Herr Gott, nun schleuss den Himmel auf
BWV 1092 uitgevoerd door Bart Jacobs
Sint-Bavokerk, Haarlem
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Een barokke grabbelton
Wankelend, springend, jubelend neemt Simeon afscheid van de wereld
‘Laß fahren, was auf Erden, will lieber selig werden.’ Met een lange, dalende notenkrans illustreert Bach tot slot van dit koraal het refrein van de tekst, het motto 'het leven op aarde was hard, maar in de hemel wacht verlossing' (in majeur!). De priester Simeon, die hier woorden in de mond krijgt gelegd, staat voor alle gelovige christenen als hij zich realiseert dat Jezus’ komst een cruciale wending betekent. Maar voor het zover is, combineert Bach allerlei motieven die hij als jonge organist uit zijn omgeving had opgepikt, met intrigerend resultaat. Statische akkoorden onderbroken door rusten, een simpele harmonisatie van de eerste koraalfrase en dan gewoon nóg eens die frase, nu begeleid door gebroken akkoorden. De loopjes als intermezzi zorgen voor een verwarrende luisterervaring. Als Bach dezelfde melodie enkele jaren later opnieuw gebruikt in het Orgelbüchlein, BWV 617, is het effect veel samenhangender – maar misschien ook wel minder avontuurlijk?
Neumeister Sammlung, BWV 1090-1120
Eind 1984 stond de Bach-wereld even op zijn kop. Dat jaar werden maar liefst 31 tot dan toe onbekende orgelstukken van Bach gevonden in de bibliotheek van Yale University. Ze staan in een manuscript van organist Johann Gottfried Neumeister (1756-1840) dat via Christian Heinrich Rinck en Lowell Mason in de Verenigde Staten terechtkwam. Vandaar ook de naam Neumeister Sammlung.
Neumeister schreef het grootste deel van zijn verzameling in 1790 over uit een veel ouder, verloren gegaan, manuscript. Hij selecteerde populaire en gevarieerde orgelkoralen die hij zelf kon spelen in een gewone kerkdienst. De hoofdmoot bestaat uit werken van twee neven van Bach, Johann Michael en Johann Christoph en van Bach zelf. Ook zijn er bewerkingen van onder meer Friedrich Wilhelm Zachow en Johann Pachelbel. Zo geeft Neumeister in zijn collectie een beeld van het repertoire dat Bach in zijn jonge jaren leerde kennen. Bachs eigen composities uit de Neumeister-collectie zijn erg oud, grotendeels van vóór 1708, waarschijnlijk zelfs van rond 1700, toen Bach dus een jaar of vijftien was. Later voegde Neumeister nog vijf veel jongere koralen toe van zijn eigen leraar, Georg Andreas Sorge.
Orgel
Deze opname is gemaakt op het beroemde Müller-orgel in de Grote of Sint-Bavokerk in Haarlem. Het is een zeer bijzonder instrument uit 1738. Zowel Georg Friedrich Händel als Wolfgang Amadeus Mozart reisden naar Haarlem af om dit orgel te bespelen! Händel was erg gecharmeerd van het bijzondere Vox Humana-register. Het orgel telt ruim 5000 pijpen, verdeeld over 64 registers, en heeft drie manualen en pedaal.
- BWV
- 1092
- Titel
- Herr gott, nun schleuss den Himmel auf
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Serie
- Neumeister Sammlung (orgel)
- Jaartal
- rond 1700
- Stad
- Ohrdruf? Arnstadt?
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 8 december 2017
-
- Opnamedatum
- 22 september 2016
-
- Locatie
- Grote of Sint-Bavokerk, Haarlem
-
- Organist
- Bart Jacobs
-
- Orgel
- Christian Müller, 1738
-
- Regie en beeldmontage
- Bas Wielenga
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Jeroen Simons, Bas Wielenga
-
- Licht
- Gregoor van de Kamp
-
- Interview
- Onno van Ameijde, Marloes Biermans
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!