Das Wohltemperirte Clavier II nr. 5 in D groot
BWV 874 uitgevoerd door Christine Schornsheim
in De Paardenkathedraal, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Theater voor tien vingers
Grandeur en verfijning komen samen in een wonderlijk paar
Als een felgekleurde pauwenstaart ontvouwt de prelude zich in een triomfantelijke beweging naar boven. Eenmaal op de top aangekomen pauzeren we even en houden we de adem in. Zo klinkt in de eerste twee maten al meteen de technische truc die Bach hier uithaalt. Parallel aan elkaar gebruikt hij twee verschillende maatsoorten: vloeiende quasi-triolen naast een wat ‘luie’, zuchtende vierkwartsmaat. Net na de herhaling klinken de twee contrasterende ritmes zelfs direct boven elkaar, wat zorgt voor een licht ontwrichtend effect. Voor nog een sprekend voorbeeld van deze techniek, zie de 26e Goldbergvariatie op deze site.
Terwijl de fuga van BWV 874 nadrukkelijk traditioneel is uitgewerkt, sluit Bach met de prelude juist aan bij de generatie van zijn kinderen. Hij zet hier de zogenaamde sonatevorm in: een werk in drie delen waarbij het begin herhaald wordt in het slot. Of bijna, want al heel snel na de herneming van het openingsmotief neemt de muziek een nieuwe harmonische afslag. En dat alles in de meest stralende der toonsoorten: D groot. Denk trompetten en pauken.
Op de relatief heldere prelude volgt een complexe, maar verrassend goed in het gehoor liggende fuga in stile antico, wars van galanterie. Het thema kan nauwelijks simpeler: drie korte herhalende noten en twee lange, en dan nog eens, met in het midden een overbinding om het spannend te houden. Al snel blijkt het devies: stapelen. En zo tuimelen de thema-inzetten in een perpetuum mobile over elkaar, maximaal gevarieerd in een grootse architectuur voor een optimaal dramatisch effect.
WTC II
Bachs eerste boek met Preludes en fuga’s in alle toonsoorten namen we op bij 24 verschillende spelers thuis. Voor dit tweede deel, geheel uitgevoerd door Christine Schornsheim, kozen we 12 heel verschillende Utrechtse locaties, om de 900ste verjaardag van onze thuisstad te vieren.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 874
- Titel
- Prelude en fuga in D groot
- Bijnaam
- nr. 5 uit Das Wohltemperirte Clavier II
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier II
- Jaartal
- 1739-1742
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 1 november 2022
-
- Opnamedatum
- 21 april 2022
-
- Locatie
- De Paardenkathedraal, Utrecht
-
- Klavecinist
- Christine Schornsheim
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera, licht
- Danny Noordanus
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Datahandling
- Marieke de Blaay
-
- Productie
- Josine Olgers
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!