Vater unser im Himmelreich

BWV 682 uitgevoerd door Reitze Smits
Lutherse Kerk, Den Haag

Terug

Achter de muziek

Verhaal

Achtergrondvideo's

Credits

Frivole genoegens in het Onze Vader

Bach paste de nieuwste buitenlandse snufjes toe om Luthers loodzware boodschap te illustreren.

Deze koraalbewerking vraagt om een groot orgel; met twee manualen (klavieren) en pedaal. Door de twee daarop vertolkte melodiestemmen en een baspartij ontstaat in feite de vorm van een triosonate. De originele liedmelodie wordt zo uitbundig verfraaid dat die nauwelijks nog waarneembaar is. Maar vrolijkheid bieden die aan de Franse barokmuziek ontleende tierlantijnen niet. Op een ondergrond van doorgaande basnoten omknellen de twee bovenstemmen elkaar in een zwoegende canonische wurggreep waaruit kan worden opgemaakt dat dit gebed geen sinecure is. In Luthers tekst, bestaande uit negen zesregelige coupletten waarvan het Nederlandse ‘Onze Vader’ slechts ultrakort de hoofdpunten samenvat, wordt flink uitgeweid over de begrippen lijden, schuld, geduld, en gehoorzaamheid. De aaneenschakeling van moeizaam hikkende figuren en chromatische motiefjes zorgde ervoor dat de achttiende-eeuwse gelovige die achterliggende betekenislaag niet uit het oog verloor. Maar dat Bach er tegelijkertijd een razend moeilijke compositie van maakte, met referenties aan de nieuwste buitenlandse snufjes, zal de kenners tegelijkertijd een frivool genoegen hebben bezorgd.

Clavier-Übung
Bach publiceerde in Leipzig tussen 1731 en 1741 vier delen Clavier-Übung, een titel die Johann Kuhnau, zijn voorganger als Thomascantor, al eerder had gebruikt voor soortgelijke bundels met werk voor orgel en klavecimbel. De composities zijn zeer verschillend van aard en hebben, anders dan de titel doet vermoeden, een hoge moeilijkheidsgraad. Alle op dat moment gangbare stijlen, genres en technieken voor klavecimbel en orgel laat Bach de revue passeren, maar dan in de superieure vorm waar alleen hij het patent op had.

Clavier-Übung I (1731) bevat de zes partita's, BWV 825-830, Clavier-Übung II (1735) het Concerto nach italienischem Gusto, BWV 971 en de Ouverture nach französischer Art, BWV 831, en Clavier-Übung IV (1741) de Goldbergvariaties, BWV 988. Clavier-Übung III (1739) is als enige en omvangrijkste deel bestemd voor orgel en bevat voornamelijk koraalbewerkingen, dat wil zeggen orgelpreludes gebaseerd op Lutherse kerkliederen. Van ieder koraal maakte Bach twee versies: een voor groot orgel en een voor een kleiner orgeltype. De meeste koralen verwijzen naar de zes pijlers van de catechismus. Het is onduidelijk of Bach ze ook tijdens de dienst speelde, of dat hij er misschien voor eigen gebruik zijn muzikale ideeën in uitwerkte, zonder zicht op een publieke uitvoering.

BWV: 682
Titel: Vater unser im Himmelreich
Instrument: orgel
Genre: orgelwerken
Serie: Clavier-Übung III
Jaartal: 1739
Stad: Leipzig

Achtergrondvideo's

Organist Reitze Smits

“J+S+B+A+C+H = 41Reitze Smits laat horen wat er in maat 41 gebeurt.”

Teksten

Origineel

Vertaling

Credits

Publicatiedatum

16 mei 2014
Opnamedatum

29 november 2013
Locatie

Lutherse Kerk, Den Haag
Organist

Reitze Smits
Registrant

Arjan de Vos
Orgel

Johann Heinrich Hartmann Bätz, 1762
Productie

Frank van der Weij
Cameraregie

Jan Van den Bossche
Directors of photography

Jorrit Garretsen, Sal Kroonenberg
Muziekproductie, montage & mix

Holger Schlegel
Beeldmontage

Dylan Glyn Jones
Kleurcorrectie

Jef Grosfeld
Productie-assistentie

Imke Deters, Zoë de Wilde

Ontdek

Christ, unser Herr, zum Jordan kam

orgelwerken, BWV 684