grabes und ging davon.
Es war aber allda Maria Magdalena und die
andere Maria, die satzten sich gegen das Grab.
Des andern Tages, der da folget nach
dem Rüsttage, kamen die
Hohenpriester und Pharisäer
sämtlich zu Pilato und sprachen:
Chor (I, II)
Herr, wir haben gedacht, dass dieser
Verführer sprach, da er noch lebete:
'Ich will nach dreien Tagen wieder auferstehen.'
Darum befiehl, dass man das Grab
verwahre bis an den dritten Tag,
auf dass nicht seine Jünger kommen
und stehlen ihn und sagen zu dem Volk:
'Er ist auferstanden von den Toten',
und werde der letzte Betrug
ärger denn der erste.
Evangelist
Pilatus sprach zu ihnen:
Pilatus
Da habt ihr die Hüter;
gehet hin und verwahret’s,
wie ihr’s wisset.
Evangelist
Sie gingen hin und verwahreten
das Grab mit Hütern
und versiegelten den Stein.
67. Rezitativ (Sopran, Alt, Tenor, Bass I) und Chor (II)
Nun ist der Herr zur Ruh gebracht.
Mein Jesu, gute Nacht.
Die Müh ist aus,
die unsre Sünden ihm gemacht.
Mein Jesu, gute Nacht.
O selige Gebeine,
seht, wie ich euch mit Buß und Reu beweine,
dass euch mein Fall in solche Not gebracht.
Mein Jesu, gute Nacht.
Habt lebenslang vor euer Leiden
tausend Dank,
dass ihr mein Seelenheil
so wert geacht’.
Mein Jesu, gute Nacht.
68. Chor (I, II)
Wir setzen uns mit Tränen nieder
und rufen dir im Grabe zu:
ruhe sanfte, sanfte ruh.
Ruht, ihr ausgesognen Glieder,
euer Grab und Leichenstein
soll dem ängstlichen Gewissen
ein bequemes Ruhekissen
und der Seelen Ruhstatt sein.
Höchst vergnügt schlummern da die Augen ein.
Vertaling
Eerste deel
1. Koor en koraal (I, II)
Kom, dochters, help mij klagen,
zie - Wie? - de bruidegom,
zie hem - Hoe? - als een lam!
O lam van God, onschuldig
aan de stam van het kruis geslacht,
Zie - Wat? - zie zijn geduld,
altijd geduldig bevonden,
hoewel u werd veracht.
zie - Waarheen? - naar onze schuld.
Alle zonden hebt u gedragen,
anders zouden wij moeten wanhopen.
Zie hem uit liefde en genade
het hout voor het kruis zelf dragen.
Ontferm u over ons, o Jezus.
2. Recitatief
Evangelist (I)
Toen Jezus deze woorden had gesproken,
zei hij tegen zijn discipelen:
Jezus (I)
Jullie weten dat het over twee dagen
Pasen is en dat de mensenzoon
zal worden overgeleverd
om gekruisigd te worden.
3. Koraal (I, II)
Allerliefste Jezus, wat hebt u misdaan
dat men zo'n hard vonnis heeft uitgesproken?
Wat is uw schuld, in wat voor misdaden
bent u terecht gekomen?
4. Recitatief
Evangelist
Toen kwamen de hogepriesters en de
schriftgeleerden en de oudsten van het
volk bij elkaar in het paleis van
de hogepriester, die Kajafas heette,
en ze overlegden hoe ze Jezus
met een list konden grijpen en doden.
En ze zeiden:
Koor (I, II)
In geen geval op het feest, want er moet
geen opschudding komen onder het volk.
Evangelist
Toen Jezus nu in Bethanië was,
in het huis van Simon de melaatse,
kwam er een vrouw naar hem toe, zij had
een flesje kostbaar water bij zich en goot dat uit
over zijn hoofd terwijl hij aan tafel zat.
Toen zijn discipelen dat zagen,
ergerden ze zich en zeiden:
Koor (I)
Waar is die verspilling goed voor?
Dit water had beter duur verkocht
en aan de armen gegeven kunnen worden.
Evangelist
Toen Jezus dat merkte, zei hij:
Jezus
Waarom maken jullie je druk over die vrouw?
Ze heeft iets goeds voor mij gedaan!
Armen hebben jullie altijd bij je,
maar mij hebben jullie niet altijd!
Dat zij dit water over mijn lichaam heeft
gegoten, heeft ze gedaan voor mijn
begrafenis. Voorwaar, ik zeg jullie:
waar dit evangelie wordt gepredikt over
de hele wereld, daar zal men ook
tot haar nagedachtenis vertellen
wat zij gedaan heeft.
5. Arioso (alt I)
O lieve Heiland,
terwijl uw discipelen dwaas ruziën
omdat deze vrome vrouw
met een zalving uw lichaam
op het graf wil voorbereiden;
staat u mij dan intussen toe
water van de tranen uit mijn ogen
op uw hoofd te gieten.
6. Aria (alt I)
Spijt en berouw
knakken het zondige hart in tweeën.
Mogen de druppels van mijn tranen
een aangename specerij worden
voor u, trouwe Jezus.
7. Recitatief
Evangelist
Toen ging een van de twaalf,
die Judas Iskariot heette,
naar de hogepriesters en zei:
Judas (I)
Wat geeft u mij
als ik hem aan u verraad?
