Sonate nr. 6 in G groot
BWV 530 uitgevoerd door Reitze Smits
Jacobikerk, Uithuizen
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Zoon verdedigt vader
Deze sonates zullen alle smaakrevoluties in de muziek overleven
Wie is moderner: Händel of Bach? Die vraag speelde in de achttiende eeuw al. Bach werd vaak gezien als kundig maar ouderwets en Händel als meer vooruitstrevend. Het eerste deel van deze Sonate in G groot spreekt dit beeld tegen. Het eenstemmige begin van de twee bovenste stemmen en de ongecompliceerde welluidendheid zijn op en top modern. Het is dan ook geen wonder dat juist Bachs zes triosonates een troef in de discussie werden.
In 1788 verscheen in een Duits tijdschrift een anonieme ingezonden brief. Het was een antwoord op een passage in Charles Burneys levensbeschrijving van G.F. Händel waarin de Engelsman schrijft dat Händel in zijn orgelmuziek “zelfs Johann Sebastian en andere Duitsers overtroffen had.” Die moderniteit van Händel viel wel mee, stelt de briefschrijver. Hij karakteriseert Händels klaviervariaties als “plat en voor onze tijd veel te eenvoudig.” Nee, dan Bach, die was tijdloos en dus eigenlijk veel moderner: “naast andere trio’s voor het orgel is in het bijzonder een set van 6 zulke stukken voor twee manualen en pedaal bekend, die zo galant gecomponeerd zijn dat ze ook nu nog zeer goed klinken en nooit verouderen, maar alle smaakrevoluties in de muziek zullen overleven.”
Zo werden de elegante triosonates voor orgel al een paar decennia na Bachs dood gebruikt als bewijs van de tijdloze kwaliteit van zijn muziek. Wie de ingezonden brief schreef is niet helemaal zeker, maar het lijkt erop dat het Carl Philipp Emanuel Bach was die zijn vader verdedigde. Wat te modern is veroudert het snelst, lijkt de strekking van zijn opmerking. Ook zijn vader zocht dat evenwicht. In deze sonate volgt na het galante eerste deel en de chromatiek en complexe ritmes van het tweede deel, een slot dat elementen van beide combineert. Modern maar onmiskenbaar Bach.
Zes sonates, BWV 525-530
Rond 1727-1730 introduceerde Bach een nieuw orgelgenre: de triosonate. Als kamermuziek was dit type sonate allang een vaste waarde in de barok, met twee melodie-instrumenten en bas, of een solist en klavier, maar nog nooit klonken de drie stemmen op één instrument. Door handige registratie is ook op orgel een klankrijkdom te bereiken, maar dan begint het pas: de zes sonates gelden namelijk als uitzonderlijk moeilijk. Zo stelt Schweitzer dat “wie deze sonates grondig bestudeert, eigenlijk noch in de oude, noch in de moderne orgelliteratuur nog moeilijkheden zal tegenkomen. […] Hij heeft absolute precisie in zijn spel bereikt, de ultieme voorwaarde van de ware orgelkunst; in dit gecompliceerde triospel is zelfs de kleinste onregelmatigheid immers angstwekkend duidelijk te horen.”
Biograaf Forkel noteerde dat Bach de collectie schreef (of herwerkte uit ouder materiaal) voor de studie van Wilhelm Friedemann, die hij “zo opleidde tot de grote organist die hij later werd”. Misschien is die context ook de reden dat hij de Italiaanse concertstijl hier en daar galant kleurt, geïnspireerd door de opera’s in Dresden waar Friedemann blijkbaar een groot fan van was. De sonates bleven lang invloedrijk, onder meer voor de jonge Mendelssohn. Hun kamermuzikale oorsprong niet te na gesproken, is dit op en top klaviermuziek, met een uniek spel tussen beide handen. De bijna eindeloze variatie in vorm maakt de bundel tot een wereld op zich.
- BWV
- 530
- Titel
- Sonate nr. 6 in G groot
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Serie
- Zes sonates (orgel)
- Jaartal
- 1727-32
- Stad
- Weimar/Leipzig
- Bijzonderheden
- Waarschijnlijk een bewerking van een verloren gegane triosonate.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 29 april 2021
-
- Opnamedatum
- 18 juli 2019
-
- Locatie
- Jacobikerk, Uithuizen
-
- Organist
- Reitze Smits
-
- Orgel
- Arp Schnitger, ca. 1700
-
- Regie en beeldmontage
- Robin van Erven Dorens
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Onno van der Wal
-
- Licht
- Gregoor van de Kamp
-
- Datahandling
- Stefan Ebels
-
- Interview
- Robin van Erven Dorens, Marloes Biermans
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!