Barmherziges Herze der ewigen Liebe
BWV 185 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Alfredo Bernardini
Waalse kerk, Amsterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Bach in zijn element
Als concertmeester in Weimar kon Bach zich eindelijk helemaal uitleven op het gebied van vocale muziek
Toen de drieëntwintigjarige organist Johann Sebastian Bach in 1708 de overstap van Mühlhausen naar Weimar maakte, waren zijn verwachtingen hooggespannen. Niet alleen zou hij hier een fors hoger salaris krijgen en voor het eerst met professionele musici kunnen samenwerken. Als het goed was kon hij aan het hof van Weimar ook veel uitgebreider zijn talent als componist van vocale muziek tonen. Maar dat viel in de praktijk tegen, want zijn nieuwe broodheer hertog Wilhelm Ernst had Bach in de eerste plaats als sterorganist binnengehaald. En hoewel hij die verwachtingen volledig waarmaakte – de jonge musicus onderscheidde zich door zijn spel en improvisatiekunst en componeerde daarnaast veel en divers voor orgel –, van het componeren van kerkmuziek kwam het in de eerste jaren niet.
Door het verruimde traktement was Bach wel in staat voor het eerst een volwaardig eigen huishouden op te zetten met Maria Barbara, met wie hij in oktober 1707 was getrouwd en die nu haar eerste kind verwachtte. Nog vijf andere Bach-kinderen werden in Weimar geboren, waaronder Wilhelm Friedemann in 1710 en Carl Philipp Emanuel in 1714. Dat jaar luidde ook het begin van een nieuwe carrière in: de hertog benoemde Bach tot concertmeester.
De volgende drie jaar was Bach in zijn element: hij componeerde in totaal zo’n twintig cantates in een geheel eigen stijl. Voor zijn recitatieven en aria’s (vaak da capo – dus waarbij het begin aan het einde weer herhaald werd) gebruikte hij nieuwe teksten, zoals die van Salomo Franck, de hofbibliothecaris in Weimar, terwijl hij bijbelteksten doorgaans alleen nog voor de afsluitende koralen inzette. Door deze vernieuwende strategie kon hij zich compositorisch helemaal uitleven.
In de cantate Barmherziges Herze der ewigen Liebe uit 1715 gaan vier solisten vergezeld van strijkers, hobo, en, als versterking van de basso continuo, een fagot. Drie aria’s worden afgewisseld met twee recitatieven en aan het slot klinkt een koraal. Het thema van de cantate is kort samengevat ‘Verbeter de wereld, begin bij jezelf’. De alt spoort aan tot vergevingsgezindheid, waarna de bas de boodschap nog nader specificeert: zeur niet over de splinter in het oog van je buurman, maar trek eerst de balk uit je eigen oog. Ter afsluiting klinkt het koraal op Agricola’s ‘Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ’, waarvan de voorbode al te horen is geweest heeft aan het begin, als de hobo de koraalmelodie door het kwetsbare duet van sopraan en tenor heen weeft.
- BWV
- 185
- Titel
- Barmherziges Herze der ewigen Liebe
- Instrument
- hobo
- Genre
- cantates
- Jaartal
- 1715
- Stad
- Weimar
- Tekstdichter
- Salomo Franck
- Bestemming
- vierde zondag na Trinitatis
- Eerste uitvoering
- 14 juli 1715
- Bijzonderheden
- Heropvoeringen in Leipzig op 20 juni 1723 (toen met clarino i.p.v. hobo) en in 1746/1747.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
1. Arie (Sopran, Tenor)
Barmherziges Herze der ewigen Liebe,
errege, bewege mein Herze durch dich;
damit ich Erbarmen und Gütigkeit übe,
o Flamme der Liebe, zerschmelze du mich!
2. Rezitativ (Alt)
Ihr Herzen, die ihr euch
in Stein und Fels verkehret,
zerfliesst und werdet weich,
erwägt, was euch der Heiland lehret,
übt, übt Barmherzigkeit
und sucht noch auf der Erden
dem Vater gleich zu werden!
Ach! greifet nicht durch das verbotne
Richten dem Allerhöchsten
ins Gericht, sonst wird sein Eifer euch zernichten.
Vergebt, so wird euch
auch vergeben;
gebt, gebt in diesem Leben;
macht euch ein Kapital,
das dort einmal
Gott wiederzahlt mit reichen Interessen;
denn wie ihr messt,
wird man euch wieder messen.
3. Arie (Alt)
Sei bemüht in dieser Zeit,
Seele, reichlich auszustreuen,
soll die Ernte dich erfreuen
in der reichen Ewigkeit,
wo, wer Gutes ausgesäet,
fröhlich nach den Garben gehet.
4. Rezitativ (Bass)
Die Eigenliebe schmeichelt sich!
Bestrebe dich,
erst deinen Balken auszuziehen,
denn magst du dich um Splitter auch
bemühen, die in des Nächsten
Augen sein.
Ist gleich dein Nächsten nicht
vollkommen rein,
so wisse, dass auch du kein Engel,
verbessre deine Mängel!
