Ihr werdet weinen und heulen
BWV 103 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Shunske Sato
Waalse Kerk, Amsterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Lijden is zeker, verlossing de vraag
Bachs meest excentrieke cantatedeel biedt nauwelijks houvast
Jezus kiest – in de woorden van Johannes – voor beelden boven uitleg, tot grote frustratie van zijn leerlingen. Nadat hij hun in ongrijpbare bewoordingen zijn dood en wederopstanding aankondigt, spreekt hij: “Je zult huilen en weeklagen, terwijl de wereld blij zal zijn. Je zult bedroefd zijn, maar je verdriet zal in vreugde veranderen.” Helder? Allerminst, en Bach onderstreept de verwarring van de leerlingen in zijn openingskoor juist op die woorden, die de predikant in Bachs tijd vlak voor de cantate voorgelezen zou hebben.
‘Weinen und heulen’ doen extreem veel pijn bij Bach, en juist dat maakt dit deel (en deze contrastrijke thematiek) zo op en top barok. Wie weleens in verwarring raakt van de term ‘chromatiek’, het emotionele spelen met halvetoonsafstanden, vindt hier een van Bachs duidelijkste voorbeelden. Hoor de notenslierten op ‘weinen’ op- en neerwaarts schuren. Of voel hoe ‘heulen’ snakt naar de volgende ‘veilige’ noot. De spanning wordt bijna te veel.
Rondom al dat harmonisch gewemel slaat Bach een montere toon aan: de lange instrumentale inleiding wordt later ook het bedje voor wat lijkt op een jubelzang. Middenin valt het koor plots stil voor een dramatisch recitatief (voor Jezus zelf?), uiteraard opnieuw vol schrijnende chromatiek.
Bach leende de tekst van de twee volgende aria’s met recitatief bij Christiana Mariana von Ziegler, die op latere leeftijd een spil was geworden in de Leipziger cultuurscene als muzikant en dichter. Om het contrast tussen droefenis en vreugde maar zo scherp mogelijk te stellen, hanteerde hij echter enthousiast de schaar en maakte zo Zieglers rijmschema en subtiele verlichtingsbeeldtaal onherkenbaar. De vanaf het begin imposant solerende blokfluit maakt in de tenoraria plaats voor een trompet, perfect passend bij Jezus’ heldhaftige offer. De cantate besluit met een rustig dankkoraal.
- BWV
- 103
- Titel
- Ihr werdet weinen und heulen
- Genre
- cantates
- Jaartal
- 1725
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- Christiane Mariane von Ziegler
- Bestemming
- Zondag Jubilate
- Eerste uitvoering
- 22 april 1725
- Hergebruik
- 15 april 1731
Met steun van
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
1. Chor
Ihr werdet weinen und heulen,
aber die Welt wird sich freuen.
Ihr aber werdet traurig sein.
Doch eure Traurigkeit
soll in Freude verkehret werden.
2. Rezitativ (Tenor)
Wer sollte nicht in Klagen untergehn,
wenn uns der Liebste wird entrissen?
Der Seelen Heil,
die Zuflucht kranker Herzen
acht' nicht auf unsre Schmerzen.
3. Arie (Alt)
Kein Arzt ist außer dir zu finden,
ich suche durch ganz Gilead;
wer heilt die Wunden meiner Sünden,
weil man hier keinen Balsam hat?
Verbirgst du dich, so muß ich sterben.
Erbarme dich, ach, höre doch!
Du suchest ja nicht mein Verderben,
wohlan, so hofft mein Herze noch.
4. Rezitativ (Alt)
Du wirst mich nach der Angst
auch wiederum erquicken;
so will ich mich zu deiner Ankunft schicken,
ich traue dem Verheißungswort,
daß meine Traurigkeit
in Freude soll verkehret werden.
5. Arie (Tenor)
Erholet euch, betrübte Sinnen,
ihr tut euch selber allzu weh.
