'Brandenburgs' concert nr. 2 in F groot
BWV 1047 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Shunske Sato
TivoliVredenburg, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Een glansrol voor de trompettist
Bach laat iedereen aan zijn trekken komen
Net als de set ‘Brandenburgse’ concerten als geheel, is ook dit een concert voor meerdere instrumenten: een kwartet van trompet, hobo, blokfluit en viool wordt begeleid door een ensemble van strijkers en continuo. De noten op papier doen vermoeden dat alle vier de solisten gelijk zijn. En natuurlijk draait het om samenspel en een afgewogen balans. Maar toch, één solist is ‘meer gelijk’ dan de anderen: de trompet trekt onmiskenbaar de aandacht.
Die trompetpartij is al eeuwen een lastige kwestie. Musicologisch lastig en technisch lastig. Voor welk soort trompet was die partij precies? En op welke toonhoogte klonken de geschreven noten? In ieder geval was de partij voor een ongekend virtuoze speler van de clarino, de hoge baroktrompet (zonder vingergaatjes!). In Bachs tijd zal de trompetist dus zonder meer de ster van dit concert zijn geweest. In de achtergrondvideo legt trompettist Mark Geelen meer uit over dat instrument (en de moderne versie mét vingergaatjes die nu gebruikt wordt).
Al kort na Bachs dood leverde dat problemen op, want deze virtuoze trompetkunst verdween in rap tempo. Al rond 1755, toen de musicus Christian Friedrich Penzel losse partijen kopieerde, schreef hij op het titelblad van de trompetpartij “Tromba o corno conc.” (Trompet of concerterende hoorn”), en boven het derde deel nog explicieter “Tromba o vero corna da caccia” (trompet dan wel jachthoorn).
Ondanks de glansrol van de trompettist zorgt Bach toch dat het evenwicht niet te veel vestoord raakt. In het langzame middendeel kan de trompettist op adem komen en verschuift de aandacht naar de andere drie solisten. En zelfs contrabassist Robert Franenberg voelt zich niet vergeten, zo vertelt hij in de bijbehorende documentaire. Af en toe verplaatst Bach een muzikaal ‘solothema’ met snelle noten naar de bassen. Zo komt iedereen aan zijn trekken.
'Brandenburgse' concerten, BWV 1046-1051
In maart 1721 zond Bach vanuit Köthen een handschrift getiteld “zes concerten met verscheidene instrumenten” (“Six concerts avec plusieurs instruments”) naar Berlijn, met een opdracht aan Christian Ludwig (1677-1734), markgraaf van Brandenburg-Schwedt. In het voorwoord verklaarde Bach dat hij “een paar jaar eerder” voor de markgraaf had gemusiceerd, en toentertijd had beloofd “enige van zijn composities” op te sturen. Dat was waarschijnlijk tijdens een bezoek aan Berlijn in maart 1719, toen Bach naar de Pruisische hoofdstad was afgereisd om een nieuw klavecimbel voor het hof in Köthen in ontvangst te nemen. De muziek die hij een paar jaar later aan de markgraaf stuurde – later bekend geworden als de 'Brandenburgse' Concerten – is Bachs ultieme kijk op het belangrijkste grootschalige instrumentale genre van zijn tijd: het concert.
Het gaat bij een concert vrijwel altijd om een (combinatie van) solo-instrument(en) en een ensemble. Het centrale idee is de afwisseling tussen één of meerdere solisten en het gehele ensemble in een soort speelse competitie. In de zes 'Brandenburgse' Concerten verkent Bach alle uithoeken van dit genre in zowel bezetting als de manier waarop hij de vorm naar zijn hand zet: alle algemeen gebruikte strijk- en blaasinstrumenten en het klavecimbel passeren solistisch de revue, de muzikale vormen reiken van hofdansen tot bijna-fuga’s, en de relatie tussen de solo- en tutti-instrumenten is steeds weer anders. Zo bieden de zes concerten samen een virtuoze staalkaart van het concert in de Barok.
- BWV
- 1047
- Titel
- Concert in F groot
- Bijnaam
- Tweede ‘Brandenburgs’ concert
- Instrument
- trompet
- Genre
- orkestwerken
- Serie
- Brandenburgse concerten
- Jaartal
- 1719-1720
- Stad
- Köthen (maar misschien al eerder in Weimar)
- Bestemming
- In 1721 opgedragen aan markgraaf Christian Ludwig van Brandenburg
Ter ere van
Albert Sheen
Achtergrondvideo's
Musici over Brandenburgse concerten
“In de Brandenburgse concerten is er een zekere gelijkheid tussen strijkers, koperblazers en houtblazers. Iedereen is belangrijk.”
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 14 oktober 2021
-
- Opnamedatum
- 2 oktober 2018
-
- Locatie
- TivoliVredenburg, Utrecht
-
- Viool en leiding
- Shunske Sato
-
- Trompet
- Neil Brough
-
- Hobo
- Emma Black
-
- Blokfluit
- Pedro Castro
-
- Viool 1
- Sayuri Yamagata
-
- Viool 2
- Anneke van Haaften
-
- Altviool
- Staas Swierstra
-
- Cello
- Lucia Swarts
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Fagot
- Eyal Streett
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Regie en beeldmontage
- Lucas van Woerkum
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Robert Berger, Nina Badoux, Joas Burggraaf, Jasper Gheluwe
-
- Licht
- Zen Bloot
-
- Regieassistent
- Stijn Berkhouwer
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Settechniek
- Alex de Gier
-
- Projectmanager videobrix
- Peter Hazenberg
-
- Productie concert
- Marco Meijdam
-
- Productie opname
- Jessie Verbrugh
-
- Ter ere van
- Albert Sheen. Albert is altijd een liefhebber geweest van klassieke muziek, en Bach is een van zijn favorieten. Hij studeerde Engels en later rechten, en volgde daarnaast een wijnopleiding. In de loop van zijn leven bezocht hij frequent diverse klassieke-muziekinstellingen in Zuid-Californië. Hij heeft menig avond intens en dankbaar genoten van het beluisteren van de releases van de Nederlandse Bachvereniging, en van het uitwisselen van observaties en meningen daarover met gelijkgestemde dierbare vrienden. Drie jaar geleden werd bij Albert maagkanker in stadium 4 vastgesteld. Hij onderging iedere denkbaar mogelijke medische behandeling in de hoop op genezing. Begin oktober maakte hij de keuze voor palliatieve verzorging in een hospice, waar hij zich nog steeds laat verheffen en inspireren door schoonheid in visuele, auditieve en emotionele vormen. Schoonheid blijft - sinds hij niet meer kan eten - zijn metaforische, en waarachtige voeding.
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!