Wer nur den lieben Gott lässt walten
BWV 647 uitgevoerd door Ton Koopman
Stadtkirche St. Wenzel, Naumburg, Duitsland
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Van vocaal naar instrumentaal en weer terug
In deze orgelbewerking van koraal en cantate springt de koraalmelodie eruit
In Bachs koraalbewerkingen voor orgel zorgt het koraal dat de basis vormt voor een tweede laag die altijd aanwezig is. Soms blijft dit bronmateriaal wat verborgen, en soms klinkt het door in de hele orgelbewerking. Voor Bachs publiek waren koralen, verborgen of niet, vooral kerkliederen en dus: een simpele melodie met een welbekende tekst. In Bachs koraalbewerkingen voor orgel is er zo altijd een wisselwerking tussen vocale en instrumentale muziek.
In het geval van de Schüblerkoralen – waar BWV 647 er één van is - heeft die wisselwerking nog een extra laag. Minstens vijf van de zes Schüblerkoralen zijn gebaseerd op delen uit cantates die Bach al eerder had geschreven. In het geval van BWV 647 gaat het om een duet voor sopraan en alt uit de cantate Wer nur den lieben Gott läßt walten, BWV 93. Zo is er dus niet alleen een connectie met het oorspronkelijke koraal, maar ook met Bachs gebruik ervan in zijn cantates.
Die twee lagen – koraal en cantate – spelen niet altijd dezelfde rol in de vocaal-instrumentale wisselwerking. Soms klinkt de koraalmelodie in de cantate juist niet gezongen maar als instrumentale partij. Dat is ook zo in cantate BWV 93: in het duet zingen de twee stemmen muziek die alleen aan het begin op de koraalmelodie is gebaseerd – daardoorheen spelen de strijkers de onversierde koraalmelodie in recht-door-zee-noten. Zo gaan in deze orgelversie, BWV 647, de begeleidende stemmen dus terug op gezongen muziek, terwijl de koraalmelodie ook in de cantate al instrumentaal was. Maar juist omdat in de orgelversie alles instrumentaal is, treedt de eenvoudige koraalmelodie weer prominent – en meezingbaar – naar voren.
Schübler-Choräle, BWV 645-650
Ze hebben een nummer en ze hebben een (bij)naam, maar dat betekent toch niet noodzakelijk dat Bach de zes betoverende Schübler-Choräle zelf schreef. Vijf zijn bewerkingen van gekende cantatedelen – en het zesde is dat wellicht ook, uit een verloren werk. Waar sommigen, zoals organist Wolfgang Zerer, niet twijfelen aan de hand van de meester en er een weloverwogen constructie in herkennen, zien andere specialisten een groot gat tussen Bachs eigen, verfijnde transcripties en deze vaak nogal letterlijk op het orgel overgezette werken. Liet de meester deze taak bijvoorbeeld aan zijn zoon Wilhelm Friedemann? Wilde hij zo behalve de meest virtuoze organisten, met Clavier-Übung III, ook spelers op een wat populairder niveau bedienen? Werden deze succesnummers ook in bewerking een bestseller? We weten het niet, maar feit is dat Bach zelf een exemplaar van Schüblers drukwerk bezat, bijzonder interessant door een overvloed aan verbeteringen en veranderingen van een componist in de allerlaatste jaren van zijn leven.
- BWV
- 647
- Titel
- Wer nur den lieben Gott lässt walten
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Serie
- Schübler-Choräle (orgel)
- Jaartal
- 1747-48
- Stad
- Leipzig
- Bijzonderheden
- Orgelversie van de aria 'Er kennt die rechten Freudenstunden' uit cantate BWV 93
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 7 november 2024
-
- Opnamedatum
- 14 september 2020
-
- Locatie
- Stadtkirche St. Wenzel, Naumburg
-
- Organist
- Ton Koopman
-
- Orgel
- Zacharias Hildebrandt, 1746
-
- Regie en beeldmontage
- Robin van Erven Dorens
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Robin van Erven Dorens, Onno van der Wal
-
- Licht
- Ernst-Jan Thieme
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Interview
- Robin van Erven Dorens, Marloes Biermans
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!