Vioolpartita nr. 2 in d klein
BWV 1004 uitgevoerd door Shunske Sato
Lichtfabriek, Haarlem
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Hemels licht
Vier dansen leiden onafwendbaar naar de grote Ciaconna
Over deze partita hangt een sluier van weemoed; alle delen staan dan ook in mineur. Bachs handschrift stamt uit 1720, het jaar waarin hij na terugkeer van een reis onverwacht hoorde dat zijn vrouw, Maria Barbara, gestorven en begraven was. Zelfs als Bach deze partita toen al gecomponeerd had, is het niet moeilijk voor te stellen dat de muziek voor hem na de dood van zijn vrouw een andere lading kreeg.
Het tragische karakter van deze partita komt natuurlijk vooral door de grote Ciaccona aan het einde. De vier dansen daarvoor leiden er onafwendbaar naartoe. Zelfs de vluggere dansdelen lijken geen echte vrolijkheid uit te stralen. De ingetogen Sarabande wijst met zijn ritme en breed gestreken samenklanken aan het begin zelfs expliciet vooruit naar de Ciaccona.
Een chaconne is een serie variaties op een steeds herhaalde korte baslijn. In deze Ciaccona is het een motief van vier maten. Eerst klinkt het thema twee keer als de basis voor brede akkoorden, daarna begint de reis. Die voert via een passage van arpeggio’s en rappe noten terug naar de beginakkoorden. Dan is er ineens een betoverende overgang naar majeur, als een hemels licht. Daarna keren we weer terug naar de aarde, als een ander mens, om aan het slot uit te komen bij het begin – dat wel wezenlijk anders klinkt.
In de slotnoot klinkt dezelfde noot tweemaal, op twee snaren tegelijk. Twee noten die uiteindelijk weer één worden: het heeft, na al het voorafgaande, iets troostends. Wellicht ook voor de rouwende Bach.
Zes sonates en partita’s voor viool solo, BWV 1001-1006
Boven zijn manuscript met zes solowerken voor viool schreef Bach ‘Sei solo’. Wilde hij zeggen zes solo’s (in correct Italiaans Sei soli), of bedoelde hij daadwerkelijk ‘Sei solo’… je bent alleen? In een tijd zonder ‘autocorrect’ was spelling vooral een kwestie van gevoel, zeker in een andere taal. Het zou kunnen dat Bach expres níet ‘Sei soli’ boven zijn zes vioolsolo’s schreef, maar dat hij zijn solist wilde waarschuwen voor hij hem het podium op stuurde met slechts een strijkstok, vier snaren en enkele van zijn allermoeilijkste stukken.
Bachs solowerken passen in een schitterende traditie van Westhoff, Biber, Matteis, Schop en anderen, maar meer dan op virtuositeit mikt Bach op een interioriteit, een theoretisch spel met de onmogelijkheid van echte meerstemmigheid op één melodie-instrument. Bach begreep namelijk feilloos hoe ons brein uit klanken zelf muziek maakt. En hij was zich bewust van het gewicht van zijn werk: het schoonschrift-exemplaar van de sonates en partita’s uit 1720 noemde hij ‘Boek 1’, met wellicht de Cellosuites en de nu eenzame Fluitpartita als een zorgvuldig gepland vervolg in het verschiet. Polyfonie in je eentje, je kunt er met je hoofd nauwelijks bij.
We namen deze zes sonates op in een oude elektriciteitscentrale in Haarlem, die de stad van energie en licht voorzag. Vandaar de bijnaam ‘Lichtfabriek’. Geïnspireerd door deze bijzondere ruimte koos de regisseur ervoor licht een prominente rol te geven.
- BWV
- 1004
- Titel
- Vioolpartita nr. 2 in d klein
- Instrument
- viool
- Genre
- kamermuziek
- Serie
- Zes vioolsonates en -partita's
- Jaartal
- ca. 1720
- Stad
- Köthen, Weimar
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 5 december 2019
-
- Opnamedatum
- 24 juni 2019
-
- Locatie
- Lichtfabriek, Haarlem
-
- Violist
- Shunske Sato
-
- Viool
- Cornelius Kleynman, ca. 1684
-
- Regie en beeldmontage
- Onno van Ameijde
-
- Muziekopname
- Daan van der Aalst, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Jeroen Simons, Marijn Zurburg
-
- Licht
- Zen Bloot
-
- Grip
- Jasper Leeman
-
- Datahandling
- Eline Eestermans
-
- Interview
- Onno van Ameijde, Marloes Biermans
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
-
- Met dank aan
- Frans Wytema, voor het ter beschikking stellen van de Cornelius Kleynman viool aan Shunske Sato.
Vioolpartita nr. 2 in d klein
Van deze Vioolpartita nr. 2 zijn twee opnamen voor All of Bach gemaakt. Bekijk ook de andere opname.
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!