Evangelist
En ze boden hem dertig zilverlingen.
En vanaf dat moment zocht hij
een gelegenheid om hem te verraden.
8. Aria (sopraan II)
Je moet wel bloeden, lief hart.
Ach, een kind dat jij hebt grootgebracht,
dat aan jouw borst heeft gedronken,
dreigt de verzorger te vermoorden,
want het is een slang geworden.
9. Recitatief
Evangelist
En op de eerste dag van het ongezuurde brood
kwamen de discipelen naar Jezus toe
en vroegen hem:
Koor
Waar wilt u dat wij het paaslam
voor u bereiden?
Evangelist
Hij zei:
Jezus
Ga naar de stad naar die en die man en
zeg tegen hem: 'De meester laat u weten:
Mijn tijd is gekomen, ik wil bij u het paasfeest
vieren met mijn discipelen.'
Evangelist
En de discipelen deden
wat Jezus hun had opgedragen
en bereidden het paaslam.
En die avond ging hij aan tafel zitten
met de twaalf. En terwijl ze aten, zei hij:
Jezus
Voorwaar, ik zeg jullie,
een van jullie zal mij verraden.
Evangelist
En ze werden zeer bedroefd
en vroegen
stuk voor stuk:
Koor (I)
Heer, ben ik het?
10. Koraal (I, II)
Ik ben het, ik zou moeten boeten
aan handen en aan voeten
vastgebonden in de hel.
De gesels en de boeien
en wat u hebt doorgemaakt
dat heeft míjn ziel verdiend.
11. Recitatief
Evangelist
Hij antwoordde:
Jezus
Degene die zijn hand tegelijk met mij
in de schaal doopt, die zal mij verraden.
De mensenzoon zal weliswaar sterven
zoals dat over hem geschreven staat;
maar wee de mens door wie
de mensenzoon wordt verraden!
Het zou beter voor hem zijn
als die mens nooit was geboren.
Evangelist
Toen antwoordde Judas,
die hem zou verraden:
Judas
Ben ik het, rabbi?
Evangelist
Hij antwoordde:
Jezus
Je zegt het.
Evangelist
En toen ze aten, nam Jezus het brood,
dankte en brak het
en gaf het aan de discipelen en zei:
Jezus
Neem, eet, dit is mijn lichaam.
Evangelist
En hij nam de beker en dankte,
gaf hem aan hen en zei:
Jezus
Drink hier allemaal uit; dit is mijn
bloed van het nieuwe testament, dat
vergoten wordt voor velen tot vergeving
der zonden. Ik zeg jullie: van nu af
zal ik niet meer van deze vrucht van
de wijnstok drinken tot aan de dag
waarop ik die opnieuw met jullie zal
drinken in het rijk van mijn Vader.
12. Arioso (sopraan I)
Hoewel mijn hart in tranen drijft
omdat Jezus afscheid van mij neemt,
word ik toch blij van zijn testament.
Zijn vlees en bloed, o kostbaarheid,
geeft hij mij als erfenis in handen.
Zoals hij in de wereld
voor de zijnen nooit kwaad wilde,
zo heeft hij hen lief tot aan het einde.
13. Aria (sopraan I)
Ik wil u mijn hart schenken,
daal erin af, mijn heil.
Ik wil in u verzinken;
al is de wereld voor u te klein,
o, voor mij zult u meer zijn
dan wereld en hemel.
14. Recitatief
Evangelist
En toen ze de lofzang hadden uitgesproken,
gingen ze naar de Olijfberg.
En Jezus zei:
Jezus
In deze nacht zullen jullie
je allemaal aan mij ergeren.
Want er staat geschreven:
'Ik zal de herder doodslaan en de schapen
van zijn kudde zullen verstrooid worden.'
Maar als ik opsta,
zal ik jullie voorgaan naar Galilea.
15. Koraal (I, II)
Zie mij aan, mijn beschermer,
mijn herder, aanvaard mij!
Door u, bron van alle weldaden,
heb ik veel goeds ontvangen.
Uw mond heeft mij gelaafd
met melk en zoete kost,
uw geest heeft mij geschonken
veel hemelse vreugden.
16. Recitatief
Evangelist
En Petrus antwoordde:
Petrus (I)
Ook al ergeren ze zich allemaal aan u,
ik zal mij nooit en te
nimmer ergeren.
Evangelist
Jezus antwoordde:
Jezus
Voorwaar, ik zeg je, nog deze nacht,
voordat de haan kraait,
zul je mij driemaal verloochenen.
Evangelist
Petrus antwoordde:
Petrus
Al moest ik met u sterven,
ik zal u niet verloochenen.
Evangelist
Datzelfde zeiden ook alle discipelen.
17. Koraal (I, II)
Ik wil hier bij u blijven,
veracht mij toch niet,
u wil ik niet verlaten
wanneer uw hart breekt,
wanneer uw hart verbleekt
in de laatste doodsteek,
dan wil ik u in mijn armen
nemen en in mijn schoot.
18. Recitatief
Evangelist
Toen kwam Jezus met hen bij
een hof die Gethsemane heette,
en hij zei tegen zijn discipelen:
Jezus
Ga hier zolang zitten,
ik ga daarginds bidden.
Evangelist
En hij nam Petrus mee en de
twee zonen van Zebedeüs en
begon bedroefd en angstig te worden.
