Singet dem Herrn ein neues Lied
BWV 225 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Stephan MacLeod
Grote Kerk, Naarden
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Kameleontisch
Hier kon Mozart nog wat van opsteken
“Hier moet een compleet orkest aan worden toegevoegd”, zo schreef Mozart op zijn kopie van Bachs motet Singet dem Herrn. Hij was erg enthousiast over het stuk, dat werd uitgevoerd als verrassing toen hij in 1789 de Thomasschule in Leipzig bezocht. Op zijn verzoek kreeg hij een kopie. Volgens het verslag dat Johann Friedrich Rochlitz tien jaar later van de gebeurtenis maakte, zou Mozart zelfs geroepen hebben: “Daar kan je nog eens wat van opsteken!”
In de drie delen van dit motet in de vorm van een concert zijn de twee koren dan ook bijzonder inventief ingezet. Na een massaal en uitgelaten heen- en-weer-gepingpong van het woord ‘Singet!’, storten beide koren zich eerst in een gecompliceerde fuga. Het langzame deel is een statig gezongen koraal door koor II, waar koor I tegelijkertijd een kunstige ‘aria’ doorheen vlecht. Aan het einde wordt alles herhaald, maar keren de rollen van de twee koren om, dus koor II zingt de ‘aria’ en koor I het koraal. Het slot is een soort dansant vraag-en-antwoordspel, dat wordt besloten met een gezamenlijk uitgevoerde vierstemmige fuga.
Het kameleontische karakter van dit motet maakt het lastig te besluiten welke bestemming het gehad kan hebben. De twee vaak geopperde mogelijkheden lijken geen van beide naadloos te passen. Want voor een herdenkingsdienst voor de koningin van Polen is het wellicht iets te vrolijk, en als verjaarsmuziek voor koning August, die net was hersteld van een ernstige ziekte, juist weer iets te plechtstatig.
Of Mozart dit voorbeeld nodig had om zijn requiem te kunnen schrijven, zoals wel is gesuggereerd, lijkt wel erg ver gezocht. In elk geval is hij nooit begonnen aan de orkestratie van Singet dem Herrn ein neues Lied. En dat is misschien maar goed ook.
Motetten, BWV 225-231, 118 en Anh159
Cantates waren Bachs dagelijks brood, een vast onderdeel van zijn wekelijkse taken als Thomascantor. Voor zijn motetten lag dat anders: in Leipzig klonk behalve de cantate doorgaans geen nieuwe muziek (in plaats daarvan werd er gekozen uit de motettenbundel Florilegium Portense). Dat liet Bach de ruimte om tegen betaling werken te schrijven voor private aangelegenheden, vaak begrafenissen. Helaas zijn we er daarvan wellicht tientallen kwijt. De stukken die wel bewaard bleven, hebben in tegenstelling tot Bachs andere vocale werken, sinds hun compositie repertoire gehouden.
De overgeleverde authentieke motetten – negen werken, het onderzoek blijft gaande – bouwen voort op een genre met een indrukwekkende stamboom. Tegen de achtergrond van de strenge Renaissance-polyfonie leende de generatie van Schütz (1585-1672) elementen bij de weelderige, meerkorige werken van Giovanni Gabrieli en gaf er een Centraal-Duitse, lutherse draai aan. De inhoudelijke focus lag, ook bij Bach, op koralen en bijbelpassages, waarbij wereldlijke madrigalismen (simpel gezegd: tekstuitbeelding) de expressie van dit religieuze genre alleen maar versterkten.
- BWV
- 225
- Titel
- Singet dem Herrn ein neues Lied
- Genre
- motetten
- Jaartal
- tussen juni 1726 en april 1727
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- onbekende tekstdichter. Samengesteld uit onder meer Psalm 149:1-3, Psalm 150:2, 6 en vers 3 en 4 uit Nun lob, mein Seel, den Herren van Johann Gramann
- Bestemming
- onbekend
- Eerste uitvoering
- onbekend
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Singet dem Herren ein neues Lied
die Gemeine der Heiligen
sollen ihn loben.
Israel freue sich des, der ihn gemacht hat.
Die Kinder Zion sei'n
fröhlich
über ihrem Könige,
sie sollen loben
seinen Namen im reihen;
mit Pauken und mit Harfen
sollen sie ihm spielen.
Wie sich ein Vater erbarmet
Gott, nimm dich ferner unser an,
über seine junge Kinderlein,
so tut der Herr uns allen,
so wir ihn kindlich fürchten rein.
Er kennt das arm Gemächte,
Gott weiss, wir sind nur Staub,
denn ohne dich ist nichts getan
mit allen unsern Sachen.
Gleichwie das Gras vom Rechen,
ein Blum und fallend Laub.
Der Wind nur drüber wehet,
so ist es nicht mehr da,
Drum sei du unser Schirm und Licht,
und trügt uns unsre Hoffnung nicht,
so wirst du's ferner machen.
Also der Mensch vergehet,
sein End, das ist ihm nah.
