Ich lasse dich nicht
BWV Anhang 159 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Stephan MacLeod
Grote Kerk, Naarden
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Maar is het Bach?
"Een van de mooiste stukken Duitse kerkmuziek" stelt ons nog altijd voor raadsels
De tragiek van het tellen, of hoe een catalogusnummer onze muzikale perceptie beïnvloedt. Hoe prachtig ook, het motet Ich lasse dich nicht, du segnest mich denn kwijnt weg in het complete overzicht van Bachs werken tussen de ‘ten onrechte toegeschreven werken’. Kandidaat-componist is in dit overzicht Johann Christoph Bach (1642-1703). Jammer, maar niet vreemd als je bedenkt dat zelfs Carl Philipp Emanuel, die toch al snel na zijn vaders dood een inventaris maakte, door de bomen het bos niet meer zag. Volgens hem schreef zijn vader ‘enkele dubbelkorige motetten’. Kennelijk maakte hij zijn overzicht zonder precies te weten welke motetten. De volgende decennia brachten alleen maar meer verwarring: een specialist wilde het mooie werk ondanks zijn twijfel toch als ‘Bach’ uitgegeven zien, naast de zes door iedereen geaccepteerde authentieke motetten. Hoe dan ook, de twee bronnen voor Ich lasse dich nicht, du segnest mich denn zijn zeker ambigu, dus loont het de moeite om de noten zelf eens van dichtbij te bekijken.
Gesigneerd of niet, dit werk is van de allerhoogste kwaliteit. Neem de uitzonderlijke economie: uit één zin ontstaat een bijzonder afwisselend dubbelkorig stuk in twee secties. Allereerst klinkt een vraag-en-antwoordspel op een siciliano-ritme, waarin elk aspect van de tekst wordt uitgelicht. Luister hoe (harmonisch) spannend de voor- en nazin worden benadrukt, hoe ‘mein Jesu’ nu eens klinkt als versiering, dan weer als uitroep (zeker de laatste!), of hoe ‘nicht’ gaandeweg de discussie een bijna bezwerend echo-effect krijgt.
In het tweede deel streeft de componist zijn tijdgenoten ruimschoots voorbij. Waar men in Thüringen graag een 'cantus firmus' presenteerde op een bedje van omspeelde onderstemmen, kennen we eigenlijk maar één ander voorbeeld van een volledig polyfone begeleiding van zo’n 'cantus firmus': Bachs motet Fürchte dich nicht, BWV 228. Slechts de motieven ‘Ich lasse dich nicht, nicht, nicht’ en een lang uitgerekt ‘segnest’ volstaan voor een transparant fundament onder het kerklied ‘Weil du mein Gott und Vater bist,’ stelling en bewijs in een. Dit hád een van Bachs greatest hits kunnen zijn…
Motetten, BWV 225-231, 118 en Anh159
Cantates waren Bachs dagelijks brood, een vast onderdeel van zijn wekelijkse taken als Thomascantor. Voor zijn motetten lag dat anders: in Leipzig klonk behalve de cantate doorgaans geen nieuwe muziek (in plaats daarvan werd er gekozen uit de motettenbundel Florilegium Portense). Dat liet Bach de ruimte om tegen betaling werken te schrijven voor private aangelegenheden, vaak begrafenissen. Helaas zijn we er daarvan wellicht tientallen kwijt. De stukken die wel bewaard bleven, hebben in tegenstelling tot Bachs andere vocale werken, sinds hun compositie repertoire gehouden.
De overgeleverde authentieke motetten – negen werken, het onderzoek blijft gaande – bouwen voort op een genre met een indrukwekkende stamboom. Tegen de achtergrond van de strenge Renaissance-polyfonie leende de generatie van Schütz (1585-1672) elementen bij de weelderige, meerkorige werken van Giovanni Gabrieli en gaf er een Centraal-Duitse, lutherse draai aan. De inhoudelijke focus lag, ook bij Bach, op koralen en bijbelpassages, waarbij wereldlijke madrigalismen (simpel gezegd: tekstuitbeelding) de expressie van dit religieuze genre alleen maar versterkten.