Toen zei Jezus:
Jezus
Mijn ziel is dodelijk bedroefd,
blijf hier met mij waken.
19. Arioso (tenor I) en koraal (II)
O smart,
hier beeft het gekwelde hart,
hoe diep zinkt het weg,
hoe bleek wordt zijn gezicht!
Wat is de oorzaak van al die kwellingen?
De rechter brengt hem voor het gerecht.
Er is geen troost, geen helper.
Ach, mijn zonden hebben u geslagen;
Hij lijdt alle helse pijnen,
hij moet betalen voor andermans roof.
ik, ach, Heer Jezus, ben de schuld
van wat u moet lijden.
Ach, mijn heil, kon mijn liefde
uw angst en beven
maar verminderen of helpen dragen,
hoe graag zou ik hier blijven.
20. Aria (tenor I) en koor (II)
Ik wil bij mijn Jezus waken.
Zo slapen onze zonden in.
Voor mijn dood boet zijn zielenood;
zijn droefheid vervult mij met vreugde.
Daarom moet voor ons zijn verdienstelijk lijden
heel bitter en toch zoet zijn.
21. Recitatief
Evangelist
En hij liep wat verder,
viel neer op zijn gezicht en bad:
Jezus
Mijn vader, als het mogelijk is,
laat deze beker dan aan mij voorbijgaan;
doch niet zoals ik wil, maar zoals u wilt.
22. Arioso (bas II)
De Heiland valt voor zijn Vader neer,
daarmee heft hij mij en iedereen op
uit de val die wij hebben gemaakt
en tilt ons weer op naar Gods genade.
Hij is bereid de beker,
de bitterheid van de dood te drinken
waarin de zonden van deze wereld
zijn gegoten en vreselijk stinken,
omdat het de lieve God behaagt.
23. Aria (bas II)
Graag ben ik bereid
kruis en beker te aanvaarden,
ik volg dan immers de Heiland na.
Want zijn mond,
die overvloeit van melk en honing,
heeft de bodem
en de bittere schande van het lijden
met zijn eerste teug verzoet.
24. Recitatief
Evangelist
En hij kwam weer bij zijn discipelen
en trof hen slapend aan, en hij zei:
Jezus
Kunnen jullie dan niet één uur met mij
waken? Waak en bid dat jullie
niet in verzoeking worden gebracht!
De geest is wel gewillig,
maar het vlees is zwak.
Evangelist
Hij ging opnieuw weg om te
bidden en zei:
Jezus
Mijn vader, als het niet mogelijk is dat
deze beker aan mij voorbijgaat,
dan zal ik hem drinken, uw wil geschiede.
25. Koraal (I, II)
Wat mijn God wil moge altijd geschieden,
zijn wil is de beste,
hij is bereid hen te helpen
die vast in hem geloven.
Hij helpt uit nood, de goede God
en kastijdt met mate.
Wie op God vertrouwt, vast op hem bouwt,
die zal hij niet verlaten.
26. Recitatief
Evangelist
En toen hij bij hen terugkwam
trof hij hen slapend aan,
en hun ogen waren vol met slaap.
En hij liet hen slapen en liep weer weg
en bad voor de derde keer
met dezelfde woorden.
Toen ging hij naar zijn discipelen
en zei:
Jezus
Ach, willen jullie nog steeds slapen en rusten?
Zie, het uur is aangebroken
dat de mensenzoon wordt overgeleverd
in de handen van de zondaren.
Sta op en laten we gaan,
kijk, daar is degene die mij zal verraden.
Evangelist
En terwijl hij nog sprak, zie,
daar kwam Judas, een van de twaalf,
en met hem een hele bende
met zwaarden en met stokken,
van de hogepriesters en de oudsten van het volk.
En de verrader had hun een teken gegeven
en gezegd: 'Degene die ik zal kussen,
die is het, die moeten jullie grijpen.'
En meteen liep hij naar Jezus toe en zei:
Judas
Wees gegroet, rabbi!
Evangelist
En hij kuste hem. En Jezus zei tegen hem:
Jezus
Mijn vriend, waarom ben je gekomen?
Evangelist
Toen kwamen ze op hem af en gingen Jezus te lijf
en grepen hem.
27. Aria (sopraan I, alt I) en koor (II)
Nu is mijn Jezus gevangen.
Laat hem gaan, hou op, boei hem niet!
Maan en licht
zijn van smart ondergegaan,
omdat mijn Jezus gevangen is.
Laat hem gaan, hou op, boei hem niet!
Ze nemen hem mee, hij is geboeid.
Koor (I, II)
Zijn bliksem en donder in de wolken verdwenen?
Open je vurige afgrond, o hel,
vermorzel, richt te gronde,
verslind, verpletter
met plotselinge woede
die valse verrader,
dat moordenaarsbloed.
28. Recitatief
Evangelist
En zie, een van Jezus' volgelingen
strekte zijn hand uit om de knecht van de
hogepriester te slaan en hakte hem een oor af.
Toen zei Jezus tegen hem:
Jezus
Steek je zwaard weer op zijn plaats; want
wie het zwaard opneemt, zal door het
zwaard omkomen. Of dacht je dat ik mijn vader
niet kon vragen mij meer dan twaalf legioenen
engelen te sturen? Maar hoe zou dan de Schrift
vervuld kunnen worden?
Het moet zo gaan.