Wohl dem, der sich nur steif und fest
auf dich und deine Huld verlässt.
Nur Gottes Gnad’ alleine
Gott, nimm dich ferner unser an,
steht fest und bleibt in Ewigkeit,
bei seiner lieben G’meine,
die steht in seiner Furcht bereit,
die seinen Bund behalten.
Er herrscht im Himmelreich.
denn ohne dich ist nichts getan
mit allen unsern Sachen.
Ihr starken Engel, waltet
seins Lob’s und dient zugleich,
dem grossen Herrn zu ehren,
und treibt sein heiligs Wort;
Drum sei du unser Schirm und Licht,
und trügt uns unsre Hoffnung nicht,
so wirst du's ferner machen.
Mein Seel sollt auch vermehren
Sein Lob an allem Ort.
Wohl dem, der sich nur steif und fest
auf dich und deine Huld verlässt.
Lobet den Herrn in seinen Taten,
lobet ihn in seiner grossen Herrlichkeit!
Alles was Odem hat lobe den Herrn,
halleluja!
Vertaling
Zingt de Heer een nieuw lied;
de gemeenschap der heiligen
moet hem loven.
Israël verheuge zich in zijn schepper.
Mogen de kinderen van Sion zich
verheugen
over hun Koning
zij moeten zijn naam
met reidans prijzen;
en met pauken en met harpen
voor hem spelen.
Zoals een vader zich ontfermt
God, blijf voor ons zorgen,
over zijn jonge kindertjes,
zo doet de Heer dat met ons allen
als we hem kinderlijk en zuiver vrezen.
Hij kent ons arme soort,
God weet het, wij zijn slechts stof,
want zonder u komt er niets terecht
van al onze zaken.
we lijken op het gras dat wordt afgemaaid,
een bloem en vallend blad.
De wind hoeft er maar overheen te blazen
en het is er niet meer.
Wees dus onze bescherming en ons licht, en als onze hoop ons niet bedriegt,
dan zult u dat blijven.
Zo gaat de mens voorbij,
zijn einde nadert.
Welzalig hij die stevig en vast
op u en uw genade vertrouwt!
Maar alleen Gods genade
God, blijf voor ons zorgen,
staat vast en blijft in eeuwigheid,
bij zijn geliefde gemeente
die godvrezend klaar staat,
en die in zijn verbond blijft.
Hij heerst in het hemelrijk.
want zonder u komt er niets terecht
van al onze zaken.
Jullie sterke engelen
looft en dient God tegelijk,
om de grote Heer te eren,
verspreid zijn heilig woord;
Wees dus onze bescherming en ons licht, en als onze hoop ons niet bedriegt,
dan zult u dat blijven.
mijn ziel zal ook
overal zijn lof vermenigvuldigen.
Welzalig hij die stevig en vast
op u en uw genade vertrouwt!
Looft de daden van de Heer,
looft hem in zijn grote heerlijkheid!
Moge alles, wat adem heeft de Heer loven,
halleluja!
Credits
-
- Publicatiedatum
- 1 januari 2017
-
- Opnamedatum
- 14 mei 2016
-
- Locatie
- Grote Kerk, Naarden
-
- Dirigent
- Stephan MacLeod
-
- Sopraan
- Orlanda Velez Isidro, Klaartje van Veldhoven, Griet de Geyter, Aleksandra Lewandowska, Marjon Strijk, Hilde van Ruymbeke, Stephanie Pfeffer, Marta Paklar
-
- Alt
- Barabás Hegyi, Gemma Jansen, Elena Pozhidaeva, Bernadett Nagy, Marine Fribourg, Victoria Cassano McDonald
-
- Tenor
- Adriaan de Koster, Wolfgang Frisch, Guy Cutting, Diederik Rooker, Immo Schröder, Ronald Threels
-
- Bas
- Matthew Baker, Sebastian Myrus, Pierre-Guy Le Gall White, Martijn de Graaf Bierbrauwer, Michiel Meijer, Jelle Draijer
-
- Viool
- Shunske Sato, Sayuri Yamagata
-
- Altviool
- Staas Swierstra
-
- Cello
- Lucia Swarts
-
- Violone
- Robert Franenberg
-
- Hobo 1
- Martin Stadler
-
- Hobo 2
- Peter Frankenberg
-
- Taille
- Yongcheon Shin
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Theorbe
- Fred Jacobs
-
- Orgel
- Pieter-Jan Belder
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Regie
- Simon Aarden
-
- Regie-assistent
- Ferenc Soetman
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Micha de Kanter
-
- Audiomontage -en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Bart ten Harkel, Merijn Vrieling, Merlijn Dielemans, Chris Reichgelt, Martijn Struijf
-
- Licht
- Zen Bloot
-
- Lichtassistent
- Patrick Galvin
-
- Beeldtechniek
- Niels Cnossen
-
- Settechniek
- Marco Korzelius
-
- Datahandling
- Jesper Blok
-
- Projectmanager NEP
- Peter Ribbens
-
- Productie
- Marco Meijdam
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!