Das Wohltemperirte Clavier II nr. 2 in c klein
BWV 871 uitgevoerd door Christine Schornsheim
in het Anatomiegebouw, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Schoolvoorbeeld met impact
Onder Bachs vlugge vingers wordt zelfs puur contrapunt expressief
Rusteloos geven de twee stemmen in de Prelude het muzikale materiaal aan elkaar door, snelle loopjes afwisselend met een begeleiding vol sprongen. De vorm doet denken aan bijvoorbeeld de eerste Inventie, BWV 772. Ook de fuga heeft iets educatiefs als een voorbeeld van ‘partimento’, een soort schematische methode om een muzikaal motief interessant aan te kleden.
Wat doen twee analytische werken, bijna vingeroefeningen, dan in het tweede deel van het Wohltemperirte Clavier? Simpel: wat wij lezen puur als een artistiek hoogtepunt, was voor Bach minstens even belangrijk als leerboek voor zijn studenten, een staalkaart van ideeën en stijlen – mooi om dit werk een plek te geven in het Anatomiegebouw, van oudsher een centrum van onderzoek en onderwijs. Dit tweeluik in c klein vervult dus een heel specifieke functie, die in dat grote overzicht niet kon ontbreken, en blijkbaar lag die keuze al in het begin van de samenstelling van de collectie vast.
De vierstemmige Fuga zet de luisteraar op het verkeerde been. Al na drie thema-inzetten lijkt de expositie voorbij en volgt een forse passage van ‘vrij spel’ met behalve enkele fel clashende dissonanten niet al te veel spektakel. De tweede helft begint dan met niet alleen een omgekeerd thema (verderop in de tenor), maar in antwoord op de sopraan ook een versie in half tempo in de alt. Pas dan, op twee derde van het stuk en te midden van allerlei halve thema’s, zet de bas in, eerst met dat trage thema in augmentatio, en vrijwel direct erna de omkering. Met nauwelijks een kans om zich te bewijzen landt de bas vervolgens op een orgelpunt richting een prachtig arpeggio slot. Hier tellen vooral de structuur en de expressieve kracht van harmonie, meer dan weelderig contrapunt.
WTC II
Bachs eerste boek met Preludes en fuga’s in alle toonsoorten namen we op bij 24 verschillende spelers thuis. Voor dit tweede deel, geheel uitgevoerd door Christine Schornsheim, kozen we 12 heel verschillende Utrechtse locaties, om de 900ste verjaardag van onze thuisstad te vieren.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 871
- Titel
- Prelude en fuga in c klein
- Bijnaam
- nr. 2 uit Das Wohltemperirte Clavier II
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier II
- Jaartal
- ca. 1740
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 8 september 2022
-
- Opnamedatum
- 20 april 2022
-
- Locatie
- Anatomiegebouw, Utrecht
-
- Klavecinist
- Christine Schornsheim
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera, licht
- Danny Noordanus
-
- Datahandling
- Stefan Ebels
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Producent
- Josine Olgers
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!