Evangelist
Op dat uur zei Jezus tegen de menigte:
Jezus
Jullie zijn erop uitgetrokken als tegen een
moordenaar, met zwaarden en met stokken,
om mij te gevangen te nemen, terwijl ik toch
elke dag bij jullie zat en onderwijs gaf
in de tempel, en toen hebben jullie mij nooit
gegrepen. Maar dit is allemaal gebeurd
opdat de geschriften van de profeten
vervuld zouden worden.
Evangelist
Toen verlieten alle discipelen hem
en ze vluchtten weg.
29. Koraal (I, II)
O mens, beween je grote zonde,
om welke Christus de schoot van zijn Vader
verliet en op aarde kwam.
Uit een reine, tere maagd
is hij hier voor ons geboren,
hij wilde de bemiddelaar worden.
De doden gaf hij het leven
en hij nam alle ziekten weg,
totdat de tijd kwam
dat hij voor ons werd geofferd,
hij droeg de zware last van onze zonden
heel lang aan het kruis.
Tweede deel
30. Aria (alt I) en koor (II)
Ach, nu is mijn Jezus weg.
Waar is toch je vriend heengegaan,
o mooiste onder de vrouwen?
Is het mogelijk, zie ik het wel goed?
Waar is je vriend naartoe gegaan?
Ach, mijn lam in tijgerklauwen,
ach, waar is mijn Jezus gebleven?
Wij willen hem wel met jou gaan zoeken.
Ach, wat moet ik tegen mijn ziel zeggen
als die mij angstig zal vragen,
ach, waar is mijn Jezus gebleven?
31. Recitatief
Evangelist
Zij die Jezus hadden gegrepen,
brachten hem naar de hogepriester,
Kajafas, naar de plaats waar de schriftgeleerden
en de oudsten bijeen waren gekomen.
En Petrus volgde hem van een afstand
naar het paleis van de hogepriesters
en ging daar binnen en nam plaats bij
de knechten, om te kijken
hoe het zou aflopen.
En de hogepriesters en de oudsten
en de hele raad zochten een valse
getuigenis tegen Jezus om hem te kunnen
doden, maar ze vonden er geen.
32. Koraal (I, II)
Mij heeft de wereld bedrieglijk gevonnist
met leugens en met valse verzinsels,
veel vallen en heimelijke strikken.
Heer, bekommer u om mij in dit gevaar,
behoed mij voor valse streken.
33. Recitatief
Evangelist
En hoewel zich veel valse getuigen meldden,
vonden ze niets.
Ten slotte meldden zich twee valse getuigen,
die zeiden:
Twee getuigen (II)
Hij heeft gezegd: 'Ik kan de tempel van God
afbreken en die in drie dagen weer opbouwen.'
Evangelist
En de hogepriester stond op en zei tegen hem:
Hogepriester (I)
Geeft u geen antwoord op wat zij
tegen u inbrengen?
Evangelist
Maar Jezus bleef zwijgen.
34. Arioso (tenor II)
Mijn Jezus zwijgt
bij valse leugens,
om ons daarmee te tonen
dat zijn mededogende wil
bereid is voor ons te lijden,
en dat wij in soortgelijke pijn
aan hem gelijk moeten zijn
en bij vervolging moeten zwijgen.
35. Aria (tenor II)
Geduld, geduld
als valse tongen mij steken.
Als ik zonder schuldig te zijn
word uitgescholden en bespot,
o, moge de lieve God
de onschuld van mijn hart wreken.
36. Recitatief
Evangelist
En de hogepriester
antwoordde:
Hogepriester
Ik bezweer u bij de levende God,
vertel ons of u de Christus bent,
de zoon van God.
Evangelist
Jezus zei:
Jezus
U zegt het. Maar ik zeg u, van nu af zal het
geschieden dat u de mensenzoon ziet zitten
aan de rechterhand van de Machtige en hem
ziet komen in de wolken van de hemel.
Evangelist
Toen scheurde de hogepriester
zijn kleren en zei:
Hogepriester
Hij heeft God gelasterd, waarvoor hebben we
nog verdere getuigenissen nodig?
Zie, nu hebt u zijn godslastering gehoord.
Wat vindt u?
Evangelist
Zij antwoordden:
Koor (I, II)
Hij verdient de dood!
Evangelist
Toen spuwden ze in zijn gezicht
en sloegen ze hem met hun vuisten.
En sommigen sloegen hem in het gezicht
terwijl ze riepen:
Koor (I, II)
Voorspel ons maar eens, Christus,
wie is het die je heeft geslagen?
37. Koraal (I, II)
Wie heeft u zo geslagen,
mijn heil, en u met kwellingen
zo lelijk toegetakeld?
U bent immers geen zondaar
zoals wij en onze kinderen,
van misdaden heeft u geen weet.
38. Recitatief
Evangelist
En Petrus zat op de binnenplaats van het paleis,
en er kwam een dienstmeisje naar hem toe, die zei:
Eerste dienstmeisje (I)
Jij was toch ook bij die Jezus uit Galilea?
Evangelist
Maar hij ontkende het voor iedereen en zei:
Petrus
Ik weet niet wat je zegt.
Evangelist
En toen hij naar de poort liep,
zag een ander dienstmeisje hem,
en die zei tegen de aanwezigen:
Tweede dienstmeisje (I)
Hij was ook bij die Jezus van Nazareth.
