Das Wohltemperirte Clavier II nr. 7 in Es groot
BWV 876 uitgevoerd door Christine Schornsheim
in de Domkerk, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Klinkt als...
Bach vangt de klank van orgel en luit
Elegant parelt deze prelude door de machtige Domkerk, decor voor een van Bachs meer delicate werken. Geen twijfel dat de componist het voor klavecimbel bedoelde. Uit de bronnen blijkt zelfs: specifiek voor het Clavier. Stiekem doet Bach echter alsof hij voor luit schrijft. Zo’n werk waarbij het ene instrument een ander imiteert, was een van zijn handelsmerken - zie ook de fuga die sterk aan het orgel doet denken, een instrument dat Bach uiteraard kende als geen ander.
We weten dat Bach nauw contact had met Sylvius Leopold Weiss en andere beroemde luitisten, en ook dat er bij hem thuis twee ‘Lautenwerke’ stonden: een hybride toetsinstrument dat de snaren als een luit plukt. Eén daarvan had hij in 1740 naar eigen specificaties laten bouwen door Zacharias Hildebrandt. Werd deze prelude geboren als een improvisatie op zo’n instrument, en later uitgewerkt tot het glanzende werkje dat we nu voor ons hebben?
Zoals gezegd: deze fuga zou ook prima klinken op orgel. Dat verklaart wellicht precies de comeback uit Bachs archieven om te schitteren naast het quasi-luitwerk. Het lange thema met enkele markante sprongen krijgt een strenge stile antico-behandeling - precies alsof de componist wilde bewijzen dat de eerbiedwaardige stijl die hem in zijn laatste jaren zo fascineerde, met wortels in de Renaissance, nog een toekomst had. In contrast met de joviale prelude weeft Bach de fugastemmen sober samen, om pas halverwege met loopjes in de bas een pauze te nemen van het thematisch materiaal. Tot slot gaan sopraan en bas nog een keer in dialoog, voordat het geheel een zachte landing maakt.
WTC II
Bachs eerste boek met Preludes en fuga’s in alle toonsoorten namen we op bij 24 verschillende spelers thuis. Voor dit tweede deel, geheel uitgevoerd door Christine Schornsheim, kozen we 12 heel verschillende Utrechtse locaties, om de 900ste verjaardag van onze thuisstad te vieren.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 876
- Titel
- Prelude en fuga in Es groot
- Bijnaam
- nr. 7 uit Das Wohltemperirte Clavier II
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier II
- Jaartal
- 1739-1740
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 29 november 2022
-
- Opnamedatum
- 15 maart 2022
-
- Locatie
- Domkerk Utrecht
-
- Klavecinist
- Christine Schornsheim
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera, licht
- Danny Noordanus
-
- Camera-assistent
- Abba Miltenburg
-
- Datahandling
- Stefan Ebels
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Productie
- Josine Olgers, Marieke de Blaay
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!