O hilf, Christe, Gottes Sohn
BWV 1084 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
Sint-Gertrudiskerk, Bergen op Zoom
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Verdwenen tertsen
Een koraal dat Bach herschreef toen hij het werk in Leipzig opnieuw uitvoerde
All of Bach draait vanzelfsprekend helemaal om Bach als componist, maar hij was natuurlijk ook dirigent van andermans muziek. Op Goede Vrijdag 1726 – een jaar voordat hij zijn eigen Matthäus-Passion ten gehore bracht – leidde Bach een uitvoering van de Markus-Passion van Reinhard Keiser. Hetzelfde werk had hij eerder in Weimar ook al uitgevoerd.
Toen Bach de passie van Keiser in Leipzig opnieuw opvoerde, maakt hij her en der wat aanpassingen. Een van deze veranderingen was de vervanging van de eerdere zetting van het koraal O hilf Christe, Gottes Sohn. In plaats van een vrij simpele harmonisatie schreef hij een nieuwe versie met harmonische en ritmische variatie. De aanleiding voor deze nieuwe versie was waarschijnlijk praktisch van aard: de in Leipzig gebruikte koraalmelodie was net wat anders dan die in Weimar.
Bachs nieuwe vierstemmige versie is op het eerste gezicht niet te onderscheiden van de vele andere vierstemmige koraalharmonisaties die we van hem kennen. Maar bij nadere beluistering begint er iets op te vallen: in verschillende akkoorden lijken noten te ontbreken. Dat valt vooral op in de tussentijdse slotakkoorden zonder terts (op ‘Gottes Sohn’, ‘meiden’ en ‘arm und schwach’). Deze ‘open’ akkoorden zonder grote of kleine terts, en dus zonder ‘kleur’, klinken wat archaïsch.
Dat kan een bewuste keuze zijn geweest, maar waarschijnlijk is er iets anders aan de hand. Keisers passie was geschreven voor een vijfstemmig strijkersbezetting. In Weimar dubbelden zowel de eerste als de tweede violen de sopraan in O hilf Christe, Gottes Sohn. De instrumentale partijen voor de uitvoering in 1726 zijn niet bewaard gebleven, maar het lijkt aannemelijk dat toen Bach een nieuwe versie van het koraal schreef, hij de eerste violen een zelfstandige partij gaf. Vioolpartij verdwenen, tertsen verdwenen.
- BWV
- 1084
- Titel
- O hilf, Christe, Gottes Sohn
- Genre
- koralen
- Tekstdichter
- Michael Weisse (1531)
- Eerste uitvoering
- 19 April 1726
- Bijzonderheden
- Dit koraal was opgenomen in de Markus-Passion, BWV 1116.2, een samengestelde passie op basis van het Markus-evangelie door waarschijnlijk Gottfried Keiser
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
O hilf, Christe, Gottes Sohn,
durch dein bitter Leiden,
dass wir dir stets untertan
all unzugend meiden,
deinen Tod und sein Ursach
fruchtbarlich bedenken,
dafür, wiewohl arm und schwach,
dir Dankopfer schenken!
Vertaling
O help, Christus, Zoon van God,
met uw bittere lijden
dat wij u altijd gehoorzamen,
alle ondeugd mijden,
uw dood en de oorzaak daarvan
met vrucht overdenken,
en u daarvoor, hoewel arm en zwak,
dankoffers schenken!
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 10 april 2025
-
- Opnamedatum
- 5 mei 2024
-
- Locatie
- Sint-Gertrudiskerk, Bergen op Zoom
-
- Sopraan
- Monica Monteiro
-
- Alt
- Bernadett Nagy
-
- Tenor
- Immo Schröder
-
- Bas
- Bram Trouwborst
-
- Regie
- Onno van Ameijde
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Jesper Blok, Jorne Tielemans
-
- Focus pull
- Glenn van Neerden
-
- Licht
- Jorne Tielemans, Patrick Galvin
-
- Projectmanager NEP
- Ron Vermeulen
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Productie
- Lisanne Marlou de Kok, Stephan Esmeijer
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!