Evangelist
En hij ontkende het opnieuw
en zwoer erbij:
Petrus
Ik ken die man niet.
Evangelist
En na een poosje kwamen degenen die
daar stonden naar Petrus toe en zeiden:
Koor (II)
Jij bent beslist ook een van hen,
want je accent verraadt je.
Evangelist
Toen begon hij zichzelf te vervloeken
en te zweren:
Petrus
Ik ken die man niet.
Evangelist
En meteen kraaide de haan.
Toen dacht Petrus aan de woorden van Jezus,
die tegen hem gezegd had:
'Voordat de haan kraait
zul je mij driemaal verloochenen.'
En hij ging naar buiten en huilde bitter.
39. Aria (alt I)
Erbarm u,
mijn God, omwille van mijn tranen.
Kijk toch,
hart en ogen huilen
bitter om u.
40. Koraal (I, II)
Al heb ik mij van u afgewend,
ik kom toch weer terug.
Want uw zoon heeft ons verzoend
door zijn angst en doodspijn.
Ik ontken de schuld niet,
maar uw genade en gunst
zijn veel groter dan de zonde
die ik steeds weer in mezelf aantref.
41. Recitatief
Evangelist
In de ochtend besloten alle
hogepriesters en de oudsten van het volk
Jezus ter dood te brengen.
Ze boeiden hem, namen hem mee
en leverden hem over aan
de landvoogd Pontius Pilatus.
Toen Judas, die hem had verraden,
zag dat hij ter dood veroordeeld was,
had hij berouw en bracht hij de dertig
zilverlingen terug naar de hogepriesters
en de oudsten, en hij zei:
Judas
Ik heb kwaad gedaan doordat ik
onschuldig bloed heb verraden.
Evangelist
Zij zeiden:
Koor (I, II)
Wat hebben wij daarmee te maken?
Los het zelf maar op!
Evangelist
En hij smeet de zilverlingen de tempel in,
maakte dat hij weg kwam
en hing zichzelf op.
En de hogepriesters raapten
de zilverlingen op en zeiden:
Twee hogepriesters (I)
Het is niet goed
dat we die in de offerkist doen,
want het is bloedgeld.
42. Aria (bas II)
Geef mij mijn Jezus terug!
Kijk, het geld, het moordenaarsloon
gooit de verloren zoon
voor uw voeten neer.
43. Recitatief
Evangelist
En zij overlegden en kochten van het geld
de akker van een pottenbakker om er
pelgrims te begraven. Daardoor heet die akker
de bloedakker tot op de dag van vandaag.
Zo is vervuld wat gezegd is door de
profeet Jeremia toen hij zei:
'Zij namen de dertig zilverlingen
waarmee de verkochte betaald was,
die ze hadden gekocht van de kinderen Israëls, en
gaven ze uit voor de akker van een pottenbakker,
zoals de Heer mij had bevolen.'
Maar Jezus stond voor de landvoogd,
en de landvoogd vroeg hem:
Pilatus (I)
Bent u de koning van de Joden?
Evangelist
En Jezus antwoordde:
Jezus
U zegt het.
Evangelist
En op de aanklachten van de
hogepriesters en de oudsten
antwoordde hij niets.
Toen zei Pilatus tegen hem:
Pilatus
Hoort u niet
hoe zwaar ze u beschuldigen?
Evangelist
En hij antwoordde nergens op,
zodat ook de landvoogd
erg verbaasd was.
44. Koraal (I, II)
Vertrouw uw wegen
en dat wat uw hart krenkt
toe aan de allertrouwste zorg
van hem die de hemel bestuurt.
Hij die wolken, lucht en winden
hun weg, hun loop en hun baan geeft,
zal ook wel wegen vinden
waarlangs uw voet kan gaan.
45. Recitatief
Evangelist
Nu had de landvoogd de gewoonte
op het feest een gevangene vrij te laten
die door het volk gekozen mocht worden.
En op dat moment had hij een gevangene
die zeer berucht was en Barabbas heette.
En toen ze daar waren samengestroomd
vroeg Pilatus:
Pilatus
Wie willen jullie dat ik vrijlaat:
Barabbas of Jezus,
van wie gezegd wordt dat hij Christus is?
Evangelist
Want hij wist wel dat ze hem uit afgunst
hadden overgeleverd.
En terwijl hij op de rechterstoel zat, liet
zijn vrouw hem een boodschap overbrengen:
Vrouw van Pilatus (I)
Laat je niet in met die rechtvaardige,
ik heb vannacht in mijn droom
veel om hem geleden.
Evangelist
En de hogepriesters en
de oudsten haalden het volk over
om voor Barabbas te kiezen
en Jezus ter dood te laten brengen.
Toen vroeg de landvoogd:
Pilatus
Wie van de twee willen jullie
dat ik vrijlaat?
Evangelist
Zij riepen:
Koor (I, II)
Barabbas!
Evangelist
Pilatus vroeg:
Pilatus
Wat moet ik dan doen met Jezus,
van wie gezegd wordt dat hij Christus is?
Evangelist
Ze riepen allemaal:
Koor (I, II)
Laat hem kruisigen!
46. Koraal (I, II)
Hoe wonderbaarlijk is toch die straf!
De goede herder lijdt voor zijn schapen,
de heer, de rechtvaardige, betaalt de schuld
voor zijn knechten.
