Aus tiefer Not schrei ich zu dir
BWV 686 uitgevoerd door Leo van Doeselaar
Freiberger Dom Sankt Marien, Freiberg, Duitsland
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Vol op het orgel
Een zesstemmig boetekleed
Deze monumentale orgelbewerking van het Lutherse kerklied Aus tiefer Not schrei ich zu dir vertegenwoordigt binnen het derde deel van het Clavier-Übung de biecht in Luthers Kleine Catechismus (oftewel: geloofsleer). De tekst en melodie zijn Luthers eigen versie van de traditionele boetepsalm De profundis clamavi. In de catechismus wordt uitgelegd dat het eerste deel van de biecht bestaat uit het bekennen van je zonden. En dat gebeurt in dit lied. De genade volgt in BWV 687.
In het overzicht van stijlen en technieken dat Bach in het derde deel van de Clavier-Übung tentoonspreidt, is BWV 686 het ultieme voorbeeld van de stile antico: de strenge, op vocale muziek geënte ‘motetstijl’ uit de zestiende eeuw. Hier is geen ruimte voor frivoliteiten. Binnen tien maten omhult Bach ons met een sonoor zesstemmig boetekleed – verweven met opeenvolgende delen van koraalmelodie, en geborduurd met klagende motieven en momenten van harmonische vertwijfeling.
Op de vraag welke zonden we moeten opbiechten, geeft Luther in zijn catechismus het antwoord dat we “voor God ons van alle zonden rekenschap moeten geven, ook die waarvan we ons niet bewust zijn”. Deze alomvattendheid klinkt door in BWV 686: niet alleen schreef Bach nergens anders een zesstemmige koraalbewerking voor orgel, ook vraagt hij expliciet om het ‘organo pleno’ (volle orgel) en zelfs een uitzonderlijk ‘pedale doppio’ (dubbel pedaal) waarin beide voeten ieder een eigen stem spelen. Een vollediger boetedoening is moeilijk denkbaar.
Clavier-Übung
Bach publiceerde in Leipzig tussen 1731 en 1741 vier delen Clavier-Übung, een titel die Johann Kuhnau, zijn voorganger als Thomascantor, al eerder had gebruikt voor soortgelijke bundels met werk voor orgel en klavecimbel. De composities zijn zeer verschillend van aard en hebben, anders dan de titel doet vermoeden, een hoge moeilijkheidsgraad. Alle op dat moment gangbare stijlen, genres en technieken voor klavecimbel en orgel laat Bach de revue passeren, maar dan in de superieure vorm waar alleen hij het patent op had.
Clavier-Übung I (1731) bevat de zes partita's, BWV 825-830, Clavier-Übung II (1735) het Concerto nach italienischem Gusto, BWV 971 en de Ouverture nach französischer Art, BWV 831, en Clavier-Übung IV (1741) de Goldbergvariaties, BWV 988. Clavier-Übung III (1739) is als enige en omvangrijkste deel bestemd voor orgel en bevat voornamelijk koraalbewerkingen, dat wil zeggen orgelpreludes gebaseerd op Lutherse kerkliederen. Van ieder koraal maakte Bach twee versies: een voor groot orgel en een voor een kleiner orgeltype. De meeste koralen verwijzen naar de zes pijlers van de catechismus. Het is onduidelijk of Bach ze ook tijdens de dienst speelde, of dat hij er misschien voor eigen gebruik zijn muzikale ideeën in uitwerkte, zonder zicht op een publieke uitvoering.
- BWV
- 686
- Titel
- Aus tiefer Not schrei ich zu dir
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Serie
- Clavier-Übung III
- Jaartal
- 1739
- Stad
- Leipzig
Met steun van
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 31 augustus 2023
-
- Opnamedatum
- 15 september 2020
-
- Locatie
- Freiberger Dom Sankt Marien, Freiberg, Duitsland
-
- Organist
- Leo van Doeselaar
-
- Orgel
- Gottfried Silbermann, 1711-1714
-
- Regie en beeldmontage
- Robin van Erven Dorens
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Robin van Erven Dorens, Onno van der Wal
-
- Licht
- Ernst-Jan Thieme
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Interview
- Robin van Erven Dorens, Marloes Biermans
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
-
- Met steun van
- MWH4impact
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!