Ach Gott, vom Himmel sieh darein
BWV 741 uitgevoerd door Leo van Doeselaar
Sint-Catharinakerk, Hamburg
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Strijdlustig en neerslachtig
Bach bekijkt dit lied niet van de optimistische kant
“O God, heb meelij. Uw woord wordt alom in twijfel getrokken, wij gelovigen zijn nog maar met zo weinigen, help ons toch!” Dat is de terneerdrukkende strekking van een van de vroegste hymnes die Luther in 1523 naar het voorbeeld van psalm 12 in het Duits schreef. De melodie ontleende hij aan een liefdesliedje uit begin vijftiende eeuw, Begierlich in dem Herzen mein, waarvan de stemming al even moedeloos is. Een minnaar hunkert in stilte naar zijn geliefde, die geen weet heeft van dat lijden. De minnaar wilde wel dat zijn geliefde het wél wist, maar een oplossing van het dilemma komt niet in zicht. De droeve toonsoort van dit lied, het sinds lang in onbruik geraakte frygisch, leende zich bij uitstek voor Luthers tekst. Ook voor gelijksoortige hymnes vol nederige boetvaardigheid, zoals Aus tiefer Not schrei ich zu dir, BWV 687, koos hij voor deze melancholieke modus.
Maar anders dan de minnaar laat God het er in Luthers tekst niet bij zitten: hij spreekt zijn volgelingen dusdanig moed in, dat het lied zelfs iets strijdlustigs krijgt. Dat dualistische karakter van de hymne inspireerde vervolgens een hele reeks van componisten. Schütz, Pachelbel, Sweelinck, Wilhelm Friedemann Bach, Mendelssohn en zelfs Mozart (in zijn Zauberflöte) verwerkten de melodie in uiteenlopende composities. Bach zelf gebruikte de melodie in de cantates BWV 2, 77 en 153. Maar zijn koraalbewerking is qua impact toch wel de meest zwaarmoedige. Bach plamuurt het werk dicht met een overvloedige hoeveelheid klanken uit de diepste orgelregionen. Wat oprijst uit deze onrustbarende compositie: een Bach die niet bepaald optimistisch gestemd was over de goede afloop.
- BWV
- 741
- Titel
- Ach Gott, vom Himmel sieh darein
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Jaartal
- vroeg werk
- Stad
- onbekend
- Bestemming
- vermoedelijk tweede zondag na Trinitatis
- Bijzonderheden
- De bewerking behoort tot de groep van enkele tientallen verspreide orgelkoralen van Bach die niet kunnen worden herleid tot een ontstaansdatum of bestemming.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 19 augustus 2016
-
- Opnamedatum
- 22 oktober 2014
-
- Locatie
- Sint-Catharinakerk, Hamburg
-
- Organist
- Leo van Doeselaar
-
- Orgel
- Verschillende bouwers van de 15de tot de 19de eeuw. Reconstructie: Flentrop 2013
-
- Productie
- Frank van der Weij
-
- Cameraregie
- Jan Van den Bossche
-
- Directors of photography
- Sal Kroonenberg, Ruben van den Broeke
-
- Camera assistenten
- Andreas Grotevent, Lucas Lütz
-
- Muziekproductie, montage en mix
- Holger Schlegel
-
- Beeldmontage
- Bas Wielenga
-
- Met dank aan
- Vadim Dukart, Andreas Fischer
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!