Das Wohltemperirte Clavier I nr. 5 in D groot
BWV 850 uitgevoerd door Guillermo Brachetta
in zijn huis in Hoofddorp
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Petje af
Bachs ironisch commentaar op Pools hoedengezwaai?
Gebaren waren in Bachs tijd van groot belang: retorische en muzikale gebaren, maar ook daadwerkelijke gebaren, op het toneel en in het dagelijks leven. Johann Mattheson wijdde in Der vollkommene Capellmeister een heel hoofdstuk aan gebaren. Op het toneel stonden de Duitsers er maar als stijve harken bij, vond hij. Maar in muzikaal opzicht deden ze niet onder voor de Fransen en de Italianen.
Deze Prelude en fuga in D groot is een mooi voorbeeld van gebaren in muziek. De prelude is, zoals wel vaker, opgebouwd uit een enkel muzikaal gebaar dat steeds gevarieerd herhaald wordt. De fuga draait om het “grote gebaar” (zoals Guillermo Brachetta het terecht noemt) aan het begin: een versiersel van snelle noten.
Met name de Poolse adel stond bekend om hun uitgebreide repertoire aan begroetingen en beleefdheden. Buitenlandse bezoekers verbaasden zich hoe theatraal het eraan toeging. Het ceremoniële buigen en begroeten kende verschillende vormen. Je kon de wangen, maar ook de schouders, de borst, en in sommige gevallen de voeten van iemand kussen. Je kon je hoofd buigen, of je hoed aantikken, maar vaak ging het verder. Als groter teken van respect werd de hoed afgenomen, en werd zo diep gebogen dat de hoed in de hand net de grond raakte. Ook werd de hoed afgenomen als een brief van een hooggeplaatst persoon werd voorgelezen, of zelfs telkens wanneer de naam van de koning of de paus genoemd werd.
Het zwierige thema dat deze hele fuga kenmerkt klinkt bijna als Bachs ironische commentaar op al dat gezwaai met hoeden dat ook hij moet hebben zien gebeuren, zeker nadat de Saksische keurvorst in 1697 ook koning van Polen werd. In het begin duikt het thema af en toe op, maar richting het einde van de fuga is het steeds vaker in een van de stemmen te horen. En uiteindelijk klinkt het vlak voor het slot in de linker- en rechterhand tegelijkertijd, achter elkaar herhaald in een grote zwaai omhoog. Waarna, zoals altijd, de hoed weer netjes op het hoofd beland.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 850
- Titel
- Prelude en fuga in D groot
- Bijnaam
- nr. 5 uit Das Wohltemperirte Clavier I
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier I
- Jaartal
- 1722 of eerder
- Stad
- Köthen (of Weimar?)
Met steun van
Prins Bernhard Cultuurfonds
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 27 januari 2022
-
- Opnamedatum
- 13 november 2018
-
- Locatie
- Hoofddorp
-
- Klavecinist
- Guillermo Brachetta
-
- Regie en interview
- Jan Van den Bossche
-
- Muziekopname, -montage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Gijs Besseling
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
-
- Met steun van
- Prins Bernhard Cultuurfonds
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!