Gott, man lobet dich in der Stille
BWV 120 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Jos van Veldhoven
Martinikerk, Groningen
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Alsof het ervoor gemaakt is
De precieze ontstaansgeschiedenis komt misschien nooit boven water, maar dat Bach deze noten erg geslaagd vond, dat staat vast
Alleen van de recitatieven en het slotkoraal is met zekerheid te zeggen dat Bach ze speciaal voor deze cantate schreef. De openingsaria – klein bezet en dus een perfecte keuze voor een cantate die begint met de woorden ‘God u komt de lof toe in de stilte’ – is misschien niet nieuw. Ook het groot bezette koorstuk op de tekst ‘Juich u verheugde stemmen’ heeft Bach waarschijnlijk niet in eerste instantie voor deze woorden gecomponeerd.
De feiten op een rijtje:
-Bachs eigen partituur van de cantate in deze vorm is te dateren tussen 1742 en 1744.
-de twee aria’s en het openingskoor gebruikte Bach in BWV 120a, een bruiloftscantate, waarschijnlijk uit 1729.
-dezelfde twee aria’s en het openingskoor verwerkte Bach in 1730 in een cantate ter ere van het 200-jarig bestaan van de Augsburgse Belijdenis, BWV 120b. De partituur is niet bewaard gebleven, de tekst wel.
-het tweede deel van de cantate werkte Bach aan het einde van zijn leven om tot het ‘Et expecto’ van de Mis in b klein, ‘Hohe Messe’.
-de openingsaria voor alt zou goed zijn kunnen afgeleid van een eerder vioolconcert, uit de tijd van vóór Leipzig.
-de sopraanaria zou ook een bewerking kunnen zijn van een eerdere aria met vioolsolo uit de tijd vóór Leipzig. In elk geval gebruikte Bach dezelfde noten ook voor een vroege versie van het derde deel van de vioolsonate, BWV 1019a
Tot zo ver de feiten. De interpretatie is lastiger. Was de bruiloftscantate eerst, en zijn BWV 120 en 120b daarvan afgeleid? Of maakte Bach in 1742 een nieuwe partituur van een cantate voor het stadbestuur die hij al vóór 1729 componeerde? Is de altaria met de instrumentaal gedachte lijnen echt een vioolconcert geweest, of wilde Bach met deze virtuositeit juist de lof illustreren? Het blijft gissen, tot er wellicht ooit nieuwe informatie opduikt in archieven.
Vast staat wel dat Bach de muziek van deze cantate erg geslaagd vond. Juist daarom zal hij deze muziek in veel verschillende varianten hebben gebruikt. En, parodie of niet, Bach zorgde er altijd wel voor dat de muziek toch gemaakt leek voor de tekst. Lees maar mee en luister en zie hoe de noten precies passen bij zinsnedes als ‘Steiget bis zum Himmel auf en ‘und erhebet seinen Ruhm’.
- BWV
- 120
- Titel
- Gott, man lobet dich in der Stille
- Genre
- cantates
- Jaartal
- vóór 1729?
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- onbekend
- Bestemming
- inzegening van het stadsbestuur (Ratswahl)
- Eerste uitvoering
- in elk geval uitgevoerd ergens tussen 1742 en 1744, mogelijke eerdere uitvoering op 29 september 1729
- Bijzonderheden
- Afgeleide van of voorbeeld voor BWV 120a en b. Openingsaria wellicht afgeleid van een vioolconcert. Sopraanaria parodie van vioolsonate BWV 1019a.
Achtergrondvideo's
Dirigent Jos van Veldhoven
“De tekst zegt: 'de beste manier om God te loven is om stil te zijn', en dan begint de cantate natuurlijk niet met stilte maar met muziek.”
Countertenor Damien Guillon
“Als je naar de cantates van Bach kijkt, en met name naar de alt-aria's, wordt de alt vooral ingezet voor troostende aria's.”
Teksten
Origineel
1. Arie (Alt)
Gott, man lobet dich in der Stille zu Zion,
und dir bezahlet man Gelübde.
2. Chor
Jauchzet, ihr erfreuten Stimmen,
steiget bis zum Himmel nauf!
Lobet Gott im Heiligtum
und erhebet seinen Ruhm;
seine Güte, sein erbarmendes Gemüte,
hört zu keinen Zeiten auf!
3. Rezitativ (Bass)
Auf, du geliebte Lindenstadt,
komm, falle vor dem Höchsten nieder,
erkenne, wie er dich
in deinem Schmuck und Pracht
so väterlich erhält, beschützt, bewacht
und seine Liebeshand
noch über dir beständig hat.
Wohlan, bezahle die Gelübde,
die du dem Höchsten hast getan,
und sing Dank- und Demutslieder!
Komm, bitte, dass er Stadt und Land
unendlich wolle mehr erquicken
und diese werte Obrigkeit
so heute Sitz und Wahl verneut,
mit vielem Segen wolle schmücken!
4. Arie (Sopran)
Heil und Segen
soll und muss zu aller Zeit
sich auf unsre Obrigkeit
in erwünschter Fülle legen,
dass sich Recht und Treue müssen
miteinander freundlich küssen.
