Das Wohltemperirte Clavier II nr. 24 in b klein
BWV 893 uitgevoerd door Christine Schornsheim
in De Paardenkathedraal, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Tot besluit zijn tijd vooruit
Luchtig maakt Bach de cirkel rond
Zou Bach het vreemd vinden dat wij zijn Wohltemperirtes Clavier in concert spelen? Hij bedoelde de bundels in elk geval in de eerste plaats als een gids voor studenten. Een catalogus van stijlen en oplossingen, die dan ook al snel breed circuleerde in manuscript. Veel luisteraars zoeken echter naar structuur en patronen binnen de bundels. WTC I zette ons op dat spoor met zijn monumentale opbouw. Daar vormt een groots werkenpaar, BWV 869, het magnifieke slot.
Maar in WTC II – twintig jaar en vele, vele studenten later – laat Bach ons wat onvoldaan achter: een speels duet, een luchtige fuga, samen nauwelijks vier minuten. Is dat alles? Waarom maken speciaal déze galante puzzelstukken de cirkel rond? Of projecteren we het idee van een cyclus waar er geen is?
Hoe dan ook: de prelude is een van Bachs ‘moderne’. De legendarische barokreus liet hier horen dat hij heus wel mee was met de nieuwe stijl van zijn zonen – zie bijvoorbeeld de drie secties in verschillende karakters. Maar hij werkte niet per se ín die stijl. Waar de moderne zonen telkens nieuwe ideeën op elkaar zouden laten botsen, wringt vader Bach zijn basismateriaal tot de laatste druppel uit. De twee stemmen, bij momenten echt verdeeld in een hoofdstem en begeleiding, krijgen op het allerlaatst gezelschap van enkele akkoorden vol spanning.
De fuga klinkt licht, maar het gekozen thema vol sprongen is niet erg praktisch op een klavier. Zeker niet als het tweede, even dynamische tegenthema letterlijk de boel komt doorkruisen. Beide contrasteren wel prachtig met het eerste tegenthema, dat niet in sprongen maar juist in stapjes werkt. Bij dit vederlichte passepied-ritme is stilzitten geen optie, we geven ons onherroepelijk over aan de beweging. Trillers versterken de vrolijke sfeer nog verder.
WTC II
Bachs eerste boek met Preludes en fuga’s in alle toonsoorten namen we op bij 24 verschillende spelers thuis. Voor dit tweede deel, geheel uitgevoerd door Christine Schornsheim, kozen we 12 heel verschillende Utrechtse locaties, om de 900ste verjaardag van onze thuisstad te vieren.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 893
- Titel
- Prelude en fuga in b klein
- Bijnaam
- nr. 24 uit Das Wohltemperirte Clavier II
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier II
- Jaartal
- 1739-1742
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 13 juli 2023
-
- Opnamedatum
- 21 april 2022
-
- Locatie
- De Paardenkathedraal, Utrecht
-
- Klavecinist
- Christine Schornsheim
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera, licht
- Danny Noordanus
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Datahandling
- Marieke de Blaay
-
- Productie
- Josine Olgers
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!