Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben
BWV 102 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Jos van Veldhoven
Grote Kerk, Naarden
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Vermaning voor koppige ongelovigen
Hoewel in het tweede deel hoop gloort, speelde Bach hier niet op in
Toen Bach in 1725 aan het componeren van zijn derde cantatejaargang begon, werd hij danig afgeleid door zijn vaste voornemen om voor Pasen 1726 met een nieuwe passie te komen. Vanaf februari tot aan Goede Vrijdag viel hij helemaal terug op cantates van zijn neef Johann Ludwig. Maar het gewenste resultaat bleef uit, want met Pasen klonk uiteindelijk een Markus-Passion van Braun. Toch bleef Bach ook daarna nog maandenlang putten uit het werk van zijn neef, en keek hij zelfs voor de teksten van zijn eigen cantates met een schuin oog naar Johann Ludwig. Aan een tekstbundel toegeschreven aan de hertog van Saksen-Meiningen, bij wie neef Bach kapelmeester was, ontleende hij de cantatetekst Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben.
Kwintessens van de bundel is de tekstopbouw uit twee verschillende bijbelcitaten, eentje uit het Oude Testament, dat Bach laat klinken aan het begin, en eentje uit het Nieuwe Testament, dat als middendeel te horen is. De cantate bestaat uit twee delen: na de eerste bijbeltekst volgen recitatief en aria, na de tweede bijbeltekst aria en recitatief, en tot slot klinkt een koraal. Het imposante openingskoor valt meteen met de deur in huis: de wereld zit vol met koppige ongelovigen en hoe hard God ook straft, het helpt niet. De lezing voor deze tiende zondag na Trinitatis gaat dan ook over de verdrijving van de geldwisselaars uit de tempel en de naderende verwoesting van Jeruzalem. De dolende zielen worden opgeroepen zich te bekeren nu het nog kan. Hoewel er een duidelijk verschil is tussen de oudtestamentische en de nieuwtestamentische tekst wat Gods opstelling betreft – de onverzoenlijke, straffende God wordt later een milde, vrede brengende – heeft Bach daar opmerkelijk genoeg niet echt op ingespeeld. De sfeer van de hele cantate is pessimistisch, wat nog wordt versterkt door de weeklagende hobo’s en een martiale fluit; zelfs het slotkoraal, waarin de gelovige tot inkeer komt en om een helpende hand vraagt, biedt weinig soelaas.
- BWV
- 102
- Titel
- Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben
- Genre
- cantates
- Jaartal
- 1726
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- onbekend
- Bestemming
- Tiende zondag na Trinitatis
- Eerste uitvoering
- 25 augustus 1726
- Bijzonderheden
- Bij heropvoering omstreeks 1737 met violino piccolo in plaats van traverso. Het openingskoor gebruikte Bach later voor het Kyrie van zijn 'Mis in g klein', BWV 235. Het derde en vijfde deel kregen een plaats in de 'Mis in F groot', BWV 233.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Erster Teil
1. Chor
Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben!
Du schlägest sie, aber sie fühlen's nicht;
du plagest sie, aber sie bessern sich nicht.
Sie haben ein härter Angesicht denn ein Fels
und wollen sich nicht bekehren.
2. Rezitativ (Bass)
Wo ist das Ebenbild, das Gott uns eingepräget,
wenn der verkehrte Will sich ihm zuwiderleget?
Wo ist die Kraft von seinem Wort,
wenn alle Besserung weicht aus dem Herzen fort?
Der Höchste suchet
uns durch Sanftmut zwar zu zähmen,
ob der verirrte Geist
sich wollte noch bequemen;
doch, fährt er fort in dem verstockten Sinn,
so gibt er ihn in's Herzens Dünkel hin.
3. Arie (Alt)
Weh der Seele, die den Schaden
nicht mehr kennt
und, die Straf auf sich zu laden,
störrig rennt,
ja von ihres Gottes Gnaden
selbst sich trennt.
4. Arioso (Bass)
Verachtest du den Reichtum seiner Gnade,
Geduld und Langmütigkeit?
Weissest du nicht,
dass dich Gottes Güte zur Busse locket?
Du aber nach deinem verstockten
und unbussfertigen Herzen
häufest dir selbst den Zorn
auf den Tag des Zorns
und der Offenbarung
des gerechten Gerichts Gottes.
Zweiter Teil
5. Arie (Tenor)
Erschrecke doch,
du allzu sichre Seele!
Denk, was dich würdig zähle
der Sünden Joch.
Die Gotteslangmut geht
auf einem Fuss von Blei,
damit der Zorn hernach dir
desto schwerer sei.
6. Rezitativ (Alt)
Beim Warten ist Gefahr;
willst du die Zeit verlieren?
Der Gott, der ehmals gnädig war,
kann leichtlich dich
vor seinen Richtstuhl führen.
Wo bleibt sodann die Buss?
Es ist ein Augenblick,
der Zeit und Ewigkeit,
der Leib und Seele scheidet;
verblendter Sinn, ach kehre doch zurück,
dass dich dieselbe Stund nicht finde unbereitet!
7. Choral
Heut lebst du, heut bekehre dich,
eh morgen kömmt, kann's ändern sich;
wer heut ist frisch, gesund und rot,
ist morgen krank, ja wohl gar tot.
