O Ewigkeit, du Donnerwort
BWV 513 uitgevoerd door Charles Daniels,
Menno van Delft, Mieneke van der Velden en Fred Jacobs
in het Huis Bartolotti, Amsterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Bach bewerkt Bach
Maak dat je wakker bent als jouw eeuwigheid begint!
O Ewigkeit, du Donnerwort vormt het muzikale slot van het tweede Notenbüchlein. Na dit lied volgen alleen nog teksten: een huwelijksgedicht, ‘enkele regels’ voor basso continuo en de volledige tekst van het ‘Tobackspfeife’-lied, BWV 515. O Ewigkeit, du Donnertwort is een tweestemmige transcriptie van Johann Sebastians vierstemmige koraal O Ewigkeit, du Donnerwort, BWV 397, in de hand van Anna Magdalena. Het ontzagwekkende lied zelf werd al sinds 1653 gezongen. Tekstdichter Johann Rist schreef maar liefst 16 coupletten over de eindige aarde versus de tijdloze hemel. Moraal: gevangenschap en foltering gaan voorbij, dus maak dat je wakker bent als jouw eeuwigheid begint.
Het Notenbüchlein für Anna Magdalena Bach
Kort na hun aankomst in Leipzig in 1723 ontpopten Johann Sebastian en Anna Magdalena Bach zich tot een cultureel power couple. Anna Magdalena gaf weliswaar haar succesvolle publieke zangcarrière op, maar daarentegen runde ze samen met haar man een druk muziekbedrijf, naast een groot en groeiend gezin. We hebben minstens twee tastbare sporen van hun huwelijkse relatie in de vorm van twee Notenbüchlein uit 1722 en 1725.
Was het eerste Notenbüchlein nog vooral een soort proef-schriftje met bijvoorbeeld vroege versies van vijf ‘Franse’ suites (en wie weet wat nog, want tweederde van de pagina’s ontbreekt), het tweede gaf Johann Sebastian zijn vrouw duidelijk als cadeau. In netschrift noteerde hij twee Partita’s en verder allerlei muziek naar Anna Magdalena’s eigen keuze, zoals de aria van de Goldbergvariaties, het lied Dir, dir Jehova en ook muziek van componisten als Couperin en Anna Magdalena’s stiefzoon Carl Philipp Emanuel. Samen vormen de Notenbüchlein een bonte mix van aria’s, koralen en suites.
- BWV
- 513
- Titel
- O Ewigkeit, du Donnerwort
- Instrument
- tenor
- Genre
- liederen en aria's
- Serie
- Notenbüchlein für Anna Magdalena Bach
- Jaartal
- 1725
- Stad
- Köthen/Leipzig
Met steun van
Stichting Elise Mathilde Fonds
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
O Ewigkeit, du Donnerwort,
O Schwert, das durch die Seele bohrt,
O Anfang sonder Ende!
O Ewigkeit, Zeit ohne Zeit,
Ich weiß für großer Traurigkeit
Nicht, wo ich mich hinwende!
Mein ganz erschrocknes Herz erbebt,
Daß mir die Zung am Gaumen klebt
Kein Unglück ist in aller Welt,
Das endlich mit der Zeit nicht fällt
Und ganz wird aufgehoben.
Die Ewigkeit nur hat kein Ziel,
Sie treibet fort und fort ihr Spiel,
Läßt nimmer ab zu toben.
Ja, wie mein Heiland selber spricht:
Aus ihr ist kein Erlösung nicht.
O Ewigkeit, du machst mir bang,
O ewig, ewig ist zu lang,
Hie gilt fürwahr kein Scherzen!
Drüm, wenn ich diese lange Nacht
Zusamt der großen Pein betracht,
Erschreck ich recht von Herzen.
Nichts ist zu finden weit und breit
So schrecklich als die Ewigkeit.
Was acht ich Wasser, Feur und Schwert
Dies alles ist kaum nennenswert,
Es kann nicht lange dauren.
Was wär es, wenn gleich ein Tyrann,
Der funfzig Jahr kaum leben kann,
Mich endlich ließ vermauren?
