Am Abend aber desselbigen Sabbats
BWV 42 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Jos van Veldhoven
Waalse Kerk, Amsterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Topzwaar
Bach op zijn paasbest
Het eerste wat dirigent Jos van Veldhoven ooit van deze cantate hoorde, was de instrumentale sinfonia. En die bleef hem altijd bij: “Het is zo vrolijk, dat doet Bach niet vaak. Hij wil hier duidelijk het feestelijke van Pasen nog even vasthouden.”
Misschien was deze sinfonia ooit het eerste deel van een concert voor twee hobo’s, fagot en orkest. De lange aria voor alt, ‘Wo Zwei und Drei versammlet sind’, zou dan het langzame deel geweest kunnen zijn. Ook hier hebben de hobo’s en de fagot weer een prominente rol. Het maakt de cantate haast topzwaar.
Maar ook de rest heeft nog genoeg in petto. In ‘Verzage nicht’ wordt de baslijn in tweeën verdeeld zodat naast het duet van sopraan en tenor ook een duet ontstaat tussen aan de ene kant fagot, cello en klavecimbel en aan de andere kant orgel en contrabas. In de triomfantelijke laatste aria zijn er twee soloviolen.
vier solisten
We voeren deze cantate uit met maar vier zangers. Ze komen allemaal solistisch aan bod en sluiten het stuk af met een gezamenlijk slotkoraal. In sommige uitvoeringen zingen in zo’n vierstemmig slotstuk extra zangers mee, zodat een klein koor ontstaat. Hoe Bach dat zelf deed, weten we niet. Hij geeft nergens aan hoeveel zangers hij wilde inzetten.
Met vier solisten worden de lijnen expressiever en je hoort meer detail. “Als er in Bachs muziek een twee- of driestemmig stuk staat, denkt niemand er aan om dat met meerdere stemmen per partij te bezetten. Maar als het vierstemmig is, zou er ineens wel een koor moeten zijn. Ik vind in zo’n verder klein bezette cantate de keuze voor slechts vier zangers heel goed te verantwoorden,” aldus artistiek leider en dirigent Jos van Veldhoven.
locatie en orgel
Deze opname is gemaakt in de Waalse Kerk, midden op de Amsterdamse Wallen. Deze kerk heeft niet alleen een goede akoestiek, maar is dankzij het Müller-orgel uit 1739 een bedevaartsoord voor organisten.
Organist Leo van Doeselaar: “Dit is een van de mooiste kleine barokorgels in Nederland. Gustav Leonhardt was van 1959 tot 1982 organist in de Waalse Kerk. Hij heeft het orgel al in de jaren zestig laten restaureren op een historisch verantwoorde wijze. Het is echt een pioniersorgel.” Bij deze uitvoering gebruiken we ook daadwerkelijk dit ‘grote’ orgel. Een kistorgel is een anachronisme dat in Bachs tijd nooit gebruikt werd.
“In Bachs kerkmuziek speelde het grote kerkorgel altijd de continuopartijen. Met in principe dezelfde zachte registratie als bij een kistorgel, alleen de veel wijder gemensureerde fluiten van het kerkorgel vormen een wezenlijker bestanddeel van de klankkleur van een barokensemble. In koralen en koren werd in de barokperiode ook gebruik gemaakt van sterkere registers en de baslijn op het pedaal meegespeeld. Met een 16-voets register, in de ligging van de contrabas. Dat het nooit eerder zo gedaan is, is eigenlijk een van de ongewilde vervalsingen van de benadering van de historische klank,” aldus organist Leo van Doeselaar.
- BWV
- 42
- Titel
- Am Abend aber desselbigen Sabbats
- Instrument
- alt, bas, sopraan, tenor
- Genre
- cantates
- Jaartal
- 1725
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- onbekend
- Bestemming
- Quasimodogeniti (zondag na Pasen)
- Eerste uitvoering
- 8 april 1725
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
1. Sinfonia
2. Rezitativ (Tenor)
Am Abend aber desselbigen Sabbats,
da die Jünger versammlet
und die Türen verschlossen waren
aus Furcht für den Jüden,
kam Jesus und trat mitten ein.
3. Arie (Alt)
Wo zwei und drei versammlet sind
in Jesu teurem Namen,
da stellt sich Jesus mitten ein
und spricht darzu das Amen.
Denn was aus Lieb und Not geschicht,
das bricht des Höchsten Ordnung nicht.
4. Duett (Sopran, Tenor)
Verzage nicht, o Häuflein klein,
obschon die Feinde willens sein
dich gänzlich zu verstören,
und suchen deinen Untergang,
davon dir wird recht angst und bang:
es wird nicht lange währen.