So du nun stirbest ohne Buss,
dein Leib und Seel dort brennen muss.
Hilf, o Herr Jesu, hilf du mir,
dass ich noch heute komm zu dir
und Busse tu den Augenblick,
eh mich der schnelle Tod hinrück,
auf dass ich heut und jederzeit
zu meiner Heimfahrt sei bereit.
Vertaling
Eerste deel
1. Koor
Heer, uw ogen zoeken naar het geloof!
U slaat hen, maar ze voelen het niet,
u kwelt hen, maar ze verbeteren zich niet.
Hun gelaat is harder dan een rots
en ze willen zich niet bekeren.
2. Recitatief (bas)
Waar is het evenbeeld dat God op ons heeft gestempeld als de verkeerde wil tegen hem ingaat?
Waar is de kracht van zijn woord
als alle verbetering uit het hart verdwijnt?
De Allerhoogste probeert ons wel
met zachtmoedigheid te temmen,
zodat onze verdwaalde geest
zich misschien toch bekeert;
maar als hij zo verstokt doorgaat,
dan geeft hij hem over aan de eigendunk van zijn hart.
3. Aria (alt)
Wee de ziel
die haar gebrek niet meer kent
en die, de straf over zich afroepend,
koppig doorholt,
ja, zich zelfs losmaakt
van Gods genade.
4. Arioso (bas)
Veracht je de rijkdom van zijn genade,
van zijn geduld en lankmoedigheid?
Weet je niet
dat Gods goedheid je lokt om boete te doen?
Maar jij, met je verstokte
en onboetvaardige hart,
vergaart zelf de toorn op jou
voor de dag van de toorn, waarop
Gods rechtvaardige oordeel
geopenbaard zal worden.
Tweede deel
5. Aria (tenor)
Schrik toch,
jij al te zekere ziel!
Bedenk wat het juk van de zonde
jou waard maakt.
Gods lankmoedigheid
loopt op lemen voeten,
zodat zijn toorn daarna
des te heviger wordt.
6. Recitatief (alt)
Wachten is gevaarlijk;
wil je tijd verliezen?
God, die vroeger genadig was,
kan jou gemakkelijk
voor zijn rechterstoel brengen.
Waar blijft dan je boetedoening?
Het is een ogenblik
dat tijd van eeuwigheid,
en lichaam van ziel scheidt;
verblind hart, ach, keer toch om,
zodat dat uur je niet onvoorbereid aantreft!
7. Koraal
Vandaag leef je, bekeer je vandaag,
voordat de morgen komt kan het veranderen;
wie vandaag nog fris, gezond en blozend is,
is morgen ziek, misschien zelfs dood.
Als je nu sterft zonder boete te hebben gedaan,
moeten je lichaam en ziel daarginds branden.
Help, o Heer Jezus, help mij
dat ik vandaag nog bij u kom
en op dit ogenblik boete doe
voordat de snelle dood mij wegrukt,
en help mij om vandaag en altijd
gereed te zijn voor mijn thuisreis.
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 22 mei 2015
-
- Opnamedatum
- 11 oktober 2014
-
- Locatie
- Grote Kerk, Naarden
-
- Dirigent
- Jos van Veldhoven
-
- Alt
- Alex Potter
-
- Tenor
- Thomas Hobbs
-
- Bas
- Peter Kooij
-
- Ripiënisten sopraan
- Lauren Armishaw, Marjon Strijk (solo), Kristen Witmer
-
- Ripiënisten alt
- Marleene Goldstein, Barnabás Hegyi
-
- Ripiënisten tenor
- João Moreira, Kevin Skelton
-
- Ripiënisten bas
- Matthew Baker, Jelle Draijer
-
- Viool 1
- Shunske Sato, Anneke van Haaften, Annelies van der Vegt
-
- Viool 2
- Sayuri Yamagata, Pieter Affourtit, Paulien Kostense
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Jan Willem Vis
-
- Cello
- Lucia Swarts, Richte van der Meer
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Traverso
- Marten Root
-
- Hobo
- Martin Stadler, Peter Frankenberg
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Trompet
- Robert Vanryne
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Productie concert
- Imke Deters, Erik van Lith, Marco Meijdam
-
- Productie
- Frank van der Weij, Zoë de Wilde
-
- Cameraregie
- Lucas van Woerkum
-
- Director of photography
- Sal Kroonenberg
-
- Camera
- Sal Kroonenberg, Robert Berger, Ruben van den Broeke, Benjamin Sparschuh
-
- Montage
- Lucas van Woerkum, Frank van der Weij
-
- Muziekopname
- Leo de Klerk
-
- Licht
- Zen Bloot
-
- Licht-assistent
- Roeland van Bemmel, Patrick Galvin
-
- Regie-assistent
- MaNOj Kamps
-
- Geluids-assistenten
- Jaap Firet, Gilius Kreiken, Jaap van Stenis, Bobby Verbakel
-
- Camera-assistent
- Izak de Dreu, Zino Rosmolen
-
- Muziekmontage en mixage
- Leo de Klerk, Frank van der Weij
-
- Muziekmontage assistent
- Martijn Snoeren
-
- Interviews
- Onno van Ameijde
-
- Met dank aan
- Angela Mast, Marlo Reeders
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!