Gefängnis, Marter, Angst und Pein
Die können ja nicht ewig sein.
Wach auf, o Mensch, vom Sündenschlaf,
Ermuntre dich, verlornes Schaf,
Und bessre bald dein Leben!
Wach auf, es ist doch hohe Zeit,
Es kommt heran die Ewigkeit,
Dir deinen Lohn zu geben!
Vielleicht ist heut der letzte Tag,
Wer weiß noch, wie man sterben mag?
Laß doch die Wollust dieser Welt,
Pracht, Hoffart, Reichtum, Ehr und Geld
Dir länger nicht gebieten!
Schau an die große Sicherheit,
Die falsche Welt und böse Zeit
Zusamt des Teufels Wüten!
Vor allen Dingen hab in acht
Die vorerwähnte lange Nacht!
O Ewigkeit, du Donnerwort,
O Schwert, das durch die Seele bohrt,
O Anfang sonder Ende!
O Ewigkeit, Zeit ohne Zeit,
Ich weiß vor großer Traurigkeit
Nicht, wo ich mich hinwende.
Nimm du mich, wenn es dir gefällt,
Herr Jesu, in dein Freudenzelt!
Vertaling
O eeuwigheid, o donderwoord,
o zwaard dat mijn ziel doorboort,
o begin zonder einde!
O eeuwigheid, tijd zonder tijd,
ik weet van grote droefheid niet
waar ik het zoeken moet!
Mijn hevig geschrokken hart beeft,
zodat mijn tong aan mijn gehemelte kleeft.
Er is in de hele wereld geen ongeluk
dat in de loop van de tijd niet stopt
en volkomen wordt opgeheven.
Alleen de eeuwigheid heeft geen eindpunt,
zij blijft voortdurend haar spel spelen,
houdt nooit op met razen.
Ja, zoals mijn Heiland zelf zegt:
van haar komt geen verlossing.
O eeuwigheid, je maakt mij bang,
o, eeuwig, eeuwig is te lang,
hier valt niet mee te spotten!
Dus als ik deze lange nacht
met die grote pijn beschouw,
schrik ik met mijn hele hart.
Er is wijd en zijd niets te vinden
zo verschrikkelijk als de eeuwigheid.
Wat kunnen water, vuur en zwaard mij schelen,
dat is allemaal niet de moeite waard,
het kan niet lang duren.
Wat zou het uitmaken als een tiran
die nauwelijks vijftig jaar kan leven
mij ten slotte liet opsluiten?
Gevangenis, folteringen, angst en pijn
kunnen immers niet eeuwig zijn.
Ontwaak, o mens, uit je zondenslaap,
word wakker, verloren schaap
en beter snel je leven!
Ontwaak, het is de hoogste tijd
de eeuwigheid nadert
om je je loon te geven!
Misschien is het vandaag de laatste dag,
wie weet hoe je zult sterven?
Laat toch de wellust van deze wereld,
pracht en praal, rijkdom, eer en geld
je niet meer de wet voorschrijven!
Kijk naar de grote stelligheid,
de valse wereld, de slechte tijd
en het woeden van de duivel!
En let bovenal
op de genoemde lange nacht!
O eeuwigheid, o donderwoord,
o zwaard dat mijn ziel doorboort,
o begin zonder einde!
O eeuwigheid, tijd zonder tijd,
ik weet van grote droefheid niet
waar ik het zoeken moet!
Neem mij, als het u behaagt,
Heer Jezus, op in uw vreugdetent!
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 9 juli 2020
-
- Opnamedatum
- 12 mei 2018
-
- Locatie
- Huis Bartolotti, Amsterdam
-
- Tenor
- Charles Daniels
-
- Orgel
- Menno van Delft
-
- Viola da gamba
- Mieneke van der Velden
-
- Theorbe
- Fred Jacobs
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera, licht
- Nina Badoux
-
- Camera- en lichtassistentie
- Eline Eestermans
-
- Interview
- Onno van Ameijde, Marloes Biermans
-
- Productie concert
- Marco Meijdam
-
- Productie opname
- Jessie Verbrugh
-
- Met steun van
- Stichting Elise Mathilde Fonds
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!