Wie schön leuchtet der Morgenstern
BWV 739 uitgevoerd door Theo Jellema
Stiftskirche St. Georg, Goslar-Grauhof
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Jeugdige uitbundigheid
Vol optimisme laat Bach de hogere regionen van het orgel jubelen
‘Schön’, ‘süsse’, ‘lieblich’, ‘freundlich’, ‘herrlich’, ‘gross’, ‘ehrlich’, ‘reich’, ‘hoch’ en ‘prächtig’. Met die woorden wordt de morgenster uit de titel van deze koraalbewerking bezongen. Meestal is het Venus, de planeet die vlak voor de dageraad helder aan de hemel staat, die zo genoemd wordt. Hier verwijst morgenster uiteraard naar Jezus Christus.
De prachtige, optimistische tekst wordt treffend gematcht door de muziek, die van begin tot eind het orgel in de hogere regionen laat jubelen. Zodanig, dat van de oorspronkelijke melodie, die in lange noten eerst bovenin en daarna in het pedaal klinkt, weinig te ontwaren valt. Als koraalvoorspel is deze bewerking met zijn circa vijf minuten aan de lange kant, waardoor veel is gespeculeerd over een eventuele andere bestemming. Gezien de verschillende variatieachtige en op zichzelf staande omspelingen die achter elkaar klinken, zou je dit een ‘vrije’ koraalfantasie kunnen noemen naar het voorbeeld van Buxtehude en tijdgenoten.
Papieranalyse heeft uitgewezen dat het stuk tussen 1703 en 1709 moet zijn genoteerd. De partituur is Bachs oudst bewaarde handschrift. Vanuit dit handschrift is eenvoudig de gedachtesprong gemaakt naar Bachs vermaarde tocht in 1705, toen hij naar Noord-Duitsland trok om de beroemde organist Dietrich Buxtehude te horen spelen. Wilde hij dit stuk wellicht aan de grote meester laten zien, of is het misschien een compositie waarin de jonge Bach uiting gaf aan de in Lübeck opgedane inspiratie? Dat hij ook hier al zijn voorbeelden overtrof moge duidelijk zijn. “De jeugdige uitbundigheid,” schrijft Bachbiograaf Christoph Wolff, “grenst hier en daar aan de overdrijving.” Vooral de wulpse ‘coda’ in de slotmaten zal menigeen in het verkeerde keelgat zijn geschoten. In elk geval is Bach trots geweest op deze koraalfantasie, die hij in een nette kopie altijd heeft bewaard.
- BWV
- 739
- Titel
- Wie schön leuchtet der Morgenstern
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Jaartal
- ca. 1705
- Stad
- Arnstadt?
- Bijzonderheden
- De bewerking behoort tot de groep van enkele tientallen verspreide orgelkoralen van Bach die niet kunnen worden herleid tot een ontstaansdatum of bestemming.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 7 juli 2017
-
- Opnamedatum
- 24 augustus 2015
-
- Locatie
- Stiftskirche St. Georg, Goslar-Grauhof
-
- Organist
- Theo Jellema
-
- Orgel
- Christoph Treutmann, 1731
-
- Cameraregie en montage
- Onno van Ameijde
-
- Camera
- Maarten van Rossem, Onno van Ameijde
-
- Muziekproductie, montage en mix
- Holger Schlegel
-
- Interview
- Onno van Ameijde
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!