Vioolsonate in e klein
BWV 1023 uitgevoerd door Shunske Sato en Menno van Delft
Mauritshuis, Den Haag
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Credits
Credits
Vormen en kleuren
Een jonge Bach zet de Italiaanse sonata da chiesa naar zijn virtuoze hand
Als een wervelwind van zestiende noten valt de viool met de deur in huis. Het is duidelijk – hier staat een instrument in de spotlight en het is niet het klavecimbel, zoals in Bachs andere overgeleverde sonates met viool en klavecimbel die we vaak verwarrend genoeg vioolsonates noemen.
Dit vierdelige werk met virtuoze vioolpartij roept meteen de vraag op: voor wie schreef Bach eigenlijk? Hijzelf is kandidaat, want de viool was zijn allereerste instrument. Of was de bestemmeling misschien Johann Georg Pisendel, dé violist van Midden-Duitsland op dat moment. De mannen leerden elkaar kennen in 1709, waarop een lange professionele en allicht ook vriendschappelijke relatie volgde, ook toen Bach eenmaal in Leipzig was gevestigd, en Pisendel triomfen vierde aan het Dresdener hof. Het is dan ook die plek waar de enige bron van deze Vioolsonate in e klein is bewaard, enkele volle pagina’s in de keurige hand van Pisendels kopiist.
Pisendel onthulde Bach niet alleen nieuwe perspectieven op de viooltechniek, hij bracht ook de nieuwste Italiaanse en Franse muziek mee. Deze sonate is een mooie synthese van beide stijlen, precies volgens de Duitse mode, maar op z’n Bachs verdraaid met extra kleurrijke harmonieën. Vooral het tweede deel Adagio ma non tanto is een avontuur voor het oor: zuchtjes, elegante triolen, spannende overbindingen, onverwachte wendingen, en sprongen over het hele vioolbereik. Na deze doorwrochte Italiaanse delen klinken een Allemande en een Gigue, waarmee Bach zijn deftige opdrachtgevers in Weimar plichtsgetrouw bediende. Hofdansen op Franse leest, een statussymbool van de aristocratie, konden in geen kamermuziekstuk ontbreken.
Deze sonate wordt trouwens soms in trio uitgevoerd met cello. De enige bron bevat slechts twee lijnen: de viool plus een vrij te bezetten baslijn met zogenoemde becijfering. Met die akkoordnotatie in code boden barokcomponisten de klavierspeler maximaal speelruimte om in de rechterhand met de viool in duet te gaan. Een gestreken basinstrument kan dan extra steun bieden.
- BWV
- 1023
- Titel
- Vioolsonate in e klein
- Instrument
- klavecimbel, viool
- Genre
- kamermuziek
- Jaartal
- 1714-1717 of 1723?
- Stad
- Weimar of Leipzig
Met steun van
Deloitte
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 17 februari 2022
-
- Opnamedatum
- 22 mei 2020
-
- Locatie
- Mauritshuis, Den Haag
-
- Viool
- Shunske Sato
-
- Instrument
- Cornelius Kleynman ca. 1684
-
- Klavecimbel
- Menno van Delft
-
- Instrument
- Bernd Fischer, 1984 naar Claude Labrèche
-
- Regie en beeldmontage
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Daan van Aalst, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera, licht
- Danny Noordanus
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
-
- Met dank aan
- het Mauritshuis
-
- Met steun van
- Deloitte
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!