Das Wohltemperirte Clavier II nr. 16 in g klein
BWV 885 uitgevoerd door Christine Schornsheim
in Acanthus Antiquariaat, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Kloek ploegen
Mathematicus Bach vertaalt de stile antico-regels naar de moderne tijd
Bach noteerde maar zelden een tempo boven zijn klaviermuziek. Dat hoefde ook niet, want iedereen met een beetje smaak voelde intuïtief aan hoe snel een sarabande of courante moest klinken. Of hoe een bepaald ritme een werk in een bepaald genre plaatste. Als we dus wél zo’n aanduiding tegenkomen - zoals hier ‘Largo’ oftewel breed - dan wilde Bach een mogelijke verwarring wegnemen. Het ‘gepuncteerde’ of springerige ritme van deze prelude past bijvoorbeeld bij uitstek bij een majestueuze ‘Franse’ ouverture. Maar, niet hier, in deze nummer 16 uit het Wohltemperirte Clavier II.
Christine Schornsheim schetst de sfeer van deze prelude als ‘wanhopig, melancholisch en streng’. Nogal een contrast met de lichte kost in G groot van BWV 884. Breed – largo - geïnterpreteerd rekt het ritme in deze prelude de tijd op. Deze deining versterkt Bach nog meer door overgebonden dissonanten en wonderlijke harmonische stappen.
De bijhorende fuga is even sober, academisch zelfs. De stelling die Bach hier wil bewijzen is voor de meeste moderne oren eigenlijk hogere wiskunde. Het komt hierop neer: als elk fugathema zo is bedacht dat je het volgens de regels van het contrapunt kan manipuleren, dan stelt Bach hier enkele van die regels op de proef met ‘verboden’ combinaties. Want hij wist: zo wordt een droge fuga juist expressiever. Wat wij vooral horen is een kloeke fuga op een intrigerend thema – een meezinger bijna. En oren open, want op ongeveer driekwart gebeurt iets echt wonderlijks. De lucht klaart op als de vier stemmen plots samenklitten in paren: een resultaat van Bachs geniale constructie, voordat de beweging op weg naar de climax tweemaal stokt. Een krachtig retorisch gebaar.
WTC II
Bachs eerste boek met Preludes en fuga’s in alle toonsoorten namen we op bij 24 verschillende spelers thuis. Voor dit tweede deel, geheel uitgevoerd door Christine Schornsheim, kozen we 12 heel verschillende Utrechtse locaties, om de 900ste verjaardag van onze thuisstad te vieren.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 885
- Titel
- Prelude en fuga nr. 16 in g klein
- Bijnaam
- nr. 16 uit Das Wohltemperirte Clavier II
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier II
- Jaartal
- 1739/1740
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 23 maart 2023
-
- Opnamedatum
- 24 september 2022
-
- Locatie
- Acanthus Antiquariaat, Utrecht
-
- Klavecinist
- Christine Schornsheim
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Danny Noordanus
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Producent
- Marieke de Blaay
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!