Beglückter Stand getreuer Seelen
BWV 442 uitgevoerd door Daniel Johannsen en Leo van Doeselaar
Walburgiskerk, Zutphen
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Discipelen met discipline
Een koraal met een geliefd barokmotief: christenen moeten een werelds leven afwijzen
Veel moderne theologen plaatsen kanttekeningen bij de afwijzing van een werelds leven zoals dat wordt bepleit in het koraal Beglückter Stand getreuer Seelen, maar voor Bach en zijn tijdgenoten was het als direct gebod van Christus vanzelfsprekend (vgl. Lucas 9:23-24). Dat gold ook voor Dichter Ulrich Bogislaus von Bonin (1682–1752), die zich aanvankelijk liet overhalen om met een militaire loopbaan de familietraditie in ere te houden, maar zich later wijdde aan geloof en Kerk. De acht verzen van dit lied – waarvan we er voor deze opname drie hebben gekozen – weerspiegelen hoezeer Von Bonin overtuigd was van dit axioma van zelfverloochening.
De wereld is met zichzelf in conflict en heeft ons daarom stellig niets waardevols te bieden. God moet onze ‘woning’ zijn (‘Gott muss allein die Wohnung sein’). En wanneer we dat daadwerkelijk nastreven, staan zelfs de engelen niet boven ons: zij zullen niet méér rijkdom, eer, vreugde en voldoening kennen dan ‘de vrienden van Christus’. Dat is de beloofde beloning.
Bach (of Georg Christian Schemelli, de uitgever van de gezangbundel) koos de ernstige en meditatieve mineurmelodie van een ander koraal uit dezelfde periode: Entfernet euch, ihr matten Kräfte. De tekst van dat koraal is geschreven door Gottfried Arnold, en behandelt exact hetzelfde thema als BWV 442: ‘Welt, geh aus, lass Jesum ein’, dat we ook kennen van de laatste aria van Bachs Matthäus-Passion.
Musicalisches Gesang-Buch G.C. Schemelli
Liedboeken voor privégebruik waren in de achttiende eeuw een belangrijke tool voor eenvoudige, huiselijke devotie. Zo verschenen van Johann Freylinghausens Geistreiches Gesangbuch maar liefst 17 edities tussen 1704 en 1734. Twee jaar later lanceerde piëtist Georg Christian Schemmel alias Schemelli zijn eigen gezangboek met niet minder dan 954 gezangen, waarvan 69 met melodie, tekstbegin en baslijn. Om de concurrentie voorbij te streven, betrok hij misschien wel de beroemdste muziekconsulent ooit, én de muziekleraar van zijn zoontje: Bach. Van de 21 originele melodieën in de bundel (BWV 439-509) worden er na intensief onderzoek nog maar drie met zekerheid toegeschreven aan de Thomascantor: BWV 452, 478 en 505; de andere zijn begeleidingen, herwerkingen en verbeteringen. Bachs precieze rol in Schemelli’s Gesangbuch zal wel altijd een mysterie blijven.
- BWV
- 442
- Titel
- Beglückter Stand getreuer Seelen
- Instrument
- tenor
- Genre
- liederen en aria's
- Serie
- Schemelli’s Musicalisches Gesang-Buch
- Jaartal
- vóór april 1736
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Beglückter Stand getreuer Seelen,
die Gott allein zu ihrem Teil,
zu ihren Schatz und Zweck erwählen
und nur in Jesu suchen Heil,
die, Gott zulieb
aus reinem Trieb,
nach ihres treuen Meisters Rat
sich selbst verleugnen in der Tat.
Unmöglich kann was Gutes geben
die Welt, so selbst in Argen liegt.
Ihr’ Eitelkeiten, falsches Leben
macht wahrlich nie ein Herz vergnügt.
Gott muss allein
die Wohnung sein,
darin man wahre Ruh geneußt,
so uns erquickt an Seel und Geist.
O süße Lust, die man empfindet,
wenn man zu ihm das Herze lenkt
und sich im Glauben dem verbindet,
der sich uns selbst zu eigen schenkt.
Der Engel Heer
hat selbst nicht mehr
an Reichtum, Ehre, Freud und Lust,
als Christi Freunden wird bewusst.
Vertaling
Gelukkige stand van getrouwe zielen
die alleen God als hun eigendom,
hun schat en hun doel kiezen
en alleen in Jezus heil zoeken;
zij die ter wille van God
uit een zuivere drang,
volgens de raad van hun trouwe meester
zichzelf werkelijk verloochenen.
Onmogelijk kan er iets goeds voortkomen
uit de wereld, die zelf slecht is.
Haar ijdelheden, haar valse leven
maken waarlijk nooit een hart blij.
Alleen God moet
de woning zijn
waarin wij ware rust genieten,
die ons verkwikt naar ziel en geest.
O zoete lust die wij voelen
als we ons hart op hem richten
en ons in het geloof verbinden met hem
die zichzelf aan ons schenkt.
Het engelenleger
heeft zelfs niet meer
rijkdom, eer, vreugde en lust
dan de vrienden van Christus kennen.
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 27 februari 2025
-
- Opnamedatum
- 28 mei 2024
-
- Locatie
- Walburgiskerk, Zutphen
-
- Tenor
- Daniel Johannsen
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Instrument
- Henrick Bader, 1639/1643
-
- Regie en beeldmontage
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Danny Noordanus, Manon Hoskens, Remco van Leest
-
- Grip
- Wouter Visser
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Productie
- Lisanne Marlou de Kok
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!