'Engelse' suite nr. 3 in g klein
BWV 808 uitgevoerd door Pierre Hantaï
in het Huis Bartolotti, Amsterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Hartverscheurende schoonheid
Een concerto, een tombeau, verscheidene dansen en een fuga!
De prelude waarmee deze vaak gespeelde suite begint, lijkt wel een Italiaans concerto grosso. Bach opent met een eenvoudig motief dat zich geleidelijk over het hele klavier beweegt en tot een orkestraal crescendo uitdijt. Daarna volgt een meer solistische passage, waarin twee solo-instrumenten – violen bijvoorbeeld, zegt klavecinist Pierre Hantaï – om elkaar heen fladderen. De afwisseling tussen die twee klankleuren, solo en orkest, bepaalt de heldere structuur van dit omvangrijke openingsdeel.
De dansen die daarop volgen zijn meer op de Franse leest geschoeid, ook al kan Bach het niet laten de relatief eenvoudige melodieën van de Allemande en de Courante van complexe tegenthema’s te voorzien. De Sarabande is een absoluut meesterwerk van een hartverscheurende schoonheid, volgens Pierre Hantaï. Is het misschien een treurmuziek, een tombeau voor Bachs eerste vrouw, die overleed in de periode waarin hij de ‘Engelse’ suites schreef? We zijn in ieder geval ver verwijderd van de dansmuziek die de Franse titels van deze stukken suggereren. Deze Sarabande respecteert overigens wel het karakteristieke ritme, maar ze zou onspeelbaar zijn in een tempo waarop ook gedanst zou kunnen worden. Bach levert namelijk ook uitgebreide versieringen, die de extreme zeggingskracht van het stuk nog versterken.
De twee zeer contrasterende Gavottes zijn uitgesproken Frans van karakter. De eerste bevat een aanstekelijk trommelmotief en de tweede wordt Musette genoemd, een eenvoudige pastorale dans die bij Franse componisten als Rameau en Couperin vaak voorkwam.
Aan het eind van deze suite zet Bach zijn handtekening met een Gigue die ook onmiskenbaar een volmaakte driestemmige fuga is, waarin Bach zijn gebruikelijke thematische acrobatiek uithaalt.
‘Engelse’ suites, BWV 806-811
De zes ‘Engelse’ suites zijn waarschijnlijk gecomponeerd tussen 1710 en 1720 en in ieder geval vóór de ‘Franse’ suites en de partita’s. Waarom ze ‘Engels’ worden genoemd blijft enigszins onduidelijk. Ze zouden volgens de eerste Bach-biograaf Forkel opgedragen zijn aan een niet nader genoemde Engelse aristocraat. Er wordt ook een stilistische link gelegd met de zes klavecimbelsuites van de Franse componist Charles Dieupart die in Londen woonde. En op de titelpagina van de kopie van Bachs jongste zoon, de eveneens in Londen wonende Johann Christian, staat ‘fait pour les anglois’.
Maar net zoals Bachs overige suites voor klavier, zijn de 'Engelse' suites vooral een synthese van Duitse, Italiaanse en Franse stijlelementen. In zekere zin zijn ze meer Frans dan de zogenaamde ‘Franse’ suites. Zo beginnen ze alle zes met een uitgebreid preludium, naar het voorbeeld van de Franse luitsuites. Dan volgt de klassieke reeks van gestileerde dansen: allemande, courante, sarabande en gigue, met tussen die laatste twee een vrije keuze uit de gavotte, bourrée, passepied of het menuet.
Opnamelocatie: het Huis Bartolotti
Deze opname is gemaakt in het Huis Bartolotti, Herengracht 170 en 172. In het achterhuis van nr. 170 woonde en werkte van 1974 tot aan zijn dood in 2012 klavecinist, organist en dirigent Gustav Leonhardt. Leonhardt was een van de pioniers van de oudemuziekpraktijk in Nederland en is als docent en inspiratiebron bepalend geweest voor veel klavecinisten.
Het Huis Bartolotti is een van de meest imposante panden in de Amsterdamse Grachtengordel. Het werd omstreeks 1620 als woonhuis gebouwd in opdracht van de schatrijke zakenman Willem van den Heuvel, die veel geld had geërfd van een kinderloze aangetrouwde oom die uit Bologna kwam en Giovanni Battista Bartolotti heette. Het ontwerp, in Hollandse Renaissance-stijl, was hoogstwaarschijnlijk afkomstig van de Amsterdamse stadsarchitect Hendrick de Keyser.
Door de eeuwen heen onderging het huis een splitsing en verschillende moderniseringen. Prachtige historische versieringen van de verschillende renovaties zijn nog steeds zichtbaar. Het Huis Bartolotti kwam in twee delen in bezit van Vereniging Hendrick de Keyser, die er thans haar kantoor heeft.
- BWV
- 808
- Titel
- Suite in g klein
- Bijnaam
- 'Engelse' suite nr. 3
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Engelse suites (klavier)
- Jaartal
- 1710-1720
- Stad
- Köthen?
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 26 januari 2018
-
- Opnamedatum
- 10 december 2016
-
- Locatie
- Huis Bartolotti, Amsterdam
-
- Klavecinist
- Pierre Hantaï
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en beeldmontage
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname, -montage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Danny Noordanus
-
- Camera-assistent
- Eline Eestermans
-
- Interview
- Gijs Besseling, Jan Van den Bossche
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
-
- Met dank aan
- Vereniging Hendrick de Keyser
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!