An Wasserflüssen Babylon
BWV 653 uitgevoerd door Leo van Doeselaar
Martinikerk, Groningen
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Een zwaarmoedige sarabande
Bach sterkt het geloof in benarde omstandigheden
Het koraal An Wasserflüssen Babylon beschrijft de wanhopige situatie van de Israëlieten in ballingschap. Veel componisten hebben er in de zeventiende eeuw een bewerking van gemaakt, met de Hamburgse organist Adam Reincken als absolute kampioen. Bijna twintig minuten duurt zijn op deze tekst gebaseerde koraalfantasie, die alleen daardoor al grote bekendheid genoot. Ook Bach heeft het stuk gekend: hij maakte er als vijftienjarige een afschrift van en heeft het ongetwijfeld goed bestudeerd. Maar toen hij circa tien jaar later, in zijn tijd als hoforganist in Weimar, zelf een bewerking maakte van An Wasserflüssen Babylon, volgde hij Reinckens voorbeeld niet. In plaats van een kunstige maar ietwat frivole fantasie, koos hij voor een compact, zwaarmoedig koraalvoorspel.
Bach maakte in Weimar zelfs twee verschillende versies. De ene, BWV 653b, is een vijfstemmige, waarbij de melodie etherisch in de bovenstem klinkt tegenover een zwaarmoedige, dubbele pedaalpartij. In de andere, BWV 653a, wordt de verfraaide melodie in de middenstem ingeklemd door twee bovenstemmen en pedaal. Deze laatste versie was Bach kennelijk het dierbaarst: in zijn late Leipziger jaren reviseerde hij het materiaal door de melodie nog rijker te versieren en de slepende ritmiek, als een langzame sarabande, nog meer aan te scherpen. Zo benadrukte hij de clou van dit koraal, die in de latere coupletten van de tekst tot uitdrukking komt. Daarin worden de Israëlieten gedwongen een loflied te zingen. Maar hoe kunnen zij nu zingen in zulke wanhopige omstandigheden? Precies dat is wat Bach uitbeeldt in dit koraalvoorspel: de onderdrukkers nemen de ballingen stevig in de tang, maar de timide middenstem houdt moedig stand en toont met alle versieringen geloof in de goede afloop.
18 Choräle/Leipziger Choräle, BWV 651-668
In de laatste tien jaar van zijn leven verzamelde en vervolmaakte Bach een reeks koraalbewerkingen, vermoedelijk met het plan ze, net als het derde deel van de Clavier-Übung in 1739, in druk te laten verschijnen. Het gaat om een selectie van zijn composities uit veel vroegere jaren, toen hij in Weimar, Arnstadt en Mühlhausen als organist werkzaam was. De verzameling werd bekend onder de noemer 18 Choräle of Leipziger Choräle. Overigens is 18 koralen een misleidende titel. De set bevatte oorspronkelijk 17 stukken. Het achttiende, Vor deinen Thron tret ich (BWV 668), is later aan Bachs manuscript toegevoegd.
- BWV
- 653
- Titel
- An Wasserflüssen Babylon
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Serie
- 18 Choräle (orgel)
- Jaartal
- 1708-1717/1739-1742
- Stad
- Weimar/Leipzig
- Bijzonderheden
- Van deze compositie bestaan twee vroegere, soberdere versies uit de Weimartijd, BWV 653a en BWV 653b.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 8 augustus 2014
-
- Opnamedatum
- 9 oktober 2013
-
- Locatie
- Martinikerk, Groningen
-
- Organist
- Leo van Doeselaar
-
- Registrant
- Tim Knigge
-
- Orgel
- Arp Schnitger, 1692
-
- Productie
- Frank van der Weij
-
- Cameraregie
- Jan Van den Bossche, Frank van der Weij
-
- Directors of photography
- Jorrit Garretsen, Sal Kroonenberg
-
- Muziekproductie, montage en mix
- Holger Schlegel
-
- Beeldmontage
- Dylan Glyn Jones
-
- Kleurcorrectie
- Martijn de Haas
-
- Productie-assistentie
- Marco Meijdam, Zoë de Wilde
-
- Interview
- Onno van Ameijde
-
- Met dank aan
- Jan Haak
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!