Selig ist der Mann
BWV 57 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Fabio Bonizzoni
Waalse Kerk, Amsterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Geen kribbe maar een marteling
Op Tweede Kerstdag drukt het feest van de Heilige Stefanus de feestvreugde
Zelden zette Bach het woord ‘cantate’ boven zijn stukken. De meeste cantates gaf hij eigenlijk sowieso geen titel. Deze wel, namelijk ‘Concerto in dialogo’. En dat is eigenlijk een veel betere omschrijving dan onze term cantate. De term concert kennen we tegenwoordig vooral als naam voor een driedelig instrumentaal stuk met solist. In Bachs tijd werd deze term nog veel algemener gebruikt. Alle muziek waarin groepen tegenover elkaar stonden, kon concerto heten. En hier ging het dus om een concert in dialoog.
Er zijn twee ‘sprekers’: Anima – de menselijke ziel – en Jezus. Zoals zo vaak ziet ook hier de ziel verlangend uit naar de dood en de eenwording met de schepper. De ziel wordt dan ook danig beproefd. Het lijkt allemaal wat zwaar voor Tweede Kerstdag, maar op 26 december werd in Leipzig het feest van martelaar Stefanus gevierd. In het eerste recitatief wisselen de emoties elkaar in razend tempo af; opluchting, vrees en hoop passeren de revue boven avontuurlijke modulaties. Jezus biedt een standvastig en een stabiel baken en toont zijn betrokkenheid in een krachtige aria. Het vrolijke duet wordt als afsluiting gevolgd door een intiem koraal.
- BWV
- 57
- Titel
- Selig ist der Mann, Concerto in dialogo
- Instrument
- bas, sopraan
- Genre
- cantates
- Jaartal
- 1725
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- Georg Christian Lehms
- Bestemming
- feest van de heilige Stefanus (26 december)
- Eerste uitvoering
- 26 december 1725
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
1. Arie (Bass - Jesus)
Selig ist der Mann,
der die Anfechtung erduldet,
denn, nachdem er bewähret ist,
wird er die Krone des Lebens empfangen.
2. Rezitativ (Sopran - Seele)
Ach! dieser süsse Trost
erquickt auch mir mein Herz,
das sonst in Ach und Schmerz
sein ewig Leiden findet,
und sich als wie ein Wurm in seinem Blute windet.
Ich muss als wie ein Schaf
bei tausend rauhen Wölfen leben;
ich bin ein recht verlass'nes Lamm,
und muss mich ihrer Wut
und Grausamkeit ergeben.
Was Abeln dort betraf,
erpresset mir auch diese Tränenflut.
Ach! Jesu, wüsst' ich hier
nicht Trost von dir,
so müsste Mut und Herze brechen
und voller Trauer sprechen:
3. Arie (Sopran - Seele)
Ich wünschte mir den Tod, den Tod
wenn du, mein Jesu, mich nicht liebtest.
Ja, wenn du mich annoch betrübtest,
so hätt' ich mehr als Höllennot.
4. Rezitativ (Sopran - Seele, Bass - Jesus)
Ich reiche dir die Hand,
und auch damit das Herze.
Ach! süsses, liebes Pfand,
du kannst die Feinde stürzen,
und ihren Grimm verkürzen.
5. Arie (Bass - Jesus)
Ja, ja, ich kann die Feinde schlagen,
die dich nur stets bei mir verklagen,
drum fasse dich, bedrängter Geist.
Bedrängter Geist, hör' auf zu weinen,
die Sonne wird noch helle scheinen,
die dir jetzt Kummerwolken weist.
6. Rezitativ (Sopran - Seele, Bass - Jesus)
In meinem Schoss liegt Ruh' und Leben,
dies will ich dir einst ewig geben.
Ach! Jesu, wär' ich schon bei dir,
ach! striche mir
der Wind schon über Gruft und Grab,
so könnt ich alle Not besiegen.
Wohl denen, die im Sarge liegen,
und auf den Schall der Engel hoffen.
Ach! Jesu, mache mir doch nur,
wie Steffano, den Himmel offen.
Mein Herz ist schon bereit
zu dir hinauf zu steigen.
Komm, komm, vergnügte Zeit!
Du magst mir Gruft und Grab,
und meinem Jesum zeigen.
7. Arie (Sopran - Seele)
Ich ende behende mein irdische Leben,
mit Freuden zu verscheiden verlang' ich jetzt eben.
Mein Heiland, ich sterbe mit höchster Begier,
hier hast du die Seele, was schenkest du mir?
8. Choral
Richte dich, Liebste,
nach meinem Gefallen und gläube
dass ich dein Seelenfreund
immer und ewig verbleibe,
der dich ergötzt
und in den Himmel versetzt
aus dem gemarterten Leibe.
