Wachet auf, ruft uns die Stimme

BWV 140 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Jos van Veldhoven
Waalse Kerk, Amsterdam

Menu
1. Wachet auf (Choral)
2. Er kommt (Rezitativ)
3. Wenn kömmst du (Duett)
4. Zion hört (Choral)
5. So geh herein (Rezitativ)
6. Mein Freund (Duett)
7. Gloria sei dir gesungen (Choral)

Terug

Achter de muziek

Verhaal

Achtergrondvideo's

Teksten

Credits

Bol van symboliek

De crux bevindt zich in het midden

In Wachet auf, ruft uns die Stimme draait alles om het bijbelverhaal van de dwaze en de wijze bruidsmeiden. Ze wachten tijdens de nacht met brandende lampen op de komst van de bruidegom. Vijf meiden hebben extra olie bij zich om hun lamp brandend te houden. De anderen zitten zonder en vertrekken om nieuwe olie te kopen. Juist wanneer zij weg zijn arriveert de bruidegom. In de becommentarieerde bijbel die Bach bezat wordt dit verhaal uit het evangelie van Mattheüs uitgelegd als allegorie. De wijze bruiden symboliseren brandend geloof en waakzaamheid. De komst van de bruidegom staat symbool voor de terugkeer van Christus. In de cantate komt deze dan ook precies in het midden: het beroemde door de tenoren gezongen koraal dat Bach later bewerkte voor orgel.

Bachs bijbel verwijst bij dit verhaal ook naar het Hooglied, het bruiloftsboek van het Oude Testament, en naar Hebreeuwse commentaren en bruiloftsgebruiken. Ook in de joodse traditie werden de bruidegom en bruid uitgelegd als de ziel en God of Israel en God. Als er op 25 november 1731 een Joodse inwoner van Leipzig in de Nicolaikerk had gezeten zou hij veel van de symboliek hebben herkend. Misschien dacht hij bij het openingskoor waarin de koraalmelodie door een hoorn gedubbeld wordt zelfs wel aan de shofar, de traditionele ramshoorn. Die had begin oktober tijdens het Joodse nieuwjaar geklonken om iedereen symbolisch wakker te schudden.

Het is een mooi idee, maar onwaarschijnlijk: joden waren in het Leipzig van Bach niet heel welkom. Een paar weken voor BWV 140 klonk, hadden kooplieden uit Leipzig zich nog heftig beklaagd over Joden in de stad. Eigenlijk past de gedeelde Joods-christelijke symboliek van deze cantate beter bij Naarden. Daar was een levendige Joodse gemeenschap, en precies in 1730 was er een nieuwe synagoge in gebruik genomen. Zo vormt de Grote Kerk een inspirerende plek voor een bijzondere cantate.

BWV: 140
Titel: Wachet auf, ruft uns die Stimme
Instrument: bas, sopraan, tenor
Genre: cantates
Jaartal: 1731
Stad: Leipzig
Tekstdichter: onbekend, wellicht Picander, 1e, 2e en 3e strofe van gelijknamig koraal van Philipp Nicolai (1599), aangevuld met Hooglied
Bestemming: zevenentwintigste zondag na Trinitatis
Eerste uitvoering: 25 november 1731
Bijzonderheden: Het vierde deel, de tenor-aria, transcribeerde Bach voor orgel in de Schübler-Choräle, BWV 645

Met steun van

The Miller Family Charitable Foundation

Achtergrondvideo's

Dirigent Jos van Veldhoven

“Het koraal vormt de pijler van deze compositie.”

Teksten

Origineel

1. Choral
Wachet auf, ruft uns die Stimme,
der Wächter sehr hoch auf der Zinne,
wach auf, du Stadt Jerusalem!
Mitternacht heisst diese Stunde,
sie rufen uns mit hellem Munde,
wo seid ihr klugen Jungfrauen?
Wohlauf, der Bräutgam kömmt,
steht auf, die Lampen nehmt!
Alleluja! Macht euch bereit
zu der Hochzeit,
ihr müsset ihm entgegen gehn!