47. Recitatief
Evangelist
De landvoogd vroeg:
Pilatus
Wat heeft hij dan misdaan?
48. Arioso (sopraan I)
Hij heeft ons allen welgedaan,
de blinden gaf hij het gezicht,
de lammen deed hij weer lopen,
hij gaf ons het woord van zijn Vader door,
hij joeg de duivel weg,
bedroefden heeft hij opgebeurd,
hij heeft de zondaars op- en aangenomen,
verder heeft mijn Jezus niets gedaan.
49. Aria (sopraan I)
Uit liefde,
uit liefde wil mijn Heiland sterven,
van zonden weet hij niets.
Zodat de eeuwige ondergang
en de straf van het jongste gericht
niet op mijn ziel zou blijven rusten.
50. Recitatief
Evangelist
Maar ze schreeuwden nog harder:
Koor (I, II)
Laat hem kruisigen!
Evangelist
En toen Pilatus zag dat hij niets voor elkaar kreeg
maar dat het tumult nog veel sterker werd,
nam hij water en waste zijn handen
voor de ogen van het volk, en zei:
Pilatus
Ik ben niet schuldig aan het bloed van
deze rechtvaardige, lossen jullie het maar op.
Evangelist
Toen antwoordde het hele volk:
Koor (I, II)
Laat zijn bloed maar over ons
en onze kinderen komen!
Evangelist
Toen liet hij Barabbas vrij
en Jezus liet hij geselen,
en hij leverde hem over
om hem te laten kruisigen.
51. Arioso (alt II)
Moge God medelijden hebben,
Hier staat de Heiland vastgebonden,
O geseling, o slagen, o wonden,
Beulen, hou op!
Kan de zielepijn,
de aanblik van die ellende,
jullie niet vermurwen?
Ach ja, jullie hebben een hart
dat wel even hard als de martelpaal
en nog veel harder moet zijn,
heb medelijden, hou op!
52. Aria (alt II)
Kunnen tranen van mijn wangen
niets bereiken,
o, neem dan mijn hart erbij.
Maar laat dat, als het bloed stroomt,
als de wonden mild bloeden,
ook de offerschaal zijn.
53. Recitatief
Evangelist
Toen namen de soldaten van de landvoogd
Jezus mee naar het gerechtsgebouw
en zetten de hele troep om hem heen
en kleedden hem uit
en trokken hem een purperen mantel aan
en vlochten een doornenkroon
en zetten die op zijn hoofd
en gaven hem een rietstengel in zijn rechterhand
en knielden voor hem
en bespotten hem en zeiden:
Koor (I, II)
Wees gegroet, Jodenkoning!
Evangelist
En ze bespuwden hem
en namen de rietstengel
en sloegen daarmee op zijn hoofd.
54. Koraal (I, II)
O hoofd vol bloed en wonden,
vol pijn en vol met hoon,
o hoofd, waarop tot spot
een doornenkroon is gedrukt,
o hoofd, anders fraai gesierd
met de hoogste eer en pracht
maar nu ernstig beschimpt,
wees gegroet door mij.
O edel gelaat,
waarvoor anders de hele wereld
vreest en schroomt,
hoe komt u zo bespuwd,
hoe komt u zo bleek,
wie heeft het licht van uw ogen
dat met geen enkel licht te vergelijken is,
zo schandelijk toegetakeld?
55. Recitatief
Evangelist
En toen ze hem hadden bespot,
trokken ze hem de mantel uit en deden ze hem
zijn kleren weer aan en namen ze hem mee
om hem te kruisigen.
En onderweg kwamen ze
een man uit Cyrene tegen die Simon heette,
en hem dwongen ze
zijn kruis voor hem te dragen.
56. Arioso (bas I)
Ja, natuurlijk wil in ons het vlees en bloed
tot het kruis worden gedwongen,
hoe beter het voor onze ziel is,
des te harder drukt het op ons.
57. Aria (bas I)
Kom, zoet kruis, dat wil ik zeggen,
mijn Jezus, leg het mij voortdurend op.
En als mijn lijden eens te zwaar wordt,
dan helpt uzelf het mij dragen.
58. Recitatief
Evangelist
En toen ze bij de plaats kwamen
die Golgotha heet,
dat betekent Schedelplaats,
gaven ze hem zure wijn te drinken,
gemengd met gal, en toen hij het proefde,
wilde hij het niet drinken.
En toen ze hem gekruisigd hadden,
verdeelden ze zijn kleren door erom te loten,
opdat vervuld zou worden wat gezegd is
door de profeet: 'Ze hebben mijn kleren
onderling verdeeld en om mijn gewaad
hebben ze het lot geworpen.'
En ze zaten daar en hielden de wacht.
En boven zijn hoofd bevestigden zij een opschrift
met de oorzaak van zijn dood, namelijk:
'Dit is Jezus, de koning van de Joden'.
En er werden twee moordenaars met hem
gekruisigd, een rechts van hem en een links.
En mensen die voorbij kwamen scholden hem uit
en schudden hun hoofd en riepen:
Koor (I, II)
Jij die de tempel van God afbreekt
en hem in drie dagen weer opbouwt,
help nu jezelf; als je Gods zoon bent,
kom dan van het kruis af!
