Mis in F groot
BWV 233 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Hans-Christoph Rademann
Grote Kerk, Harlingen
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Sonderweg
Bach maakt het zichzelf niet makkelijk
“Deze mis is hoe dan ook een Sonderweg in Bachs muziek.” Zo zegt dirigent Christoph Rademann. Het begint met een statig Kyrie in een oude stijl a la Palestrina. Bach componeerde dit Kyrie al in Weimar, en in die eerste versie voor vijfstemmig koor klonk in de eerste sopraan de koraalmelodie 'Christe, du Lamm Gottes'. De omzetting van deze eerste versie met deels Duitse tekst naar een volledig Latijnse vergde natuurlijk een creatieve aanpassing. Bach liet de koraalmelodie spelen door hoorns en hobo’s. Sowieso maakte Bach het zichzelf niet makkelijk, omdat hij ook in sommige andere delen eerder geschreven muziek omwerkte. Zo horen we in het ‘Qui tollis’ de oorspronkelijke lijdzame hobomelodie ‘Weh der Seele’ uit de cantate Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben, BWV 102. Qua affect past deze zeker mooi bij het ‘Hij die de zonden van de wereld draagt’. Ook hier maakt Bach veel kleine aanpassingen: de alt wordt een sopraan, de muziek is als geheel meer strakgetrokken, en de zanglijn krijgt kleine aanpassingen waaronder een kort opstapje speciaal voor het woord ‘Qui’, daar waar in het origineel één lange noot stond voor het woord ‘Weh’. Voor het ‘Cum sancto spiritu’ gebruikte Bach het openingsdeel van de cantate BWV 40.
'Lutherse' missen, BWV 233-236
De vier korte missen die Bach in de jaren 1730 maakte, zijn omgeven met een zweem van mysterie. Deze zogenoemde ‘Lutherse’ of ‘Kleine’ missen bedienen zich van het voor Bach ongebruikelijke Latijn en bestaan alleen uit een Kyrie en een Gloria. Wat meer is: Bach stelde deze missen vrijwel geheel samen uit materiaal afkomstig uit een klein aantal geestelijke cantates. Het lijkt niet vergezocht om te veronderstellen dat Bach met deze missen een veilige haven creëerde voor een aantal van zijn lievelingsstukken. Een Latijnse mis heeft door zijn neutrale karakter immers veel meer toepassingen dan de aan één specifiek moment in het kerkelijk jaar opgehangen Duitstalige cantates. Blijft de vraag waarom Bach voor het Latijn koos. Heeft hij met deze missen de band willen aanhalen met de katholieke koning August III in Dresden, die net was aangetreden? Van de Mis in b klein (die Bach later zou uitbreiden tot de Hohe Messe) weten we in elk geval zeker dat die in 1733 aan August werd opgedragen.
- BWV
- 233
- Titel
- Mis in F groot
- Bijnaam
- Lutherse of 'Kleine' mis
- Genre
- Latijnse kerkmuziek
- Jaartal
- 1738/39?
- Stad
- Leipzig
- Bijzonderheden
- Samengesteld uit eerder gecomponeerde muziek: BWV 233a, BWV 102 en BWV 40.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
1. Chor
Kyrie eleison
Christe eleison
Kyrie eleison.
2. Chor
Gloria in excelsis Deo,
et in terra pax hominibus
bonae voluntatis.
Laudamus te, benedicimus te,
adoramus te, glorificamus te.
Gratias agimus tibi
propter magnam gloriam tuam.
3. Arie (Bass)
Domine Deus, rex coelestis,
Deus Pater omnipotens.
Domine Fili unigenite,
Jesu Christe.
Domine Deus, Agnus Dei,
Filius Patris.
4. Arie (Sopran)
Qui tollis peccata mundi,
miserere nobis.
Qui tollis peccata mundi,
suscipe deprecationem nostram.
Qui sedes ad dexteram Patris,
miserere nobis.
5. Arie (Alt)
Quoniam tu solus sanctus,
tu solus Dominus,
tu solus altissimus,
Jesu Christe.
6. Chor
Cum Sancto Spiritu
in gloria Dei Patris.
Amen.
Vertaling
1. Koor
Heer, ontferm u
Christus, ontferm u
Heer, ontferm u.
2. Koor
Ere zij God in den hoge
en vrede op aarde
voor mensen van goede wil.
Wij prijzen u, wij zegenen u,
wij aanbidden u, wij verheerlijken u.
Wij brengen u dank
voor uw grote heerlijkheid.
3. Aria
Heer God, koning des hemels,
God, almachtige Vader.
Heer, eniggeboren zoon,
Jezus Christus.
Heer God, lam Gods,
Zoon van de Vader.
4. Aria
Gij die de zonden der wereld draagt,
ontferm u over ons.
Gij die de zonden der wereld draagt,
hoor ons gebed.
Gij die zit aan de rechterhand van de vader,
ontferm u over ons.
5. Aria
Want gij alleen zijt heilig,
gij alleen de Heer,
gij alleen de allerhoogste,
Jezus Christus.
6. Koor
Met de Heilige Geest
in de heerlijkheid van God de Vader.
Amen.
Credits
-
- Publicatiedatum
- 21 oktober 2016
-
- Opnamedatum
- 23 januari 2016
-
- Locatie
- Grote Kerk, Harlingen
-
- Dirigent
- Hans-Christoph Rademann
-
- Sopraan
- Zsuzsi Tóth
-
- Alt
- Elsbeth Gerritsen
-
- Bas
- Matthew Brook
-
- Ripiënisten sopraan
- Lauren Armishaw, Lucie Chartin
-
- Ripiënisten alt
- Barnabás Hegyi, Bart Uvyn
-
- Ripiënisten tenor
- Daniel Johannsen, Immo Schröder, Kevin Skelton
-
- Ripiënisten bas
- Sebastian Myrus, Drew Santini
-
- Viool 1
- Sayuri Yamagata, Anneke van Haaften, Annelies van der Vegt
-
- Viool 2
- Pieter Affourtit, Hanneke Wierenga, Lidewij van der Voort
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Jan Willem Vis
-
- Cello
- Lucia Swarts, Richte van der Meer
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Hobo
- Martin Stadler, Peter Frankenberg
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Hoorn
- Erwin Wieringa, Gijs Laceulle
-
- Orgel
- Bart Naessens
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Regie
- Simon Aarden
-
- Regie-assistentie
- Ferenc Soetman
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Micha de Kanter
-
- Audiomontage en -mixage
- Guido Tichelman
-
- Licht
- Daan de Boer, Arjen Seykens
-
- Camera
- Bart ten Harkel, Thijs Struick, Chris Reichgelt
-
- Beeldtechniek
- Vincent Nugteren
-
- Beeldmontage
- Pjotr 's-Gravesande
-
- Projectmanagement nep
- Peter Ribbens
-
- Techniek
- Martin Struijf, Glenn van den Eerden, Marco Korzelius
-
- Datamanagement
- Jasper Blok
-
- Interview
- Gijs Besseling, Jan Van den Bossche
-
- Productie concert
- Imke Deters
-
- Productie opname
- Marco Meijdam
-
- Met dank aan
- Guusje Roos
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!