Ich habe genung
BWV 82 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Lars Ulrik Mortensen
Geertekerk, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Het wiegelied voor het eeuwige slapen
Veel intiemer dan deze solocantate krijg je het niet bij Bach
Het feest van Maria Lichtmis waarvoor deze cantate werd gecomponeerd, herdenkt het traditionele zuiveringsoffer dat Maria veertig dagen na de geboorte van Jezus brengt. Op die dag ontmoette ze in de tempel de grijsaard Simeon. Hij herkent in de piepjonge Jezus direct de Messias en heft dan een lofzang aan: nu ik mijn Verlosser gezien heb kan ik vredig sterven. Deze Lofzang van Simeon – ook wel het Nunc dimittis – werd niet alleen gezongen tijdens het feest van Maria Lichtmis op 2 februari, maar kreeg een vaste plaats in de dagelijkse dienst waarmee in kloosters de dag werd afgesloten. Met de woorden over het licht der wereld in het achterhoofd kon men rustig de nacht in gaan. De manier waarop in de achttiende eeuw tegen de sterfelijkheid werd aangekeken, komt in Ich habe genung treffend tot uiting. De dood geldt als verlossing uit het aardse tranendal, als de kans om je te verenigen met je schepper. De muziek is daarom niet hartverscheurend maar ademt stille weemoed. De eerste aria vertolkt de zieleroerselen van Simeon vrijwel letterlijk. De hobo zet in met een smartelijke sprong (een kleine sext) naar boven. Deze sprong speelt in de hele aria een belangrijke rol. Dan volgt de aria die door Bachbiograaf Albert Schweitzer ‘het wiegelied voor het eeuwige slapen’ werd genoemd: Schlummert ein, ihr matten Augen. Het verleidt de luisteraar tot zachtjes maar voorgoed wegglijden uit de dagelijkse beslommeringen. Met een vrolijk dansritme wordt ten slotte het naderende einde bejubeld. De inbreng van de soloblazer is in de hele cantate beslissend: eerst klaaglijk, dan fluweelzacht en uiteindelijk vol optimistische vreugde stuwt de hobo de bas voort.
- BWV
- 82
- Titel
- Ich habe genung
- Instrument
- bas, hobo
- Genre
- cantates
- Jaartal
- 1727
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- onbekend
- Bestemming
- Maria Lichtmis (2 februari)
- Eerste uitvoering
- 2 februari 1727
- Bijzonderheden
- Bewerkt voor sopraan en met traverso i.p.v. hobo in 1731 (niet volledig overgeleverd), in 1735 voor mezzosopraan, in 1747 voor bas of mezzo met toevoeging van oboe da caccia en orgel. Er is ook een versie voor orgel (BWV Anh. 55) getiteld Herr Christ der einig Gotts Sohn.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
1. Arie (Bass)
Ich habe genung,
ich habe den Heiland,
das Hoffen der Frommen,
auf meine begierigen Arme genommen;
ich habe genung!
Ich hab ihn erblickt,
Mein Glaube hat Jesum ans Herze gedrückt;
nun wünsch ich, noch heute mit Freuden
von hinnen zu scheiden.
Ich habe genung!
2. Rezitativ (Bass)
Ich habe genung!
Mein Trost ist nur allein,
dass Jesus mein
und ich sein eigen möchte sein.
Im Glauben halt ich ihn,
da seh ich auch mit Simeon
die Freude jenes Lebens schon.
Lasst uns mit diesem Manne ziehn!
Ach! möchte mich von meines Leibes Ketten
der Herr erretten;
ach! wäre doch mein Abschied hier,
mit Freuden sagt ich, Welt, zu dir:
ich habe genung!
3. Arie (Bass)
Schlummert ein, ihr matten Augen,
fallet sanft und selig zu!
Welt, ich bleibe nicht mehr hier,
hab ich doch kein Teil an dir,
das der Seele könnte taugen.
Hier muss ich das Elend bauen,
aber dort, dort werd ich schauen
süssen Frieden, stille Ruh.
4. Rezitativ (Bass)
Mein Gott! wenn kömmt das schöne: Nun!
