'Engelse' suite nr. 1 in A groot
BWV 806 uitgevoerd door Aline Zylberajch
in het Huis Bartolotti, Amsterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Speelplezier
Een tomeloze opeenvolging van deeltjes
Het zwierige, quasi-geïmproviseerde gebaar waarmee deze Suite in A groot — en daarmee de hele set van zes ‘Engelse’ suites — begint, klinkt als een enthousiast welkom, een uitnodiging. In vergelijking met andere sets klaviermuziek van Bach die duidelijker een functie als lesmateriaal voor zijn kinderen en studenten hadden, of die demonstraties van zijn compositorisch meesterschap waren, lijken de ‘Engelse’ suites vooral te gaan om speelplezier.
Bij deze eerste suite is dat nog het meest duidelijk. Bach begint met een relatief kort preludium dat niet uitgroeit tot een groots concert zoals in de andere suites. Dan volgt een tomeloze opeenvolging van deeltjes (tien in totaal, meer dan de andere suites). Eén courante? Nee, twee! Eén double? Nee, weer twee! Eén bourrée dan? Ook twee! Dat was een bewuste keuze.
Door een vroegere versie van de suite weten we dat Bach één van de twee doubles (variaties) van de tweede courante en ook de tweede bourrée later pas toevoegde. Niet toevallig is juist die tweede bourrée het enige deeltje dat in een mineurtoonsoort staat. Zo brengt Bach richting het einde van de suite toch nog even een donkerdere contrastkleur aan in het verder stralende geheel.
Het verbaast dan ook niet dat van de zogenaamde ‘Engelse’ suites naast Bachs eigen manuscript meer dan dertig andere geschreven achttiende-eeuwse bronnen bekend zijn. Sommige waren in bezit van Bachs jongere collega’s, zoals Johann Agricola (1720-1774), Johann Kirnberger (1721-1783), Carl Fasch (1736-1800), etc. Nog weer andere handschriften waren in bezit van Mozarts zoon Franz Xaver Mozart en van de Nederlandse muziekliefhebber en diplomaat in keizerlijke dienst Gottfried van Swieten (1733-1803). Ook Robert Schumann en Johannes Brahms kenden, speelden en bestudeerden de ‘Engelse’ suites. Ze verdwenen nooit van het repertoire van zowel professionals als amateurs.
En ook nu nog is bladmuziek van de ‘Engelse’ suites in menige muziekkast te vinden. Het begin van de eerste ‘Engelse’ suite nodigt nog altijd uit: tot spelen, tot luisteren, tot nog meer Bach ontdekken...
‘Engelse’ suites, BWV 806-811
De zes ‘Engelse’ suites zijn waarschijnlijk gecomponeerd tussen 1710 en 1720 en in ieder geval vóór de ‘Franse’ suites en de partita’s. Waarom ze ‘Engels’ worden genoemd blijft enigszins onduidelijk. Ze zouden volgens de eerste Bach-biograaf Forkel opgedragen zijn aan een niet nader genoemde Engelse aristocraat. Er wordt ook een stilistische link gelegd met de zes klavecimbelsuites van de Franse componist Charles Dieupart die in Londen woonde. En op de titelpagina van de kopie van Bachs jongste zoon, de eveneens in Londen wonende Johann Christian, staat ‘fait pour les anglois’.
Maar net zoals Bachs overige suites voor klavier, zijn de 'Engelse' suites vooral een synthese van Duitse, Italiaanse en Franse stijlelementen. In zekere zin zijn ze meer Frans dan de zogenaamde ‘Franse’ suites. Zo beginnen ze alle zes met een uitgebreid preludium, naar het voorbeeld van de Franse luitsuites. Dan volgt de klassieke reeks van gestileerde dansen: allemande, courante, sarabande en gigue, met tussen die laatste twee een vrije keuze uit de gavotte, bourrée, passepied of het menuet.
Opnamelocatie: het Huis Bartolotti
Deze opname is gemaakt in het Huis Bartolotti, Herengracht 170 en 172. In het achterhuis van nr. 170 woonde en werkte van 1974 tot aan zijn dood in 2012 klavecinist, organist en dirigent Gustav Leonhardt. Leonhardt was een van de pioniers van de oudemuziekpraktijk in Nederland en is als docent en inspiratiebron bepalend geweest voor veel klavecinisten.
Het Huis Bartolotti is een van de meest imposante panden in de Amsterdamse Grachtengordel. Het werd omstreeks 1620 als woonhuis gebouwd in opdracht van de schatrijke zakenman Willem van den Heuvel, die veel geld had geërfd van een kinderloze aangetrouwde oom die uit Bologna kwam en Giovanni Battista Bartolotti heette. Het ontwerp, in Hollandse Renaissance-stijl, was hoogstwaarschijnlijk afkomstig van de Amsterdamse stadsarchitect Hendrick de Keyser.
Door de eeuwen heen onderging het huis een splitsing en verschillende moderniseringen. Prachtige historische versieringen van de verschillende renovaties zijn nog steeds zichtbaar. Het Huis Bartolotti kwam in twee delen in bezit van Vereniging Hendrick de Keyser, die er thans haar kantoor heeft.
- BWV
- 806
- Titel
- Suite in A groot
- Bijnaam
- 'Engelse' suite nr. 1
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Engelse suites (klavier)
- Jaartal
- 1710-1720
- Stad
- Köthen?
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 18 februari 2021
-
- Opnamedatum
- 5 juli 2019
-
- Locatie
- Huis Bartolotti, Amsterdam
-
- Klavecinist
- Aline Zylberajch
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera, licht
- Danny Noordanus
-
- Datahandling, camera- en lichtassistent
- Eline Eestermans
-
- Productie
- Jessie Verbrugh, Marco Meijdam
-
- Met dank aan
- Vereniging Hendrick de Keyser
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!