5. Rezitativ (Bass)
Man kann hiervon
ein schön Exempel sehen
an dem, was zu Jerusalem geschehen;
denn da die Jünger
sich versammlet hatten
im finstern Schatten
aus Furcht für denen Jüden,
so trat mein Heiland mitten ein,
zum Zeugnis, dass er
seiner Kirchen Schutz will sein.
Drum lasst die Feinde wüten!
6. Arie (Bass)
Jesus ist ein Schild der Seinen,
wenn sie die Verfolgung trifft.
Ihnen muss die Sonne scheinen
mit der güldnen Überschrift:
Jesus ist ein Schild der Seinen,
wenn sie die Verfolgung trifft.
7. Choral
Verleih uns Frieden gnädiglich,
Herr Gott, zu unsern Zeiten.
Es ist doch ja kein andrer nicht,
der für uns könnte streiten,
Denn du, uns’r Gott, alleine.
Gib unserm Fürsten und all'r Obrigkeit
Fried und gut Regiment,
dass wir unter ihnen
ein geruhig und stilles Leben führen mögen
in aller Gottseligkeit und Ehrbarkeit.
Amen.
Vertaling
1. Sinfonia
2. Recitatief (tenor)
Op de avond van die sabbat,
toen de leerlingen bijeen waren
en ze de deuren op slot hadden gedaan
uit vrees voor de Joden,
kwam Jezus in hun midden.
3. Aria (alt)
Waar twee of drie bijeen zijn
in de dierbare naam van Jezus,
daar komt Jezus in hun midden
en spreekt er het Amen bij uit.
Want wat uit liefde en nood wordt gedaan
dat verstoort de orde van de Allerhoogste niet.
4. Duet (sopraan, tenor)
Verlies de moed niet, o klein hoopje,
hoewel de vijanden erop uit zijn
je volkomen van de wijs te brengen;
ze streven naar je ondergang,
zodat je heel angstig en bang wordt,
maar dat zal niet lang duren.
5. Recitatief (bas)
Hiervan kun je
een mooi voorbeeld zien
in wat er in Jeruzalem is gebeurd,
want toen de leerlingen
waren samengekomen
in duistere schaduw
uit vrees voor de Joden,
toen kwam mijn Verlosser in hun midden
ten teken dat hij
zijn kerk wil beschermen.
Dus laat de vijanden maar razen!
6. Aria (bas)
Jezus is een schild voor de zijnen
wanneer ze door vervolging worden getroffen.
Voor hen moet de zon schijnen
met het gouden opschrift:
Jezus is een schild voor de zijnen
wanneer ze door vervolging worden getroffen.
7. Koraal
Geef ons genadig vrede,
Heer God, in onze tijd,
er is immers niemand anders
die voor ons zou kunnen strijden
dan u, onze God, alleen.
Geef onze vorsten en de hele overheid
vrede en goed bestuur,
zodat wij onder hen
een kalm en stil leven kunnen leiden
in alle godzaligheid en eerbaarheid.
Amen.
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 21 april 2017
-
- Opnamedatum
- 22 oktober 2016
-
- Locatie
- Waalse Kerk, Amsterdam
-
- Dirigent
- Jos van Veldhoven
-
- Sopraan
- Miriam Feuersinger
-
- Alt
- Alex Potter
-
- Tenor
- Thomas Hobbs
-
- Bas
- Stephan MacLeod
-
- Viool 1
- Shunske Sato, Pieter Affourtit, Anneke van Haaften, Hanneke Wierenga
-
- Viool 2
- Sayuri Yamagata, Paulien Kostense, Annelies van der Vegt
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Jan Willem Vis
-
- Cello
- Lucia Swarts, Richte van der Meer
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Hobo
- Martin Stadler, Peter Frankenberg
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Regie
- Bas Wielenga
-
- Regieassistent
- Ferenc Soetman
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Bart ten Hakel, Merijn Vrieling, Ivo Palmen, Chris Reichgelt
-
- Camera stagiair
- Klazina Westra
-
- Licht
- Zen Bloot
-
- Lichtassistent
- Patrick Galvin, Henry Rodgers
-
- Beeldtechniek
- Vincent Nugteren
-
- Settechniek
- Justin Mutsaers
-
- Datahandling
- Jesper Blok
-
- Projectmanager NEP
- Jochem Timmerman
-
- Projectvoorbereiding nep
- Peter Ribbens
-
- Interview
- Gijs Besseling, Marloes Biermans
-
- Productie concert
- Imke Deters
-
- Productie opname
- Jessie Verbrugh
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!