2. Rezitativ (Tenor)
Er kommt, er kommt,
der Bräut’gam kommt!
Ihr Töchter Zions, kommt heraus,
sein Ausgang eilet aus der Höhe
in euer Mutter Haus.
Der Bräutgam kommt, der einen Rehe
und jungen Hirsche gleich
auf denen Hügeln springt
und euch das Mahl der Hochzeit
bringt. Wacht auf, ermuntert euch!
den Bräutgam zu empfangen!
Dort, sehet, kommt er hergegangen.

3. Duett (Sopran - Seele, Bass - Jesus)
Wenn kömmst du, mein Heil?
Ich komme, dein Teil.
Ich warte mit brennenden Öle.
Eröffne den Saal.
Ich öffne den Saal
(Seele, Jesus) zum himmlischen Mahl.
Komm, Jesu!
Ich komme, komm, liebliche Seele!

4. Choral (Tenor)
Zion hört die Wächter singen,
das Herz tut ihr vor Freuden springen,
sie wachet und steht eilend auf.
Ihr Freund kommt von Himmel prächtig,
von Gnaden stark,
von Wahrheit mächtig,
ihr Licht wird hell,
ihr Stern geht auf.
Nun komm, du werte Kron,
Herr Jesu, Gottes Sohn!
Hosianna!
Wir folgen all
zum Freudensaal
und halten mit das Abendmahl.

5. Rezitativ (Bass)
So geh herein zu mir,
du mir erwählte Braut!
Ich habe mich mit dir von Ewigkeit vertraut.
Dich will ich auf mein Herz,
auf meinen Arm gleich wie ein Sigel setzen,
und dein betrübtes Aug’ ergötzen.
Vergiss, o Seele, nun die Angst, den Schmerz,
den du erdulden müssen;
auf meiner Linken sollst du ruhn,
und meine Rechte soll dich küssen.

6. Duett (Sopran - Seele, Bass - Jesus)
Mein Freund ist mein,
und ich bin sein,
(Seele, Jesus) die Liebe soll nichts scheiden.
Ich will mit dir
du sollst mit mir
(Seele, Jesus) im Himmels Rosen weiden,
da Freude die Fülle,
da Wonne wird sein.

7. Choral
Gloria sei dir gesungen,
mit Menschen- und englischen Zungen,
mit Harfen und mit Zimbeln schon.
Von zwölf Perlen sind die Pforten,
an deiner Stadt sind wir Konsorten
der Engel hoch um deine Thron.
Kein Aug’ hat je gespürt,
kein Ohr hat je gehört
solche Freude!
Des sind wir froh,
io, io!
ewig in dulci jubilo.

Vertaling

1. Koraal
Word wakker, roept ons de stem toe
van de wachters heel hoog op de trans,
word wakker, stad Jeruzalem!
Het is nu middernacht,
ze roepen ons met luide stem:
Waar zijn jullie, wijze maagden?
Vooruit, de bruidegom komt,
sta op, pak de lampen.
Halleluja! Maak je gereed
voor de bruiloft,
jullie moeten hem tegemoet gaan!

2. Recitatief (tenor)
Hij komt, hij komt,
de bruidegom komt!
Dochters van Sion, kom naar buiten,
hij daalt haastig af uit de hoogte
en gaat naar het huis van jullie moeder.
De bruidegom komt, als een ree
en als een jong hert springt hij
over de heuvels om jullie
het bruiloftsmaal te brengen.
Word wakker, ontwaak
om de bruidegom te ontvangen;
kijk, daar komt hij aan!