Evangelist
Ook de hogepriesters bespotten hem,
evenals de schriftgeleerden
en oudsten, en zeiden:
Koor (I, II)
Anderen heeft hij geholpen
maar zichzelf kan hij niet helpen.
Als hij de koning van Israël is,
laat hij dan nu van het kruis komen,
dan zullen we hem geloven.
Hij heeft op God vertrouwd,
laat die hem nu verlossen als hij daar zin in heeft;
want hij heeft gezegd:
'Ik ben de zoon van God.'
Evangelist
Zo beschimpten ook de moordenaars hem
die met hem waren gekruisigd.
59. Arioso (alt I)
Ach Golgotha, onzalig Golgotha!
De Heer der heerlijkheid
moet hier smadelijk ten onder gaan,
de zegen en het heil der wereld
wordt als een vloek aan het kruis genageld.
De schepper van hemel en aarde
moet worden beroofd van aarde en lucht.
De onschuld moet hier schuldig sterven,
dat gaat mij aan het hart.
Ach Golgotha, onzalig Golgotha!
60. Aria (alt I) en koor (II)
Zie, Jezus heeft zijn hand
uitgestrekt om ons te omvatten,
kom - Waarheen? - in Jezus' armen.
Zoek verlossing, aanvaard ontferming,
zoek - Waar? - in Jezus' armen.
Leef, sterf, rust hier,
o verlaten kuikentjes,
blijf - Waar? - in Jezus' armen.
61. Recitatief
Evangelist
En vanaf het zesde uur
lag er een duisternis op het hele land
tot aan het negende uur. En rond het
negende uur schreeuwde Jezus luid:
Jezus
Eli, Eli, lama asabthani?
Evangelist
Dat betekent: 'Mijn God, mijn God,
waarom hebt u mij verlaten?'
En enkele omstanders
die dat hoorden zeiden:
Koor (I)
Hij roept Elia!
Evangelist
En een van hen haastte zich om een spons
te pakken; hij vulde die met zure wijn
en stak hem op een rietstengel
en gaf hem te drinken.
En de anderen zeiden:
Koor (II)
Wacht, laten we kijken
of Elia hem komt helpen.
Evangelist
Maar Jezus schreeuwde opnieuw luid,
en gaf de geest.
62. Koraal (I, II)
Als ik eens het leven moet verlaten,
verlaat u mij dan niet,
als ik moet sterven,
verschijnt u dan.
Als mijn hart
het allerbangst is,
trek mij dan weg uit mijn angsten
krachtens uw angst en pijn.
63. Recitatief
Evangelist
En zie, het gordijn in de tempel
scheurde in tweeën, van boven naar beneden.
En de aarde beefde
en de rotsen scheurden
en de graven gingen open
en veel lichamen van heiligen
die daar sliepen stonden op, en zij verlieten
hun graven na zijn opstanding
en kwamen in de heilige stad
en verschenen aan velen.
En toen de commandant en zijn mannen,
die Jezus bewaakten, de aardbeving zagen
en wat daar gebeurde, schrokken ze hevig
en zeiden:
Koor (I, II)
Werkelijk, deze man was de zoon van God.
Evangelist
En er waren daar veel vrouwen die uit de verte
toekeken; zij waren hem gevolgd vanuit Galilea
en hadden hem gediend; onder hen waren
Maria Magdalena en Maria de moeder van
Jacobus en Jozef, en de moeder van
de kinderen van Zebedeüs.
En 's avonds kwam er een rijke man uit
Arimathea, die Jozef heette en die ook
een discipel van Jezus was;
hij ging naar Pilatus en vroeg hem om
het lichaam van Jezus.
En Pilatus beval het hem te geven.
64. Arioso (bas I)
In de avond, toen het koel was,
kwam Adams val aan het licht;
in de avond maakt de Heiland die ongedaan.
In de avond kwam de duif terug
met een olijfblad in zijn snavel.
O schone tijd, o avonduur!
Er is nu vrede met God gesloten
want Jezus heeft zijn kruis volbracht.
Zijn lichaam komt tot rust,
ach, lieve ziel, alsjeblieft,
aanvaard de dode Jezus als geschenk,
o heilzaam, o kostbaar aandenken.
65. Aria (bas I)
Maak jezelf rein, mijn hart,
ik wil Jezus zelf begraven,
want hij zal voortaan in mij
blijvend van zijn zoete rust genieten.
Wereld, verdwijn, laat Jezus binnen!
66. Recitatief
Evangelist
En Jozef nam het lichaam
en wikkelde het in een schone linnen doek
en legde het in zijn eigen nieuwe graf,
dat hij in een rots had laten uithouwen,
en rolde een grote steen voor de
ingang van het graf en ging weg.
En Maria Magdalena en de
andere Maria gingen bij het graf zitten.
De volgende dag, na de dag van de
voorbereiding voor Pasen, kwamen alle
hogepriesters en farizeeën
bij Pilatus en zeiden:
Koor (I, II)
Heer, wij bedachten dat deze verleider,
toen hij nog leefde, heeft gezegd:
'Ik zal na drie dagen opstaan.'
Geef daarom opdracht het graf te laten
bewaken tot aan de derde dag,
om te voorkomen dat zijn discipelen hem
komen stelen en tegen het volk zeggen:
'Hij is opgestaan uit de dood',
want dan zou het laatste bedrog nog
erger zijn dan het eerste.
