Vater unser im Himmelreich

BWV 683 door Leo van Doeselaar
Waalse Kerk, Amsterdam

Terug

Achter de muziek

Verhaal

Achtergrondvideo's

Credits

Een wonderlijk paar

Op een daverend en complex 'Onze Vader' volgt een dromerig gebed

Na de ‘canonische wurggreep’ van BWV 682, Bachs grote koraalbewerking van het Vater unser im Himmelreich met pedaal, is dit kleine werkje op dezelfde melodie als een frisse wind. Zonder enige opsmuk of onderbreking klinkt het lied in de bovenstem, begeleid door op en neer-lopende motieven en liggende noten die zo een helder akkoordschema maken. Al met al een heel ‘klassieke’ aanpak die lijkt op die van het (veel) oudere Orgelbüchlein. Dat lijkt te stroken met het idee dat deze bewerking al dateert uit Weimar en Bach erop teruggreep toen hij in 1739 koraalbewerkingen verzamelde voor het derde deel van zijn Clavier-Übung.
De loopjes vinden misschien hun oorsprong in de melodie op ‘und willst das beten von uns hab’n’ (‘u wilt dat wij bidden’) en inderdaad ademt de muziek in al z’n rechttoe-rechtaan eenvoud een sfeer van aandacht en bezinning.

Clavier-Übung
Bach publiceerde in Leipzig tussen 1731 en 1741 vier delen Clavier-Übung, een titel die Johann Kuhnau, zijn voorganger als Thomascantor, al eerder had gebruikt voor soortgelijke bundels met werk voor orgel en klavecimbel. De composities zijn zeer verschillend van aard en hebben, anders dan de titel doet vermoeden, een hoge moeilijkheidsgraad. Alle op dat moment gangbare stijlen, genres en technieken voor klavecimbel en orgel laat Bach de revue passeren, maar dan in de superieure vorm waar alleen hij het patent op had.

Clavier-Übung I (1731) bevat de zes partita's, BWV 825-830, Clavier-Übung II (1735) het Concerto nach italienischem Gusto, BWV 971 en de Ouverture nach französischer Art, BWV 831, en Clavier-Übung IV (1741) de Goldbergvariaties, BWV 988. Clavier-Übung III (1739) is als enige en omvangrijkste deel bestemd voor orgel en bevat voornamelijk koraalbewerkingen, dat wil zeggen orgelpreludes gebaseerd op Lutherse kerkliederen. Van ieder koraal maakte Bach twee versies: een voor groot orgel en een voor een kleiner orgeltype. De meeste koralen verwijzen naar de zes pijlers van de catechismus. Het is onduidelijk of Bach ze ook tijdens de dienst speelde, of dat hij er misschien voor eigen gebruik zijn muzikale ideeën in uitwerkte, zonder zicht op een publieke uitvoering.

BWV: 683
Titel: Vater unser im Himmelreich
Instrument: orgel
Genre: orgelwerken
Serie: Clavier-Übung III
Jaartal: publicatie in 1739
Stad: Weimar?/Leipzig
Bijzonderheden: De op dit koraal gebaseerde bewerking BWV 683a is niet van Bach zelf.

Achtergrondvideo's

Organist Leo van Doeselaar

“Leo van Doeselaar over het orgelregister dat de menselijke stem als een soort synthesizer imiteert.”

Teksten

Origineel

Vertaling

Credits

Publicatiedatum

17 april 2015
Opnamedatum

23 juni 2014
Locatie

Waalse Kerk, Amsterdam
Organist

Leo van Doeselaar
Orgel

Christian Müller, 1734
Productie

Frank van der Weij
Cameraregie

Jan Van den Bossche
Directors of photography

Sal Kroonenberg, Ruben van den Broeke
Grip

Antoine Petiet
Muziekproductie, montage en mix

Holger Schlegel
Beeldmontage

Dylan Glyn Jones
Kleurcorrectie

Jef Grosfeld
Productie-assistentie

Marco Meijdam, Zoë de Wilde

Ontdek