Da ich im Friede fahren werde
und in dem Sande kühler Erde
und dort bei dir im Schosse ruhn?
Der Abschied ist gemacht,
Welt, gute Nacht!
5. Arie (Bass)
Ich freue mich auf meinen Tod,
ach, hätt’ er sich schon eingefunden.
Da entkomm ich aller Not,
die mich noch auf der Welt gebunden.
Vertaling
1. Aria (bas)
Het is genoeg voor mij,
ik heb de Heiland,
de hoop van de vromen,
in mijn verlangende armen genomen;
het is genoeg voor mij!
Ik heb hem gezien,
mijn geloof heeft Jezus aan mijn hart gedrukt;
nu wens ik vandaag nog met vreugde
hier te vertrekken.
Het is genoeg voor mij.
2. Recitatief (bas)
Het is genoeg voor mij!
Mijn enige troost is
dat Jezus van mij is
en dat ik van hem mag zijn.
In het geloof houd ik hem vast,
dan zie ik net zoals Simeon
nu al de vreugde van het volgende leven.
Laten we deze man volgen!
Ach wilde de Heer mij maar bevrijden
van de ketenen van mijn lichaam,
ach, kon ik nu maar afscheid nemen,
dan zou ik met vreugde tegen jou, wereld, zeggen:
Het is genoeg voor mij!
3. Aria (bas)
Ga maar slapen, vermoeide ogen,
val maar zacht en zalig dicht!
Wereld, ik blijf hier niet meer,
er is aan jou toch niets
dat goed zou kunnen zijn voor mijn ziel.
Hier moet ik in ellende leven,
maar daarginds zal ik aanschouwen
zoete vrede, stille rust.
4. Recitatief (bas)
Mijn God, wanneer komt dat mooie 'nu'
waarin ik in vrede heenga
en kan rusten in het zand van koele aarde
en daarginds in uw schoot?
Ik heb afscheid genomen,
wereld, goede nacht!
5. Aria (bas)
Ik verheug me op mijn dood,
ach, was hij er maar vast!
Dan ontkom ik aan alle nood
die mij nog aan de wereld bindt.
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 2 mei 2014
-
- Opnamedatum
- 1 februari 2014
-
- Locatie
- Geertekerk, Utrecht
-
- Klavecimbel en leiding
- Lars Ulrik Mortensen
-
- Bas
- Thomas Bauer
-
- Viool 1
- Shunske Sato, Sayuri Yamagata, Anneke van Haaften
-
- Viool 2
- Pieter Affourtit, Paulien Kostense, Annelies van der Vegt
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Femke Huizinga
-
- Cello
- Lucia Swarts, Richte van der Meer
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Hobo
- Martin Stadler
-
- Kistorgel
- Siebe Henstra
-
- Productie concert
- Marco Meijdam, Imke Deters
-
- Productie
- Frank van der Weij
-
- Cameraregie
- Lucas van Woerkum
-
- Director of photography
- Sal Kroonenberg
-
- Camera
- Sal Kroonenberg, Jorrit Garretsen, Robert Berger, Benjamin SparschuhSal Kroonenberg, Jorrit Garretsen, Robert Berger, Benjamin Sparschuh
-
- Montage
- Lucas van Woerkum & Frank van der Weij
-
- Muziekopname
- Leo de Klerk
-
- Licht
- Roel Ypma
-
- Assistent belichter
- Chris Uitenwijk
-
- Productie-assistentie
- Zoë de Wilde
-
- Partituurcoaching
- Jan Van den Bossche
-
- Make up
- Marloes Bovenlander, Jamila el Bouch
-
- Stagiairs camera
- Izak de Dreu, Indy Hamid
-
- Assistent muziekregisseur
- Mieneke van der Velden
-
- Geluids-assistenten
- Jaap van Stenis, Gilius Kreiken, Jaap van Firet
-
- Data handler
- Joep Bannenberg
-
- Muziekmontage en -mixage
- Leo de Klerk, Frank van der Weij
-
- Muziekmontage assistent
- Martijn Snoeren
-
- Kleurcorrectie
- Geert van Schoot
-
- Met dank aan
- Rob van Stek
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!