Das Wohltemperirte Clavier II nr. 14 in fis klein
BWV 883 uitgevoerd door Christine Schornsheim
in de Fundatie van Renswoude, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Al het goede…
Midden in het Clavier schuilt een verrassend toegankelijk hoogstandje
In de barok associeerde men de toonsoort fis klein vaak met nostalgische melancholie. En in die sfeer schreef Bach deze 14e prelude van het Wohltemperirte Clavier. De prelude doet aan als een gevoelig arioso (een tussenvorm van een recitatief en een aria, in dit geval instrumentaal). De melodie in de rechterhand komt prachtig solistisch uit, bijna alsof het op een apart instrument gespeeld wordt. De lead is in dialoog met de zachte swing van de begeleiders, met een dramatische pauze op tweederde van het stuk. Drie dingen bepalen het karakter van de prelude: de relaxte triolen, de dalende sprong in de kop van het thema, en het spel van spannende overbindingen.
Maar dan komt het echte proefstuk: de enige tripelfuga in het Wohltemperirte Clavier II. Zo’n krachttoer – een fuga rond drie thema’s - vergt de nodige planning. Elk van de drie thema’s vereist een passend tegenthema en idealiter sluiten al die lijnen ook nog eens mooi op elkaar aan. Zo’n geleerde fuga kun je zien als een stijloefening of een mathematische puzzel. Dit alles klinkt allemaal nogal technisch, maar wees gerust: Bach schreef juist een heel toegankelijk stuk muziek.
Om de contrasterende karakters volop te laten zien, krijgt elk thema een eigen expositie. Het eerste thema zit vol verspringende ritmes en grote sprongen die later in elkaar schuiven tot interessante dissonanten. Dit wat raadselachtige thema blijkt een ondertoon voor de hele fuga, in steeds weer een andere context. Het tweede thema (vanaf 4.10 min) vloeit al wat meer, maar draait nog altijd rond losse beweginkjes, versterkt door de overlappende inzetten bij de introductie (stretto). Het derde thema (vanaf 5.14 min) stroomt als een waterval en kan eindeloos worden uitgesponnen. Een kans die Bach in de rest van de fuga niet laat liggen. Het slot is een vernuftige combinatie van al dit materiaal, met vooral de tegenstelling tussen de hortende bewegingen van het eerste thema, en de lange slingers van het derde.
WTC II
Bachs eerste boek met Preludes en fuga’s in alle toonsoorten namen we op bij 24 verschillende spelers thuis. Voor dit tweede deel, geheel uitgevoerd door Christine Schornsheim, kozen we 12 heel verschillende Utrechtse locaties, om de 900ste verjaardag van onze thuisstad te vieren.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 883
- Titel
- Prelude en fuga in fis klein
- Bijnaam
- nr. 14 uit Das Wohltemperirte Clavier II
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier II
- Jaartal
- 1739/1740
- Stad
- Leipzig
Met financiële steun van
Kevin Du
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 23 februari 2023
-
- Opnamedatum
- 25 september 2022
-
- Locatie
- De Fundatie van Renswoude, Utrecht
-
- Klavecinist
- Christine Schornsheim
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Danny Noordanus
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Producent en datahandling
- Marieke de Blaay
-
- Met financiële steun van
- Kevin Du
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!