Prelude en fuga in G groot
BWV 550 uitgevoerd door Matthias Havinga
Sint-Bavokerk, Haarlem
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Pedaliter
Dit stuk vereist pedaal, en hoe!
In een aantal van de vroegste bronnen voor deze uitbundige prelude en fuga wordt het eerste deel omschreven als een “praeludio in G-dur con pedal” dan wel een “praeludio pedaliter”. Nou is het gebruik van pedalen – de ‘toetsen’ van het orgel die met de voeten bediend worden – in een orgelstuk in Bachs tijd op zich niet echt bijzonder. De toevoeging lijkt op het eerste gezicht gewoon een handig achttiende-eeuws etiketje (let op: alleen speelbaar op orgels met pedalen!). Maar bij het luisteren volgt na twaalf maten een aha-erlebnis; je hoort een lange en bewegelijke pedaalsolo. Die vereist niet alleen meer dan een tweederangs dorpsorganist, maar ook meer dan een tweederangs dorpsorgel. De omvang van de solo beslaat meer dan twee octaven (van lage c tot hoge d), en dat was nog allerminst de norm destijds! Het orgel van de Grote of Sint-Bavokerk in Haarlem heeft zo’n omvangrijk pedaal, het heeft twee ‘pedaaltorens’, met pijpen van bijna 11 meter lang. Een logische keus dus van organist Matthias Havinga om dit stuk op dit instrument te spelen.
In de rest van het stuk, zowel in de prelude als in de fuga, zijn de voeten dan ook gelijkwaardig met de handen. Het pedaal wordt door het hele stuk heen in zijn volle omvang gebruikt. Er komt er zelfs nog één noot bovenop de hoogste noot van de solo. Het thema van de fuga is al even uitbundig als dat van de prelude en is gebaseerd op vergelijkbare motieven. Zonder al te gecompliceerde uitwijkingen naar verre toonsoorten beweegt de fuga zich vervolgens als een opgewekt barok perpetuum mobile richting het slot. En vlak voor dat slot gaan de voeten, met de handen in het kielzog, nog één keer van laag naar hoog en weer terug over de pedalen. Pedaliter inderdaad: punt gemaakt.
Orgel
Deze opname is gemaakt op het beroemde Müller-orgel in de Grote of Sint-Bavokerk in Haarlem. Het is een zeer bijzonder instrument uit 1738. Zowel Georg Friedrich Händel als Wolfgang Amadeus Mozart reisden naar Haarlem af om dit orgel te bespelen! Händel was erg gecharmeerd van het bijzondere Vox Humana-register. Het orgel telt ruim 5000 pijpen, verdeeld over 64 registers, en heeft drie manualen en pedaal.
- BWV
- 550
- Titel
- Prelude en fuga in G groot
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Jaartal
- 1708-1717?
- Stad
- Weimar?
Met steun van
The Miller Family Charitable Foundation
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 25 augustus 2017
-
- Opnamedatum
- 21 september 2016
-
- Locatie
- Sint-Bavokerk, Haarlem
-
- Organist
- Matthias Havinga
-
- Orgel
- Christian Müller, 1738
-
- Regie
- Bas Wielenga
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt
-
- Audiomontage -en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Bas Wielenga, Jeroen Simons
-
- Licht
- Gregoor van de Kamp
-
- Interview
- Onno van Ameijde, Marloes Biermans
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
-
- Met steun van
- The Miller Family Charitable Foundation
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!