3. Duet (sopraan - ziel, bas - Jezus)
Wanneer komt u, mijn heil?
Ik kom, jouw deel.
Ik wacht met brandende olie.
Open de zaal
Ik open de zaal
(ziel, Jezus) voor het hemelse maal!
Kom Jezus!
Ik kom; kom lieflijke ziel!

4. Koraal (tenor)
Sion hoort de wachters zingen,
haar hart springt op van vreugde,
ze wordt wakker en staat haastig op.
Haar vriend komt stralend uit de hemel,
sterk van genade,
machtig van waarheid,
haar licht wordt helder,
haar ster komt op.
Kom nu, waardige kroon,
Heer Jezus, Zoon van God!
Hosanna!
Wij volgen u allemaal
naar de feestzaal
en houden met u het avondmaal.

5. Recitatief (bas)
Kom dan bij me binnen,
mijn uitverkoren bruid!
Ik ben al eeuwig met jou verbonden!
Ik wil jou op mijn hart,
op mijn arm als een zegel dragen
en jouw bedroefde ogen blij maken.
Vergeet nu, o ziel, de angst, de pijn
die je hebt moeten dulden;
op mijn linkerarm zul je rusten
en mijn rechterarm zal je beschermen.

6. Duet (sopraan - ziel, bas - Jezus)
Mijn vriend is van mij!
En ik ben van hem!
(ziel, Jezus) Niets zal de liefde scheiden!
Ik wil met jou
Jij zult met mij
(ziel, Jezus) tussen hemelse rozen weiden,
waar vreugde in overvloed,
waar gelukzaligheid zal zijn!

7. Koraal
Gloria zij u toegezongen
met stemmen van mensen en van engelen,
met harpen en cimbalen.
Van twaalf parels zijn de poorten gemaakt,
in uw stad zijn wij consorten
van de engelen hoog rondom uw troon.
Geen oog heeft ooit gezien,
geen oor heeft ooit gehoord
zulke vreugde.
Daarom zijn we blij,
hoera, hoera!
eeuwig in zoete jubel.

vertaling © Ria van Hengel

Credits

Publicatiedatum

8 maart 2019
Opnamedatum

11 februari 2018
Locatie

Waalse Kerk, Amsterdam
Dirigent

Jos van Veldhoven
Sopraan

Maria Keohane
Alt

Tim Mead
Tenor

Daniel Johannsen
Bas

Matthew Brook
Ripiënisten sopraan

Hilde Van Ruymbeke, Marjon Strijk
Ripiënisten alt

Barnabás Hegyi, Marleene Goldstein
Ripiënisten tenor

Kevin Skelton, Guy Cutting
Ripiënisten bas

Drew Santini, Matthew Baker
Viool 1

Shunske Sato, Anneke van Haaften, Pieter Affourtit
Viool 2

Sayuri Yamagata, Lidewij van der Voort, Paulien Kostense
Altviool

Staas Swierstra, Jan Willem Vis
Cello

Lucia Swarts, Richte van der Meer
Contrabas

Robert Franenberg
Hobo

Martin Stadler, Peter Frankenberg
Hobo da caccia

Yongcheon Shin
Fagot

Benny Aghassi
Tromba da tirarsi

Robert Vanryne
Orgel

Leo van Doeselaar
Klavecimbel

Siebe Henstra
Regie en beeldmontage

Bas Wielenga
Muziekopname

Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
Audiomontage- en mix

Guido Tichelman
Camera

Merijn Vrieling, Ivo Palmen, Martin Struijf, Bjorn Tiebout
Licht

Zen Bloot, Henry Rodgers, Patrick Galvin
Regieassistent

Ferenc Soeteman
Beeldtechniek

Vincent Nugteren
Settechniek

Dennis van Hoek
Datahandling

Jesper Blok
Projectmanager NEP

Peter Ribbens
Interview

Onno van Ameijde, Marloes Biermans
Productie concert

Imke Deters
Productie opname

Jessie Verbrugh
Met steun van

The Miller Family Charitable Foundation

Ontdek