Fughetta super:Dies sind die heil'gen zehn Gebot
BWV 679 uitgevoerd door Leo van Doeselaar
Waalse Kerk, Amsterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Daar ligt mijn vreugde
Hoe Bach een melodisch probleem bij de horens vat en een feestje bouwt
“Uw gebondseisen – dáár ligt mijn vreugde,” vertaalden Ida Gerhardt en Marie van der Zeyde Psalm 119 vers 16. Die eisen zijn uiteraard de tien geboden, terwijl een opgewekte overgave eraan volgens de catechismus een verplichting is. Het komt dus niet als een schok dat Bach na zijn serene, pastorale zetting van Luthers Dies sind die heil'gen zehn gebot, BWV 678, in dezelfde toonsoort een zeer levendige pendant schreef om de vreugde te onderstrepen achter het toch erg serieuze thema.
En nu we het toch over thema’s hebben: luister eens hoe een muzikaal problematische melodie – de eerste frase klinkt bijna helemaal op dezelfde noot – wordt omgezet in een dansante gigue en vervolgens een keurige vierstemmige fuga maakt. Opnieuw kiest Bach vanzelfsprekend voor tien keer het thema: vier gewone inzetten gevolgd door vier ondersteboven, dan een tussendeel dat volledig wordt beheersd door het springerige tegenthema en op de valreep nog gevolgd door twee gewone.
Vanwaar zo’n contrast tussen de twee koralen op dezelfde melodie, na elkaar opgenomen in de het derde deel van Bachs Clavier-Übung? Allereerst: Bach zou niet anders hebben gekund (muziek zonder contrasten bestaat niet in de Barok), maar het is ook interessant om op te merken dat de werken in Clavier-Übung III wellicht niet tegelijk ontstonden, zoals lang werd gedacht. Bach begon misschien al in 1735 aan de koralen met pedaal, tot hij de bundel met het oog op publicatie in 1739 sterk uitbreidde en onder meer zes koralen zonder pedal (manualiter) toevoegde. Zo hebben we nu tweemaal tien geboden, met een strikje eromheen.
Clavier-Übung
Bach publiceerde in Leipzig tussen 1731 en 1741 vier delen Clavier-Übung, een titel die Johann Kuhnau, zijn voorganger als Thomascantor, al eerder had gebruikt voor soortgelijke bundels met werk voor orgel en klavecimbel. De composities zijn zeer verschillend van aard en hebben, anders dan de titel doet vermoeden, een hoge moeilijkheidsgraad. Alle op dat moment gangbare stijlen, genres en technieken voor klavecimbel en orgel laat Bach de revue passeren, maar dan in de superieure vorm waar alleen hij het patent op had.
Clavier-Übung I (1731) bevat de zes partita's, BWV 825-830, Clavier-Übung II (1735) het Concerto nach italienischem Gusto, BWV 971 en de Ouverture nach französischer Art, BWV 831, en Clavier-Übung IV (1741) de Goldbergvariaties, BWV 988. Clavier-Übung III (1739) is als enige en omvangrijkste deel bestemd voor orgel en bevat voornamelijk koraalbewerkingen, dat wil zeggen orgelpreludes gebaseerd op Lutherse kerkliederen. Van ieder koraal maakte Bach twee versies: een voor groot orgel en een voor een kleiner orgeltype. De meeste koralen verwijzen naar de zes pijlers van de catechismus. Het is onduidelijk of Bach ze ook tijdens de dienst speelde, of dat hij er misschien voor eigen gebruik zijn muzikale ideeën in uitwerkte, zonder zicht op een publieke uitvoering.
- BWV
- 679
- Titel
- Fughetta super: Dies sind die heil'gen zehn Gebot
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Serie
- Clavier-Übung III
- Jaartal
- 1739
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 27 maart 2015
-
- Opnamedatum
- 24 juni 2014
-
- Locatie
- Waalse Kerk, Amsterdam
-
- Organist
- Leo van Doeselaar
-
- Orgel
- Christian Müller, 1734
-
- Productie
- Frank van der Weij
-
- Cameraregie
- Jan Van den Bossche
-
- Directors of photography
- Sal Kroonenberg, Ruben van den Broeke
-
- Grip
- Antoine Petiet
-
- Muziekproductie, montage en mix
- Holger Schlegel
-
- Beeldmontage
- Dylan Glyn Jones
-
- Kleurcorrectie
- Jef Grosfeld
-
- Productie-assistentie
- Marco Meijdam, Zoë de Wilde
-
- Interview
- Onno van Ameijde
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!