'Franse' suite nr. 3 in b klein
BWV 814 uitgevoerd door Pierre Hantaï
in het Huis Bartolotti, Amsterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Galante lyriek
De derde 'Franse' suite wisselt verleidelijke melodieën af met briljante virtuositeit
De toonsoort b klein had in de barok een melancholieke smaak. Bach reserveerde die voor enkele van zijn meest impactvolle werken – denk maar aan het Kyrie van de Mis in b klein (‘Hohe Messe’).
Deze derde ‘Franse’ suite opent met een delicate Allemande. Misschien wel de meest delicate Allemande van alle zes suites. Het is een duet dat bijna als een solo met begeleiding gespeeld zou kunnen worden, bijvoorbeeld op fluit. Het openingsmotief komt gedurende het stuk ook omgedraaid en in imitatie voor. De Courante is eveneens gebaseerd op een motief uit de eerste maat, in de bas, dat al snel de beweging van deze snelle dans helemaal overneemt.
Naar de traditie volgt nu een statige Sarabande, die bij Bach meer cantabile uitpakt dan de Franse modellen van bijvoorbeeld Couperin, die Bach overigens goed kende uit zijn jeugd. Vervolgens klinken twee snelle delen, in sommige bronnen eerst het zeer ritmische Menuet met zijn contrasterende Trio, dan de Anglaise; elders staan ze andersom. Pierre Hantaï koos voor dat laatste. De Anglaise was trouwens niet komen overwaaien uit Engeland, maar van het hof van Lodewijk XIV, en heeft iets van een gavotte. De Gigue tot slot draait om imitatie, waarbij de twee stemmen elkaar voortdurend achterna jagen.
‘Franse’ suites, BWV 812-817
Bach componeerde zijn ‘Franse’ suites als jonge dertiger toen hij werkzaam was aan het hof van Köthen. Maar met het hof hebben de suites niks te maken. Bach schreef ze voor didactisch gebruik in zijn eigen huiselijke kring. De eerste vijf komen in hun oorspronkelijke vorm voor in het muziekboekje dat hij in 1722, mogelijk als huwelijksgeschenk, samenstelde voor zijn tweede vrouw Anna Magdalena. Maar Bach bleef de stukken herwerken. De latere versies, aangevuld met een zesde suite, zijn overgeleverd dankzij de vele kopieën van leerlingen. Het zijn dankbare oefenstukken die ondanks een zekere compositorische complexiteit – het blijft Bach – geen extreme eisen stellen aan de speler.
De benaming ‘Frans’ stamt niet van Bach zelf en duikt voor het eerst op in een tekst uit 1762, twaalf jaar na Bachs dood. De stukken zijn ook niet per se meer Frans dan zijn andere suites voor klavier, net zomin als de eerder gecomponeerde ‘Engelse’ suites Engels van karakter zijn. Sterker nog, in zekere zin volgen de ‘Engelse’ suites, met hun uitgebreide preludes, meer het Franse model. Maar zoals meestal spreekt Bach hier een kosmopolitische taal, een geniale synthese van verschillende Europese stijlen.
De ‘Franse’ suites hebben geen prelude maar beginnen meteen met de eerste dans: een allemande. Daarna volgt het klassieke rijtje van courante, sarabande en gigue, met tussen de sarabande en de gigue een wat vrijere invulling, gaande van het menuet en de gavotte, tot de bourrée en de zeldzame loure.
Opnamelocatie: het Huis Bartolotti
Deze opname is gemaakt in het Huis Bartolotti, Herengracht 170 en 172. In het achterhuis van nr. 170 woonde en werkte van 1974 tot aan zijn dood in 2012 klavecinist, organist en dirigent Gustav Leonhardt. Leonhardt was een van de pioniers van de oudemuziekpraktijk in Nederland en is als docent en inspiratiebron bepalend geweest voor veel klavecinisten.
Het Huis Bartolotti is een van de meest imposante panden in de Amsterdamse Grachtengordel. Het werd omstreeks 1620 als woonhuis gebouwd in opdracht van de schatrijke zakenman Willem van den Heuvel, die veel geld had geërfd van een kinderloze aangetrouwde oom die uit Bologna kwam en Giovanni Battista Bartolotti heette. Het ontwerp, in Hollandse Renaissance-stijl, was hoogstwaarschijnlijk afkomstig van de Amsterdamse stadsarchitect Hendrick de Keyser.
Door de eeuwen heen onderging het huis een splitsing en verschillende moderniseringen. Prachtige historische versieringen van de verschillende renovaties zijn nog steeds zichtbaar. Het Huis Bartolotti kwam in twee delen in bezit van Vereniging Hendrick de Keyser, die er thans haar kantoor heeft.
- BWV
- 814
- Titel
- Suite in b klein
- Bijnaam
- 'Franse' suite nr. 3
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Franse suites (klavier), Klavierbüchlein für Anna Magdalena Bach
- Jaartal
- 1722/23
- Stad
- Köthen/Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 11 augustus 2017
-
- Opnamedatum
- 10 december 2016
-
- Locatie
- Huis Bartolotti, Amsterdam
-
- Klavecinist
- Pierre Hantaï
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en beeldmontage
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname, -montage -en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera en licht
- Danny Noordanus
-
- Camera-assistent
- Eline Eestermans
-
- Interview
- Gijs Besseling, Jan Van den Bossche
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
-
- Met dank aan
- Vereniging Hendrick de Keyser
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!