Evangelist
Pilatus zei:
Pilatus
Hier zijn de bewakers,
laat het graf maar bewaken
zoals u weet dat het moet.
Evangelist
Zij gingen naar het graf
en zetten er bewakers bij
en verzegelden de steen.
67. Recitatief (sopraan, alt, tenor, bas I) en koor (II)
Nu is de Heer tot rust gebracht.
Mijn Jezus, goede nacht.
De moeite is voorbij,
die onze zonden hem hebben gekost.
Mijn Jezus, goede nacht.
O, gelukzalige beenderen,
zie hoe ik jullie boetvaardig en berouwvol beween
omdat mijn val jullie in die ellende heeft gebracht.
Mijn Jezus, goede nacht.
Ontvang levenslang mijn grote dank
voor jullie lijden,
voor het feit dat jullie mijn zieleheil
zo belangrijk vonden.
Mijn Jezus, goede nacht.
68. Koor (I, II)
Wij gaan zitten in tranen
en roepen u in het graf toe:
rust zacht, rust zacht.
Rust, uitgeputte ledematen,
jullie graf en lijksteen
moeten voor het angstige geweten
een gerieflijk hoofdkussen
en een rustplaats voor de ziel zijn.
Heel tevreden vallen de ogen in slaap.
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 3 april 2015
-
- Opnamedatum
- 16 en 19 april 2014
-
- Locatie
- Grote Kerk, Naarden
-
- Koor en orkest
- Nederlandse Bachvereniging, Kampen Boys Choir
-
- Dirigent
- Jos van Veldhoven
-
- Solisten coro 1
- ---
-
- Evangelist
- Benjamin Hulett
-
- Sopraan
- Griet De Geyter (Dienstmeisje I, Pilatus' vrouw)
-
- Alt
- Tim Mead
-
- Tenor
- Robert Murray
-
- Bas
- Andreas Wolf (Jezus)
-
- Solisten coro 2
- ---
-
- Sopraan
- Lore Binon
-
- Alt
- Alex Potter (Getuige I)
-
- Tenor
- Charles Daniels (Getuige II)
-
- Bas
- Sebastian Noack (Judas, Pilatus)
-
- Ripiënisten sopraan
- Annelies Brants (Dienstmeisje II), Sarah Van Mol, Hilde Van Ruymbeke
-
- Ripiënisten alt
- Victoria Cassano McDonald, Bernadett Nagy
-
- Ripiënisten tenor
- Yves Van Handenhove, João Moreira
-
- Ripiënisten bas
- Lionel Meunier (Petrus, Hogepriester I), Sebastian Myrus (Hogepriester II)
-
- Orkest 1
- ---
-
- Viool 1
- Shunske Sato, Annelies van der Vegt, Marieke Bouche
-
- Viool 2
- Hanneke Wierenga, Rie Kimura, Emilio Percan
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Femke Huizinga
-
- Cello
- Lucia Swarts, Fernando Santiago García
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Viola da gamba
- Mieneke van der Velden
-
- Traverso
- Marten Root, Doretthe Janssens
-
- Hobo
- Martin Stadler, Peter Frankenberg
-
- Blokfluit
- Pieter-Jan Belder, Diego Nadra
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Theorbe
- Fred Jacobs
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Orkest 2
- ---
-
- Viool 1
- Sayuri Yamagata, Matthew Greco, Eunjung Anna Ryu
-
- Viool 2
- Anneke van Haaften, Wanda Visser, Joanna Huszcza, Pieter Affourtit
-
- Altviool
- Jan Willem Vis, Bernadette Verhagen
-
- Cello
- Barbara Kernig
-
- Contrabas
- Hen Goldsobel
-
- Viola da gamba
- Mieneke van der Velden
-
- Traverso
- Oeds van Middelkoop, Aysha Wills
-
- Hobo
- Diego Nadra, Sarah Aßmann
-
- Orgel
- Pieter-Jan Belder
-
- Regie en beeldmontage
- Lucas van Woerkum
-
- Muziekopname
- Leo de Klerk
-
- Audiomontage en -mix
- Leo de Klerk, Frank van der Weij
-
- Assistenten audiomontage
- Martijn Snoeren, Fokke van Saane
-
- Director of photography
- Sal Kroonenberg
-
- Camera
- Sal Kroonenberg, Simon Aarden, Robert Berger, Ruben van den Broeke, Geert van Schoot, Jorrit Garretsen, Benjamin Sparschuh
-
- Camera-assistenten
- Benjamin Sparschuh, Izak de Dreu, Indy Hamid
-
- Licht
- Victor Jas
-
- Licht-assistenten
- Alban Riphagen, Ravi Piccolo
-
- Grip
- Antoine Petiet, Onno Perdijk
-
- Regie-assistent
- Eva Mulder
-
- Audioregie-assistenten
- Jaap Firet, MaNOj Kamps, Gilius Kreiken, Jaap van Stenis, Paul Schuurman, Bobby Verbakel
-
- Make-up
- Jamila el Bouch, Marloes Bovenlander, Marloes de Jong, Marjolein Vossenbeld
-
- Kleurcorrectie
- Geert van Schoot
-
- Interviews
- Onno van Ameijde
-
- Productie concert
- Imke Deters, Marco Meijdam
-
- Productie opname
- Frank van der Weij, Zoë de Wilde
-
- Met dank aan
- Angela Mast, Marlo Reeders
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!