- BWV
- 159 Anhang III
- Titel
- Ich lasse dich nicht, du segnest mich denn
- Genre
- motetten
- Jaartal
- vóór 1713
- Stad
- Weimar?
- Tekstdichter
- Genesis 32:27, koraal van Erasmus Alber (1557)
- Bijzonderheden
- Dit motet is lang aan Johann Christoph Bach toegeschreven.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Ich lasse dich nicht,
du segnest mich denn,
mein Jesu, ich lasse dich nicht,
du segnest mich denn.
Weil du mein Gott und Vater bist,
dein Kind wirst du verlassen nicht.
Du väterliches Herz!
Ich bin ein armer Erdenkloss
auf Erden weiß ich keinen Trost.
Ich dank dir, Christe, Gottes Sohn
dass du mich solchs erkennen lan
durch dein göttliches Wort;
verleih mir auch Beständigkeit
zu meiner Seelen Seligkeit.
Lob, Ehr und Preis sei dir gesagt
für alle dein’ erzeigt Wohltat,
und bitt demütiglich,
lass mich nicht von dein’m Angesicht
verstossen werden ewiglich.
Vertaling
Ik laat u niet gaan
tenzij u mij zegent!
Mijn Jezus, ik laat u niet gaan
tenzij u mij zegent.
Omdat u mijn God en Vader bent,
zal u uw kind niet verlaten,
o vaderhart.
Ik ben een arm nietig schepsel,
op aarde ken ik geen troost.
Ik dank u, Christus, Gods zoon
dat u mij dit laat inzien
door uw goddelijke woord;
maak mij ook standvastig
voor mijn zielenheil
Ik loof, eer en prijs u
voor al uw weldaden
en verzoek u deemoedig
om mij niet voor eeuwig
te verstoten van uw blik.
Credits
-
- Publicatiedatum
- 24 februari 2017
-
- Opnamedatum
- 14 mei 2016
-
- Locatie
- Grote Kerk, Naarden
-
- Dirigent
- Stephan MacLeod
-
- Sopraan
- Orlanda Velez Isidro, Klaartje van Veldhoven, Griet de Geyter, Aleksandra Lewandowska, Marjon Strijk, Hilde van Ruymbeke, Stephanie Pfeffer, Marta Paklar
-
- Alt
- Barabás Hegyi, Gemma Jansen, Elena Pozhidaeva, Bernadett Nagy, Marine Fribourg, Victoria Cassano McDonald
-
- Tenor
- Adriaan de Koster, Wolfgang Frisch, Guy Cutting, Diederik Rooker, Immo Schröder, Ronald Threels
-
- Bas
- Matthew Baker, Sebastian Myrus, Pierre-Guy Le Gall White, Martijn de Graaf Bierbrauwer, Michiel Meijer, Jelle Draijer
-
- Viool
- Shunske Sato, Sayuri Yamagata
-
- Altviool
- Staas Swierstra
-
- Cello
- Lucia Swarts
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Hobo 1
- Martin Stadler
-
- Hobo 2
- Peter Frankenberg
-
- Taille
- Yongcheon Shin
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Orgel
- Pieter-Jan Belder
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Theorbe
- Fred Jacobs
-
- Regie
- Simon Aarden
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Micha de Kanter
-
- Audiomontage -en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Bart ten Harkel, Merijn Vrieling, Merlijn Dielemans, Chris Reichgelt, Martijn Struijf
-
- Licht
- Zen Bloot
-
- Lichtassistent
- Patrick Galvin
-
- Regieassistent
- Ferenc Soetman
-
- Beeldtechniek
- Marco Korzelius
-
- Settechniek
- Niels Cnossen
-
- Datahandling
- Jesper Blok
-
- Projectmanager NEP
- Peter Ribbens
-
- Interview
- Onno van Ameijde
-
- Productie
- Marco Meijdam
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!