Vertaling
1. Aria (bas - Jezus)
Gelukkig is de mens
die in de beproeving staande blijft;
want wanneer hij de proef heeft doorstaan,
zal hij de kroon des levens ontvangen.
2. Recitatief (sopraan - ziel)
Ach, deze zoete troost
verkwikt ook mijn hart,
dat anders eeuwig moet lijden
in ach en wee
en als een worm in zijn eigen bloed kronkelt.
Ik moet als een schaap
tussen duizend ruwe wolven leven,
ik ben een volkomen verlaten lam
en moet mij overgeven aan
hun woede en wreedheid.
Wat Abel eens overkwam,
doet ook mij in deze stroom van tranen uitbarsten.
Ach, Jezus, als ik
niet wist dat u mij troostte,
dan zou ik de moed verliezen, mijn hart zou breken
en ik zou vol droefheid moeten zeggen:
3. Aria (sopraan - ziel)
Ik zou de dood willen, de dood,
als u, mijn Jezus, mij niet liefhad.
Ja, als u mij toch bedroefd zou maken,
zou ik meer dan hellenood lijden.
4. Recitatief (sopraan - ziel, bas - Jezus)
Ik reik je mijn hand
en daarmee ook mijn hart.
Ach, zoet liefdespand,
u kunt mijn vijanden ten val brengen
en hun woede wegnemen.
5. Aria (bas - Jezus)
Ja, ja, ik kan de vijanden verslaan
die jou steeds bij mij aanklagen,
daarom: bedaar, gekwelde geest.
Gekwelde geest, stop met huilen,
de zon, nu nog bedekt door wolken van verdriet,
zal helder gaan schijnen.
6. Recitatief (sopraan - ziel, bas - Jezus)
In mijn schoot liggen rust en leven,
die wil ik jou eens voor eeuwig geven.
Ach, Jezus, was ik maar vast bij u,
ach, streek de wind maar vast
over mijn groeve en graf,
dan kon ik alle nood overwinnen.
Gelukkig zijn zij die in de doodkist liggen
en hopen op het geschal van de engelen!
Ach, Jezus, doe toch voor mij
net zoals toen voor Stefanus, de hemel open!
Mijn hart is al bereid
om naar u op te stijgen.
Kom, kom, gelukkige tijd,
toon mij groeve en graf
en mijn Jezus.
7. Aria (sopraan - ziel)
Ik beëindig weldra mijn aardse leven,
ik verlang nu met vreugde heen te gaan.
Mijn Heiland, ik sterf met groot verlangen,
hier hebt u mijn ziel, wat schenkt u mij?
8. Koraal
Voeg je, liefste,
naar wat mij behaagt, en geloof
dat ik altijd en eeuwig
jouw hartsvriend zal blijven,
die jou vreugde schenkt
en je uit je gemartelde lichaam haalt
en naar de hemel brengt.
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 10 juli 2015
-
- Opnamedatum
- 17 januari 2015
-
- Locatie
- Waalse Kerk, Amsterdam
-
- Dirigent en orgel
- Fabio Bonizzoni
-
- Bas
- Matthias Winckhler (Jezus)
-
- Sopraan
- Maria Keohane (Ziel)
-
- Alt
- Barnabás Hegyi
-
- Tenor
- Robert Buckland
-
- Viool 1
- Shunske Sato, Pieter Affourtit, Anneke van Haaften
-
- Viool 2
- Sayuri Yamagata, Paulien Kostense, Annelies van der Vegt
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Jan Willem Vis
-
- Cello
- Lucia Swarts, Richte van der Meer
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Hobo
- Martin Stadler, Peter Frankenberg, Yongcheon Shin
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Groot orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Productie concert
- Erik van Lith, Marco Meijdam
-
- Productie
- Frank van der Weij
-
- Cameraregie
- Joost Honselaar
-
- Director of photography
- Simon Aarden
-
- Camera
- Simon Aarden, Ruben van den Broeke, Jorrit Garretsen, Benjamin Sparschuh, Indy Hamid
-
- Montage
- Joost Honselaar
-
- Muziekopname
- Leo de Klerk
-
- Licht
- Zen Bloot
-
- Productie-assistentie
- Zoë de Wilde
-
- Partituurcoaching
- Niek Wijns
-
- Make up
- Marloes Bovenlander, Jamila el Bouch
-
- Camera-assistent
- Izak de Dreu
-
- Licht-assistent
- Jur Oster
-
- Geluids-assistenten
- Jaap Firet, Jaap van Stenis, Bobby Verbakel
-
- Muziekmontage en mixage
- Leo de Klerk, Frank van der Weij
-
- Muziekmontage en mixage assistent
- Nina Kraszewska
-
- Kleurcorrectie
- Jef Grosfeld
-
- Interview
- Gijs Besseling, Kasper Koudenburg
-
- Met dank aan
- Nienke Meuleman
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!