Wie kann ein Blinder mit dem andern
doch recht und richtig wandern?
Wie, fallen sie zu ihrem Leide
nicht in die Gruben alle beide?
5. Arie (Bass)
Das ist der
Christen Kunst:
nur Gott und sich erkennen,
von wahrer Liebe brennen,
nicht unzulässig richten,
noch fremdes Tun vernichten,
des Nächsten nicht vergessen,
mit reichem Masse messen:
das macht bei Gott
und Menschen Gunst,
das ist der
Christen Kunst.
6. Choral
Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ,
ich bitt, erhör mein Klagen,
verleih mir Gnad zu dieser Frist,
lass mich doch nicht verzagen;
den rechten Glauben, Herr, ich mein,
den wollest du mir geben,
dir zu leben,
meinm Nächsten nütz zu sein,
dein Wort zu halten eben.
Vertaling
1. Aria
Barmhartig hart van de eeuwige liefde,
breng mijn hart in beroering en beweging;
opdat ik barmhartige en goede werken doe,
o, vlam van de liefde, laat mij smelten!
2. Recitatief
Jullie, harten, die veranderen
in rots en steen,
wordt week en stroom over,
bedenk wat de Heiland jullie heeft geleerd,
wees steeds barmhartig
en probeer op aarde al
gelijk te worden aan de Vader!
Ach! Grijp niet door verboden zelfrichting
in waar alleen de Allerhoogste mag beschikken,
anders zullen jullie ten onder gaan door zijn macht.
Vergeef, dan krijgen jullie ook vergeving;
geef, in dit leven;
vergaar daarin een kapitaal,
het zal ooit eens,
met overvloedige rente, door God worden terugbetaald;
want naar jullie eigen maten zullen jullie ook zelf worden gemeten.
3. Aria
Span je in om in deze tijd,
rijkelijk te zaaien, o ziel,
opdat de oogst je verheugt
in de rijkdom van de eeuwigheid,
daar waar hij die het goede heeft gezaaid,
vreugdevol de schoven kan binnenhalen.
4. Recitatief
Eigen roem stinkt!
Streef ernaar,
om eerst de balk uit je eigen oog te trekken,
en bekommer je pas dan om de splinters
in het oog van je naaste.
Als je naaste niet volkomen rein is,
bedenk dan dat
ook jij geen engel bent,
en verbeter je tekortkomingen!
Hoe kan de ene blinde met de andere
goed en juist door het leven gaan?
Hoe te voorkomen
dat beide het bezuren
en in de put vallen?
5. Aria
Dat is de kunst
die Christenen moeten verstaan:
alleen God en zichzelf kennen,
branden van werkelijke liefde,
niet ontoelaatbaar oordelen,
of daden van vreemden tenietdoen,
de naasten niet vergeten,
meten met een ruime maat:
daarmee komt de mens bij God en anderen in de gunst,
dat is de kunst
die Christenen moeten verstaan.
6. Koraal
Ik roep u aan, Jezus Christus, mijn Heer,
ik verzoek u mijn weeklachten aan te horen,
verleen mij nu uw genade,
laat mij de moed niet opgeven;
het juiste geloof wilde u
mij, geven, Heer,
om voor u te leven,
mijn naaste tot nut te zijn,
me aan uw woord te houden.
Credits
-
- Publicatiedatum
- 20 februari 2015
-
- Opnamedatum
- 8 juni 2014
-
- Locatie
- Waalse Kerk, Amsterdam
-
- Hobo en leiding
- Alfredo Bernardini
-
- Sopraan
- Julia Doyle
-
- Alt
- Tim Mead
-
- Tenor
- Jan Kobow
-
- Bas
- Dominik Wörner
-
- Viool 1
- Shunske Sato
-
- Viool 2
- Cecilia Bernardini
-
- Altviool
- Staas Swierstra
-
- Cello
- Lucia Swarts
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Productie concert
- Marco Meijdam, Imke Deters
-
- Productie
- Zoë de Wilde, Frank van der Weij
-
- Cameraregie
- MaNOj Kamps, Onno van Ameijde, Jasper Verkaart
-
- Director of photography
- Sal Kroonenberg
-
- Camera
- Jorrit Garretsen, Joris Kerbosch, Sal Kroonenberg
-
- Montage
- Jasper Verkaart, MaNOj Kamps, Frank van der Weij
-
- Muziekopname
- Leo de Klerk
-
- Licht
- Harm Bredero, Alban Riphagen
-
- Geluids-assistenten
- Jaap Firet, Pim van der Lee, Jaap van Stenis, Bobby Verbakel
-
- Make up
- Marloes Bovenlander, Jamila el Bouch
-
- Camera-assistent
- Izak de Dreu
-
- Muziekmontage en mixage
- Leo de Klerk, Frank van der Weij
-
- Muziekmontage assistent
- Martijn Snoeren
-
- Kleurcorrectie
- Marlieke Kasten
-
- Met dank aan
- Nienke Meuleman
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!