Laßt von dem traurigen Beginnen,
eh ich in Tränen untergeh,
Mein Jesus läßt sich wieder sehen,
o Freude, der nichts gleichen kann:
wie wohl ist mir dadurch geschehen,
nimm, nimm mein Herz zum Opfer an.
6. Choral
Ich hab dich einen Augenblick,
o liebes Kind, verlassen;
sieh aber, sieh, mit großem Glück
und Trost ohn alle Maßen
will ich dir schon die Freudenkron
aufsetzen und verehren.
Dein kurzes Leid soll sich in Freud
und ewig Wohl verkehren.
Vertaling
1. Koor
Jullie zullen huilen en weeklagen,
maar de wereld zal blij zijn.
En jullie zullen bedroefd zijn,
maar jullie droefheid
zal in vreugde veranderen.
2. Recitatief (tenor)
Wie zou niet in geklaag ten onder gaan
als de liefste van ons wordt weggerukt?
Het heil van de zielen,
de toevlucht van zieke harten
heeft geen aandacht voor onze pijn.
3. Aria (alt)
Er is geen andere arts te vinden dan u,
ik zoek heel Gilead af;
wie geneest de wonden van mijn zonden,
want hier is geen balsem.
Als u zich verbergt, dan moet ik sterven.
Ontferm u, ach, luister toch!
U bent immers niet uit op mijn ondergang,
welnu, dan blijft mijn hart nog hopen.
4. Recitatief (alt)
U zult mij na de angst
ook weer verkwikken;
daarom wil ik mij instellen op uw komst,
ik vertrouw op uw belofte
dat mijn droefheid
in vreugde zal veranderen.
5. Aria (tenor)
Fleur op, bedroefde zinnen,
jullie doen jezelf te veel pijn.
Houd op met treuren
voordat ik in tranen onderga.
Mijn Jezus laat zich weer zien,
o, vreugde, met niets te vergelijken,
wat heeft dat mij veel goed gedaan,
neem, neem mijn hart als offer aan.
6. Koraal
Ik heb je een ogenblik,
lief kind, verlaten;
maar kijk, kijk, met groot geluk
en mateloze troost
wil ik je nu de vreugdekroon
als eer opzetten.
Je korte lijden zal in vreugde
en eeuwig geluk veranderen.
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 22 juni 2023
-
- Opnamedatum
- 28 mei 2021
-
- Locatie
- Waalse Kerk, Amsterdam
-
- Viool en leiding
- Shunske Sato
-
- Alt
- Alex Potter
-
- Tenor
- Daniel Johanssen
-
- Ripieno sopraan
- Lauren Armishaw, Marta Paklar, Amelia Berridge
-
- Ripieno alt
- Sofia Gvirts, Bernadett Nagy
-
- Ripieno tenor
- Adriaan de Koster, Immo Schröder
-
- Ripieno bas
- Matthew Baker, Pierre-Guy Le Gall White, Michiel Meijer
-
- Viool 1
- Sayuri Yamagata, Annelies van der Vegt, Andrew Wong
-
- Viool 2
- Pieter Affourtit, Anneke van Haaften, Manja Kruidhof-Okkerse
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Deirdre Dowling
-
- Cello
- Lucia Swarts, Barbara Kernig
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Oboe d’amore
- Rodrigo Lopez Paz, Katharina Verhaar
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Blokfluit
- Pieter-Jan Belder
-
- Trompet
- Robert Vanryne
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Regie en camera
- João MB Costa
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Santiago Rodriguez, Milo McCafferty, Oscar Widl, Enzo Dumettier
-
- Licht
- Zen Bloot
-
- Grip
- Patrick Galvin, Harm Bredero, Sven Deen
-
- Regieassistent
- Santiago Rodriguez
-
- Beeldmontage
- Rob Gradisen, Robin van Erven Dorens
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Productie concert
- Imke Deters
-
- Productie opname
- Jessie Verbrugh
-
- Met steun van
- MWH4impact
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!