Dies sind die heil'gen zehn Gebot
BWV 678 uitgevoerd door Reitze Smits
Grote of Jacobijnerkerk, Leeuwarden
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Canon wordt wet
Tien geboden, vijf stemmen, twee canons ineen pastorale vrede
Centraal in Bachs Clavier-Übung III staat een uitgekiend aantal koraalbewerkingen verbonden met de lutherse mis en de catechismus. In die tweede groep komen de zes pijlers van Luthers catechismus – de beginselen van het geloof – telkens in een versie met en een zonder pedaal aan bod. Te beginnen met Luthers niet zo gekende ‘tien-geboden-koraal’ in, hoe kan het ook anders, tien verzen plus een conclusie en deze inleiding: ‘Dies sind die heil'gen zehn gebot' / die uns gab unser Herre Gott / durch Mosen, seinen diener treu, / hoch auf dem berge Sinai. / Kyrieleis.’ Een melodie in vijf frases, die Bach in een simpele canon verdubbelt tot tien.
Toeval? Natuurlijk niet! Het Griekse καν?ν betekent immers ‘wet’, alleen al daarom kan een componist bij deze tekst nauwelijks om deze techniek heen. Dat het geheel toch geen technische maar juist een warme, pastorale sfeer ademt, is opmerkelijk. De verdubbelde koraalmelodie vindt soepel zijn weg tussen een melodisch rijk canonweefsel in de bovenstemmen, niettegenstaande enkele harmonisch spannende momenten. Zo zijn deze tien geboden een rustgevende tegenhanger van hun eerder opwekkende pendant zonder pedaal, de fughetta BWV 679.
Clavier-Übung
Bach publiceerde in Leipzig tussen 1731 en 1741 vier delen Clavier-Übung, een titel die Johann Kuhnau, zijn voorganger als Thomascantor, al eerder had gebruikt voor soortgelijke bundels met werk voor orgel en klavecimbel. De composities zijn zeer verschillend van aard en hebben, anders dan de titel doet vermoeden, een hoge moeilijkheidsgraad. Alle op dat moment gangbare stijlen, genres en technieken voor klavecimbel en orgel laat Bach de revue passeren, maar dan in de superieure vorm waar alleen hij het patent op had.
Clavier-Übung I (1731) bevat de zes partita's, BWV 825-830, Clavier-Übung II (1735) het Concerto nach italienischem Gusto, BWV 971 en de Ouverture nach französischer Art, BWV 831, en Clavier-Übung IV (1741) de Goldbergvariaties, BWV 988. Clavier-Übung III (1739) is als enige en omvangrijkste deel bestemd voor orgel en bevat voornamelijk koraalbewerkingen, dat wil zeggen orgelpreludes gebaseerd op Lutherse kerkliederen. Van ieder koraal maakte Bach twee versies: een voor groot orgel en een voor een kleiner orgeltype. De meeste koralen verwijzen naar de zes pijlers van de catechismus. Het is onduidelijk of Bach ze ook tijdens de dienst speelde, of dat hij er misschien voor eigen gebruik zijn muzikale ideeën in uitwerkte, zonder zicht op een publieke uitvoering.
- BWV
- 678
- Titel
- Dies sind die heil'gen zehn Gebot
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Serie
- Clavier-Übung III
- Jaartal
- 1739
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 27 februari 2015
-
- Opnamedatum
- 15 september 2014
-
- Locatie
- Grote of Jacobijnerkerk, Leeuwarden
-
- Organist
- Reitze Smits
-
- Registrant
- Mayuko Banno
-
- Orgel
- Christian Müller, 1727
-
- Productie
- Frank van der Weij
-
- Cameraregie
- Jan Van den Bossche
-
- Directors of photography
- Diderik Evers, Ruben van den Broeke
-
- Muziekproductie, montage en mix
- Holger Schlegel
-
- Beeldmontage
- Dylan Glyn Jones
-
- Kleurcorrectie
- Jef Grosfeld
-
- Productie-assistentie
- Hanna Schreuders
-
- Interview
- Onno van Ameijde
-
- Met dank aan
- Rob Tigchelaar
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!