Das Wohltemperirte Clavier I nr. 7 in Es groot
BWV 852 uitgevoerd door Pieter-Jan Belder
in zijn huis in Arnhem
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Een vruchtbare gevangenschap
Dit gaat voorbij, en ik zit vol nieuwe plannen!
Bach was in zijn jonge jaren een heethoofd. Zo zorgde zijn nieuwe baan in Köthen voor een fiks meningsverschil met zijn broodheren in Weimar. Bach kreeg zijn (oneervolle) ontslag pas nadat hij vier weken gevangen had gezeten, wegens ‘een te stijfhoofdig afdwingen van zijn ontslag’. Muzieklexicograaf Gerber, wiens vader in de jaren 1720 bij Bach studeerde, hint in bedekte termen naar deze episode. Hij suggereert dat Bach eerste deel van het Wohltemperirte Clavier heeft gecomponeerd ‘op een plaats waar verveling, ergernis en de afwezigheid van enig muziekinstrument hem dwongen tot het vinden van een tijdverdrijf.’ Dat zou de datering van deze bundel uit 1722, of in elk geval van delen daaruit, met ten minste vijf jaar vervroegen.
De vraag dringt zich op of er composities zijn in het WTC waaraan je Bachs frustratie over deze zijn gevangenschap zou kunnen horen. De Prelude en fuga in Es groot biedt wat dat betreft aanknopingspunten. In de in drieën uiteenvallende prelude lijkt althans een belangwekkende kwestie te worden opgeworpen. Een motiefje van acht noten, steeds met een oplopend, vragend einde, wordt een stuk of vijftien keer in – bij wijze van spreken – alle toonaarden herhaald. Zoals wanneer je wordt besprongen door een netelig vraagstuk: had ik het ook anders kunnen aanpakken? Wat volgt is een contemplatief stukje zelfonderzoek, dat uitmondt in een terugkeer van datzelfde herhaalde motief, maar nu met een veelal neergaande, berustende lijn. Het heeft er alle schijn van dat Bach de schuld toch niet bij zichzelf zoekt. Wat wordt bevestigd door de erop volgende brutale driestemmige fuga die werkelijk alle muizenissen uit je hoofd blaast: dit gaat voorbij, en ik zit toevallig ook nog eens vol revolutionaire nieuwe plannen! Is dit wat Bach in deze prelude en fuga wilde zeggen? Het zou zomaar kunnen.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 852
- Titel
- Prelude en fuga in Es groot
- Bijnaam
- nr. 7 uit Das Wohltemperirte Clavier I
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier I
- Jaartal
- 1722 of eerder
- Stad
- Köthen (of Weimar?)
Met steun van
Prins Bernhard Cultuurfonds
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 13 februari 2015
-
- Opnamedatum
- 19 december 2014
-
- Locatie
- Arnhem
-
- Klavecinist
- Pieter-Jan Belder
-
- Klavecimbel
- Titus Crijnen naar Blanchet, 1730
-
- Productie
- Hanna Schreuders
-
- Regie
- Jan Van den Bossche
-
- Camera
- Ruben van den Broeke
-
- Muziekopname, montage en mix
- Guido Tichelman
-
- Beeldmontage
- Dylan Glyn Jones, Jan Van den Bossche
-
- Met steun van
- Prins Bernhard Cultuurfonds
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!