5. Rezitativ (Tenor)
Nun, Herr, so weihe selbst
das Regiment mit deinem Segen ein,
dass alle Bosheit von uns fliehe
und die Gerechtigkeit in unsern Hütten blühe,
dass deines Vaters reiner Same
und dein gebenedeiter Name
bei uns verherrlicht möge sein!
6. Choral
Nun hilf uns, Herr, den Dienern dein,
die mit deinem Blut erlöset sein!
Lass uns im Himmel haben teil
mit den Heilgen im ewgen Heil!
Hilf deinem Volk, Herr Jesu Christ,
und segne, was dein Erbteil ist;
wart und pfleg ihr' zu aller Zeit
und heb sie hoch in Ewigkeit!
Vertaling
1. Aria (alt)
God, men prijst u in de stilte in Sion,
en men legt geloften voor u af.
2. Koor
Juich, verheugde stemmen
rijs op naar de hemel!
Loof God in zijn heiligdom
en verhef zijn roem,
zijn goedheid, zijn ontfermend gemoed
houden nooit op!
3. Recitatief (bas)
Komaan, geliefde Lindenstad [Leipzig],
Kom, val neer voor de Allerhoogste,
zie hoe hij jou
met al je pracht en praal
vaderlijk behoedt, beschermt, bewaakt
en hoe hij zijn liefdevolle hand
nog voortdurend boven je houdt.
Welaan, kom de geloften na
die je aan de Allerhoogste hebt gedaan
en zing liederen van dank en deemoed;
kom, vraag hem of hij de stad en het land
altijd wil blijven verkwikken
en deze achtenswaardige overheid,
die nu opnieuw wordt samengesteld,
met veel zegen wil tooien!
4. Aria (sopraan)
Mogen heil en zegen
te allen tijde
in de gewenste hoeveelheid
op onze overheid rusten,
zodat gerechtigheid en trouw
elkaar vriendelijk kussen.
5. Recitatief (tenor)
Wijd u nu zelf, Heer,
de raad in met uw zegen,
zodat alle kwaad ons verlaat
en gerechtigheid in onze huizen bloeit,
zodat het zuivere zaad van uw Vader
en uw gezegende naam
bij ons worden verheerlijkt!
6. Koraal
Heer, help nu ons, uw dienaren,
die door uw bloed zijn verlost;
laat ons in de hemel deel hebben
aan uw eeuwige heil, samen met de heiligen.
Help uw volk, Heer Jezus Christus,
en zegen uw erfdeel,
koester en verzorg het te allen tijde
en verhef het in eeuwigheid.
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 17 oktober 2014
-
- Opnamedatum
- 15 maart 2014
-
- Locatie
- Martinikerk, Groningen
-
- Dirigent
- Jos van Veldhoven
-
- Sopraan
- Maria Keohane
-
- Alt
- Damien Guillon
-
- Tenor
- Valerio Contaldo
-
- Bas
- Lionel Meunier
-
- Koor sopraan
- Marjon Strijk, Hilde Van Ruymbeke, Klaartje van Veldhoven, Orlanda Velez Isidro
-
- Koor alt
- Victoria Cassano MCDonald, Barnabás Hegyi, Saskia Kruysse, Elena Pozhidayeva
-
- Koor tenor
- Robert Buckland, Diederik Rooker, Ronald Threels, Endrik Üksvärav
-
- Koor bas
- Jelle Draijer, Pierre-Guy le Gall White, Martijn de Graaf Bierbrauwer, Lionel Meunier
-
- Viool 1
- Shunske Sato, Pieter Affourtit, Annelies van der Vegt
-
- Viool 2
- Sayuri Yamagata, Anneke van Haaften, Paulien Kostense
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Femke Huizinga
-
- Cello
- Albert Brüggen, Richte van der Meer
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Hobo
- Martin Stadler, Peter Frankenberg
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Trompet
- Robert Vanryne, Fruzsina Hara, Mark Geelen
-
- Pauken
- Peppie Wiersma
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Productie concert
- Marco Meijdam, Imke Deters
-
- Productie
- Frank van der Weij
-
- Cameraregie
- Lucas van Woerkum, Joost Honselaar
-
- Director of photography
- Sal Kroonenberg
-
- Camera
- Sal Kroonenberg, Robert Berger, Ruben van den Broeke, Benjamin Sparschuh, Indy Hamid
-
- Montage
- Lucas van Woerkum, Frank van der Weij
-
- Muziekopname
- Leo de Klerk
-
- Licht
- Alban Riphagen
-
- Licht-assistent
- Sam Dupon
-
- Productie-assistentie
- Zoë de Wilde
-
- Partituurcoaching
- Jan Van den Bossche
-
- Make up
- Marloes Bovenlander, Jamila el Bouch, Marloes de Jong
-
- Assistent muziekregisseur
- Menno van Delft
-
- Geluids-assistenten
- Jaap Firet, Gilius Kreiken, Jaap van Stenis
-
- Muziekmontage en mixage
- Leo de Klerk, Frank van der Weij
-
- Muziekmontage en -mixage-assistent
- Martijn Snoeren
-
- Kleurcorrectie
- Jef Grosfeld
-
- Met dank aan
- Jan Haak
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!